Select/Deselect all list
Click on the keyboard if you do not have the correct keyboard layout.
مجمع اللغات
انگلیسیپښتومعنینوعیت کلمهریشۀ لغتتلفظاسم یا کلمه
Blister  

​در عرف عام «اوله»- تاول، اگر جائی از وجود انسان بسوزد و یا بخشهای داخلی دستهای انسان بر اثر کار تغییر شکل دهد و یا پاهای انسان بر اثر رفتن زیاد ملتهب شود، درین صورت روی جلد پندیدگیهای کوچک به وجود می آید. این پندیدگیها بعضاً خارش و سوزش می داشته باشند وبعد از گذشت اندک زمانی، آبله ها که پارچه های مردۀ جلد اند، می ریزند.
"آبله" یک بیماری ویروسی است که با تاول‌ها و ضایعات پوستی مشخص می‌ شود. این بیماری به شکل برجستگی‌ها یا جوش‌های پر از مایع روی پوست ظاهر می‌شود.

تاریخچه:

  • بیماری آبله از قدیمی‌ترین بیماری‌های شناخته‌شده است و در گذشته موجب مرگ و میرهای گسترده می‌شد. خوشبختانه، با کشف واکسن آبله توسط ادوارد جنر و برنامه‌های واکسیناسیون جهانی، آبله در دهه 1980 میلادی ریشه‌کن شد.
اسمدری/aab.la/ آبله
  

​چوب و آهنی كه با آن آتش شور دهند​
عبدالله افغانس نویس

؟؟؟دری  آتشكَو / آتشكاو
  

​ ​پدر، مروج در هزاره جات
عبدالله افغانس نویس

؟؟؟دری  آته
??? 

شخص عاجز، شكسته و متواضع
عبدالله افغانی نویس

اسم مرکب - صفتدری/aa.dam.khaa.kee/ آدم خاكی
Continuation, resumption  

​دوباره شروع کردن، ادامه دادن، پى گرفتن، استئناف

اسم مصدر مرکبترکیب دری و دری/az.sar.gee.ree/ از سرگیری
Authoritarian, prfedomoinant, power controlling 

سلطه جو،  قدرتطلب، اقتدارطلب، استیلاءگر، سیطرهجو​

اسم فاعل - صفت - اسم مرکبترکیب دری و عربی/eq.te.daar.ga.raa/ اقتدارگرا
Ideal

​د خوښې وړ غوښتنه، عالي غوښتنه، لوړه یا لویه هیله

اِیدِال- کمال مطلوب، آرزوی عالی، منتهای آرزو و آرمان. اشاره به چیزی که کامل و بی‌نقص است.

صفتانگلیسی/i.de.aal/ ایدال
Confederate

​یووالی، سره یو، په یوه خبره، اتحاد، د نفاق ضد

باهم، یکی، پشتیبان، متفق، سازوار، موافق، بهم نزدیک، تطابق تراض، رفاه التحام، بامدارا، هم پیمان، یکپارچه​

اسم مرکب - صفتترکیب دری و عربی/baa.e.te.faaq/ با اتفاق
cautious, careful, wary, prudent, discreet, circumspect

​په احتیاط سره په ځیر او هوښیارتیا سره

​محتاط،  با حزم، حازم، احتیاط کار، مواظب، دوراندیش، ملاحظه کار، هوشیار، دور اندیش

اسم فاعل - صفت - اسم مرکبترکیب دری و عربی/baa.eh.ti.yaat/ بااحتیاط
refund, recovery, restoration, reclamation, retraction

​بیا جوړونه، بیا سمونه

​بازیابی، بازسازی، احیای، عقب افتادگی

اسم مرکبترکیب دری و دری/baaz.par.daakht/ بازپرداخت
فارسی ایران به دری افغانستان
ملاحظاتاصطلاح دریعنوان
 ﺗﺮﺷﻰ آﭼﺎر
 تعهد قبل از قرارداد پیش ‌شرط

در فارسی ایران "گوز زدن" را "گوزیدن" گویند. و این نمونه ای کوچک ازین واقعیت مسلم است، که در دری ما غالباً مصادر ترکیبی را به کار میبرند، در حالی، که مردم ایران اصل "بسیط"ِ مصادر را استعمال میکنند

گوز زدن، ​باد با صدا از راه پائین بیرون کردن تیزیدن

​ هزینۀ استفاده از خدمات یک مؤسسه برای یک دورۀ معیّن

 اجرت و حقوق ماهیانه شهریه

​به معنی آلهٔ که برای حفاظت خود در پیش روی یا وجود خود میگیرند

سپر، حایل ضربه گیر
کتابخانه آثار علمی و تحقیقی (حبیبه)
نوع محتوادونلود / لینکملاحظاتنویسنده/ لیکوالبخشعنوان
بازسازی، انکشاف و کتب تدریسیدانلود/لینک

​نویسنده: سید جواد رامیار
از زمان ورود نظامیان خارجی در سال ،2001جامعه جهانی حدود 145میلیارد دالر برای بازسازی افغانستان کمک نمودهاست. در این تحقیق به بررسی نقش کمکهای خارجی در توسعه اقتصادی- اجتماعی افغانستان بر اساس روش ترکیبی پرداخته شدهاست. به نحوی که در بررسیهای کمّی، مواردی از شاخصهای توسعه اقتصادی و اجتماعی را به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته و در پرتو نظریات نوسازی و وابستگی و با استفاده از دادههای ثانویه ارزیابی نمودهاست. آزمون فرضیه ها، بررسی و پیشبینی روند در سافتویرهای SPSSو ،MINITABنشان میدهد که رابطه بین متغیر کمک خارجی و متغیرهای تولید ناخالص داخلی، درآمد سرانه، امید به زندگی، آموزش، افزایش جمعیت و توسعه انسانی معنادار و مثبت بوده است. اما بین کمک خارجی و متغیرهای بهبود شرایط امنیتی و کاهش تولید مواد مخدر رابطه غیرمعنادار؛ و همچنین اثر متغیر مستقل بر نرخ بیکاری منفی گزارش شدهاست. بر این اساس کمک خارجی در بهبود اوضاع امنیتی، بیکاری و کاهش موادمخدر در افغانستان موثر نبوده؛ اما منجر به بهبود دسترسی به خدمات آموزشی و صحی شده- است. در مرحله دوم، برای بررسی دیدگاه کارشناسان افغانستان در مورد پیامد کمکهای خارجی از روش مصاحبه استفاده نموده و مصاحبه ها به شیوه تحلیل مضمون بررسی شد. براساس مضامین استخراج شده، جامعه جهانی با اهداف سیاسی و منقطهای و در پوشش کمک به مبارزه با تروریسم و بهبود شرایط زندگی مردم به افغانستان حضور یافته و مبالغی را نیز کمک نمودهاست. این کمکها در حوزههای اجتماعی و اقتصادی پیامدهای دو و یا چندگانه داشته و در مواردی منجر به تغییر اوضاع زندگی مردم و گاه نتیجه عکس داده است.

سایر نویسندگانباز سازی، توسعه وانکشاف توسعه مبتنی بر وابستگی
آثار علمی، تحقیقی و ملیدونلود / لینک اعظم سيستانیجمهوریت درسی که داود خان در صبح 8ثور به افغانها داد
آثار علمی، تحقیقی و ملیدونلود / لینک ولی احمد نوریجمهوریت درود به روان پاک شهدای هفت ثور و نفرین به قاتلان سردار محمد داود
آثار تاریخی، سیاسی و اجتماعیدونلود / لینک

این رسالهٔ تحقيقی راجع به قتل امیر حبیب الله خان، پادشاه افغانستان، و نقش احتمالی بریتانیا در این ترور است. اين تحقيق به بررسی تاریخی آن واقعه که یکی از رازهای تاریخی افغانستان محسوب می‌شود.، و با گذشت بیش از یک قرن تا هنوز بسیاری از زوایای آن ناشناخته باقی مانده است.
اين تحقيق به تلاش‌های مقامات بریتانیایی برای نجات مصطفی صغیر از اعدام اشاره می‌ کند. این تلاش‌ها نشان می‌ دهد که مصطفی صغیر برای بریتانیا اهمیت زیادی داشته و نتیجه می‌گیرد که قتل امیر حبیب الله خان یک عمل تصادفی نبوده، بلکه بخشی از یک توطئه بزرگ‌تر بوده است. با وجود این، هنوز بسیاری از زوایای این واقعه ناشناخته باقی مانده و نیاز به تحقیقات بیشتر دارد.
نويسنده تأکید می‌ کند که بازنگری رویدادهای تاریخی و بررسی مجدد نظریه‌های قبلی بر اساس شواهد جدید، برای درک بهتر تاریخ و جلوگیری از پذیرش نسخه‌های مغرضانه از تاریخ ضروری است.
عبدالرحمن زمانیتأریخی آيا اعتراف مصطفی صغير، ايجنت انگليس ها، و نقشش در کشتن امير حبيب الله خان يک داستان خياليست؟
آثار علمی، تحقیقی و ملیدونلود/ لینک

​معرفی این اعلامیه در همین صفحه (ردیف هشتم) طی مقاله ای جداگانه درج است

ف، هیرمندحقوقی اعلامیۀ اسلامی حقوق بشر
کتب در عرصه های اقتصاد و ادارهدانلود/لینک

​تداوم منازعۀ مسلحانه هزینه های اقتصادی و انسانی سنگینی را بر افغانستان تحمیل کرده است. به رغم میل به ختم جنگ از راه مذاکره، تلاشها در این زمینه پیشرفت چندانی نداشته است. پس از گذشت بیش از یک و نیم دهه از آغاز شورش عمدتا خشونتبار توسط گروه طالبان - گروهی که به دنبال سرنگونی از قدرت در سال 1380خود را مجددا سازماندهی کرد-

سایر نویسندگاناقتصاد چشم انداز و اولویت های اقتصادی برای صلح پایدار در افغانستان
آثار تاریخی، سیاسی و اجتماعیدونلود/لینک

وزیر اکبرخان، از زمره آن سیماهای تابناک ومشعشع تاریخ مبارزات مردم ما است که دررهبری وکامیابی قیام مردم کابل برضد انگلیس ها نقش وطن پرستانه وبسیارسازنده بازی کرده است.وزیراکبرخان عمربسیار کوتاه، مگر مشحون ازافتخار داشت.

اعظم سيستانیتجارب تاریخی حماسۀ "اکبر" در دفاع از کارنامه های وزیر اکبرخان
آثار تاریخی، سیاسی و اجتماعیدونلود / لینک

​در سال ١٥٠٠ دولت شيبانى در ماوراءالنهر و در ١٥٠٢ دولت صفوى در ايران ظهور کرده بودند و در ١٥٢٥ دولت بابرى (کورگانى) در هندوستان تاسيس شد. اين دولت هاى جديد الظهور از شمال و غرب و شرق افغانستان دست تجاوز دراز کردند و بالاخره کشور را به سه قسمت شمالى و غربى و شرقى تقسيم کردند. بدين معنى که دولت صفوى ايران در سال هاى ١٥١٠ بر ولايت هرات و سيستان و درسال هاى١٥٢٠ و ١٥٤٤ و ١٦٢١ و ١٦٤٢ و بطور قطع در ١٦٤٨ بر قندهار دست يافت . و دولت بابرى هند در سال ١٥٠٣ برکابل و در١٥٠٥ بر غزنى و در ١٥٢١ قندهار را ازمحاصره سام ميرزاى صفوى والى هرات نجات داده متصرف شد.

اعظم سيستانیتاریخی خیزش های مردم قندهار و هرات وسیستان بر ضد سلطه صفویان ایران و بابریان هند
کتب و آثار هنری و ادبیدونلود/لینک

اِهدا: د هـېـواد ځوان نسل ته!

رڼاگل اریوبزیفلسفه د خوشال خټک عقیده ـ سیاسي فلسفه او ورسره مل لیکنې
کتب و آثار هنری و ادبیدونلود/لینک

​پی دی اف

واحد نظریطنز زویه احتیاط
مختصات افغانستان
نوع محتواشرحردیفلسانضرب المثل ها، مقولات، کنایات و گفته ها
ضرب المثل ها، مقولات، کنایات و اصطلاحات عامیانه

​مخالفت و دشمني.
عبدالله افغانی نویس

اصطلاح عامیانهدری اسم یا کلمه
جغرافیه
شرحمعرفی مختصرکتگوریاسم یا کلمه

​ساکنان گرشک بطور عمده مرکب از پشتون های اقوام  درانی مثل: نورزایی وبارکزایی، محمدزایی ، اڅکزی، ادوزی، الکوزی ، پوپلزی، وکمی از سیدها و سایر مردم‌ پیشه ور و تجارت پیشه میباشند.
خاندان سلطنتی محمدزایی که ۱۵۰ سال بر افغانستان حکومت کرده اند از پشت رود  و از ناوۀ بارکزائیان  هلمند برخاسته بودند. بعد از مرگ سردار کهندل خان و تشنج میان بنواعمام سرداران قندهار(در۱۸۵۶) گرشک محل سکونت  سردار محمد صدیق خان پسر سردار کهندلخان گردید و سردار گل محمدخان پسر او در عهد امیرعبدالرحمن حان والی پکتیا و نماینده امیر در تعیین خط دیورند بود. سردار حبیب الله هلمند سناتور هلمند در زمان ظاهرشاه از شخصیت های پر نفوذ هلمند از نوادگان سردار کهندلخان در‌گرشک بود. کودتای ثور قدرت سرداران محمدزایی را به طور کل در افغانستان از ریشه نابود کرد. بقیهٔ پسران سرداران قندهار در ولسوالی میوند و نهر سراج زندگی میکنند.
اعظم سیستانی

​  گرشک  یکی از ولسوالی های معمور و آباد ولایت هلمند در جنوب غرب افغانستان است که تا قبل از اعمار شهر لشکرگاه  به حیث مرکز ریاست انکشاف وادی هلمند(دردهه ۱۹۵۰) در تشکیلات دولتی بنام  حکومت اعلی شناخته میشد. از دوران سلطنت امیر حبیب الله خان  تا عصر ظاهرشاه  به حیث حکومت پشت رود هم یاد میشد. منظور از پشت رود یعنی آنطرف  رود هیرمند است.  تا قبل از روی دست گرفتن پروژهٔ  وادی هلمند و اعمار پل عصری بر رودخانه هیرمند مردم گرشک امتعه و اموال خود را توسط  کشتی به سمت چپ رودخانه انتقال میدادند و برای فروش به قندهار می بردند ‌ وبر می گشتند اما با اعمار پل عصری بر رودخانه هیلمند در نزدیک شهر و مرکز حکومتی مردم از مشکلات عبور و مرور راحت شدند.
اعظم سیستانی

ولسوالی گرشک
 

​ولسوالی ارچی یا دشت ارچی ، به مرکزیت شهر ارچی درشمال افغانستان از ولسوالی های درجه اول  ولایت قندز بشمار میرود ، مساحت آن ٩٧٤ کیلومترمربع و نفوس ارچی ١٠٣٣٩٤ نفر « ١٣٩٩ش» ، چهارمین ولسوالی پُر نفوس ولسوالی قندز می باشد. ولسوالی دشت ارچی با  ولسوالی  قندز، امام صاحب ، ولسوالی علی آبا  و ولایت تخار احاطه است . نهر ارچی که تقریباً ٩٠سال قبل به منظور سرسبزی  وآبادی دشت وسیع و پهناور ولسوالی ارچی از دریای کوکچه کشیده شده است که برای زراعت و تربیۀ مواشی بسیار مهم میباشد ( ویکی پیدیا – دانشنامه آزاد ) ولسوالی دشت ارچی  قبلاً در تشکیلات اداری افغانستان مربوط یکی از حکومتی های ولایت قطغن و بدخشان بود.

ولسوالی ولسوالی ارچی
 

​خواهان یکی از ولسوالی های بدخشان است که در١٦٠ کیلومتری شمال شهر فیض آباد موقعیت دارد. مرکز این ولسوالی همان شهرخواهان است. جمیعت این ولسوالی به ١٨٧٢٤ نفر داده شده است . قبل از سال ١٨٩٦م که سرحد دریای آمو تعین گردید این ولسوالی یکی ازمنطق ولسوالی درواز بود. یک حکومت خود مختار تحت ادارۀ حکومت مرکزی بخارا قرار داشت که توسط یکی ازنمایندۀ شاهان درواز ، این ولسوالی اداره میشد که بنام «شاه دفعه دار» یاد میشد. پس از این مربوط افغانستان شد و به حیث علاقه داری مربوط ولایت درواز ولایت بدخشان افغانستان، یکی از واحد های اداری افغانستان شد و در سال ١٣٦٣ش به حیث ولسوالی ازطرف دولت آن زمان منظوری حاصل نمود که ١٦٠ کیلومتر از مرکز ولایت بدخشان فاصله دارد. خواهان دارای زمستان معتدل وتابستان بسیار گرم دارد. بلند ترین قلۀ آن بنام کوه «کلات» با ارتفاع ٤٠٩٧ متر میباشد. باشندگان این ولسوالی تاجکان و زبان شان دری میباشد. مردم این ولسوالی همه زارع است. شاه عبدالله بدخشی در کتاب ارمغان بدخشان از حاصلات این ولسوالی به خوبی یاد کرده است. مردم ولسوالی خواهان مانند دیگر اقوام وساکنان بدخشان به عنعنات و سنت های دیرینۀ خود پابند هستند .( آریانا دائرة المعارف )

ولسوالی ولسوالی خواهان
حقوق و قضاء
پښتوشرحتعریفمنبع قانونتلفظعنوان

​نوې كتنه : د قانون دحكمونو مطابق د نويو دلايلو د څرګندیدو پر بنـسټ د محكمو د قطعي او نهائي حكمونو بيـا څیړل دي

​

بطور مثال درخواست تجدید نظر برفیصله هـای قطعی محـاکم در قضـایای جنحـه و جنایت در احوال ذیل صورت گرفتـه می تواند: درصورتی که متهم در جرم قتـل، محکوم علیه قرار گرفته وبعداً شخصی که قتل او ادعـا شـده، زنـده پیـدا شود. در صورتی که به اتهام ارتکاب یک جرم یک شخص محکوم گردیده وبعد از آن شخص دیگر به اتهام ارتکاب عـین جرم محکوم گردد


​تجدید نظر : رسیدگی مجدد احکام قطعی و نهایی محاکم به اساس ظهـور دلایل جدید مطابق به احکام قانون مـی باشد

سائر منابعtaj.di.de.na.za.r​تجدید نظر
قاموس بایوگرافیکی افغانستان
نوع محتوابیوگرافی مختصراسم
قاموس بایوگرافیکی افغانستان

​مـحـمد شریف پرونتا (د محـمد صالح پرونتا ورور) او د مـحـمد ابراهیم زوی په ۱۹۱۹ز کال کې په کابل کې زېـږېـدلی دئ. معمار یا د ودانولو چارو انجنیر. د کابل هوټل په ډیزاین او جوړولو کې ﺌـې مرسته وکړه او هم ﺌـې په نوي ښار/ شهر نو کې د مـېـرمنو د ټولنې / انجمن زنان د ودانۍ په ډیزاین او جوړولو کې کار وکړ.
په شوقي توگه ﺌـې په هندي کلاسیکې موسیقي کې زده کړه وکړه او خپل درې زامن ﺌـې په کې وروزل. په ۱۹۷۸ز کال کې له خپل ورور محـمد اکرم پرونتا سره یو ځل ونیول سو او تر اوسه دواړه تري تم دي. وادﮤ ﺌـې کړی او شپږ بچیان لري چې اوس په جرمني او د امریکا په متحده ایالاتو کې ژوند کوي.
لیکوال: لودویگ آدمک
ژباړونکي: رحمت آریا

 پرونتا شریف
قاموس بایوگرافیکی افغانستان

​غلام احمد لویناب د ولي احمد خان زوی او د لویناب خوشدلخان لمسی. په ۱۹۲۷ز کال کې ﺌـې د سردار فیض محـمد خان له وریرې/ خورزې؟ سره وادﮤ وکړ.

 په ۱۹۲۴ز کال کې کله چې ددﮤ پلار ولي احمد خان د ختیځ ولایت/ مشرقي تنظیمیه رﺌـیس وو، غلام احمد د خپل پلار د یاور په توگه مقرر سو. د ۱۹۲۹ز کال د مارچ په لسمې نـېـټې د پـېـښـور او کویټې له لارې کندهار ته روان سو. کله چې پلار ﺌـې حبیب الله کلکاني ونیوﮤ دی بـېـرته کویټې ستون سو او د ۱۹۲۹ز کال د سپتمبر په میاشت کې د پـېـښـور پر لور روان سو.

کله چې اعلیحضرت نادر خان پر سلطنت جلوس وکړ دی کابل ته راستون سو. د (برماه شل د کمپنۍ) له استازي (غندان خان) سره شریک سو او په کابل کې ﺌـې د پطرولو کارو بار پیل کړ. په ۱۹۳۳ز کال کې د (پطرولو د نوې کمپنۍ) مرستیال مدیر. له ۱۹۳۵ تر ۱۹۳۸ز کال پورې د دربار مرستیال وزیر.  په ۱۹۳۹ز کال کې د افغان حکومت د پرځولو له یوې ناکامې هڅې وروسته هندوستان ته وتـښـتـېـد. په ۱۹۶۰ز لسیزې کې ورته اجازه ورکړل سوه چې بـېـرته افغانستان ته راستون سي.

لیکوال: لودویگ آدمک
ژباړونکي: رحمت آریا

 لویناب غلام احمد