Select/Deselect all list
Click on the keyboard if you do not have the correct keyboard layout.
مجمع اللغات
انگلیسیپښتومعنینوعیت کلمهریشۀ لغتتلفظاسم یا کلمه
Blister  

​در عرف عام «اوله»- تاول، اگر جائی از وجود انسان بسوزد و یا بخشهای داخلی دستهای انسان بر اثر کار تغییر شکل دهد و یا پاهای انسان بر اثر رفتن زیاد ملتهب شود، درین صورت روی جلد پندیدگیهای کوچک به وجود می آید. این پندیدگیها بعضاً خارش و سوزش می داشته باشند وبعد از گذشت اندک زمانی، آبله ها که پارچه های مردۀ جلد اند، می ریزند.
"آبله" یک بیماری ویروسی است که با تاول‌ها و ضایعات پوستی مشخص می‌ شود. این بیماری به شکل برجستگی‌ها یا جوش‌های پر از مایع روی پوست ظاهر می‌شود.

تاریخچه:

  • بیماری آبله از قدیمی‌ترین بیماری‌های شناخته‌شده است و در گذشته موجب مرگ و میرهای گسترده می‌شد. خوشبختانه، با کشف واکسن آبله توسط ادوارد جنر و برنامه‌های واکسیناسیون جهانی، آبله در دهه 1980 میلادی ریشه‌کن شد.
اسمدری/aab.la/ آبله
  

​چوب و آهنی كه با آن آتش شور دهند​
عبدالله افغانس نویس

؟؟؟دری  آتشكَو / آتشكاو
  

​ ​پدر، مروج در هزاره جات
عبدالله افغانس نویس

؟؟؟دری  آته
??? 

شخص عاجز، شكسته و متواضع
عبدالله افغانی نویس

اسم مرکب - صفتدری/aa.dam.khaa.kee/ آدم خاكی
Continuation, resumption  

​دوباره شروع کردن، ادامه دادن، پى گرفتن، استئناف

اسم مصدر مرکبترکیب دری و دری/az.sar.gee.ree/ از سرگیری
Authoritarian, prfedomoinant, power controlling 

سلطه جو،  قدرتطلب، اقتدارطلب، استیلاءگر، سیطرهجو​

اسم فاعل - صفت - اسم مرکبترکیب دری و عربی/eq.te.daar.ga.raa/ اقتدارگرا
Ideal

​د خوښې وړ غوښتنه، عالي غوښتنه، لوړه یا لویه هیله

اِیدِال- کمال مطلوب، آرزوی عالی، منتهای آرزو و آرمان. اشاره به چیزی که کامل و بی‌نقص است.

صفتانگلیسی/i.de.aal/ ایدال
Confederate

​یووالی، سره یو، په یوه خبره، اتحاد، د نفاق ضد

باهم، یکی، پشتیبان، متفق، سازوار، موافق، بهم نزدیک، تطابق تراض، رفاه التحام، بامدارا، هم پیمان، یکپارچه​

اسم مرکب - صفتترکیب دری و عربی/baa.e.te.faaq/ با اتفاق
cautious, careful, wary, prudent, discreet, circumspect

​په احتیاط سره په ځیر او هوښیارتیا سره

​محتاط،  با حزم، حازم، احتیاط کار، مواظب، دوراندیش، ملاحظه کار، هوشیار، دور اندیش

اسم فاعل - صفت - اسم مرکبترکیب دری و عربی/baa.eh.ti.yaat/ بااحتیاط
refund, recovery, restoration, reclamation, retraction

​بیا جوړونه، بیا سمونه

​بازیابی، بازسازی، احیای، عقب افتادگی

اسم مرکبترکیب دری و دری/baaz.par.daakht/ بازپرداخت
دستور زبان دری- صرف و نحو
نوع محتوامعلومات مکملترتشریحعنوان
مقالات تحقیقیادبیات چیست، دستور زبان چه است و چرا دانستن آن با جزئیات مهم است؟

​ادبیات به مجموعه ‌ای از آثار نوشتاری یا شفاهی اشاره دارد که به صورت هنری، زیبایی ‌پردازی شده‌ اند. این آثار معمولاً شامل شعر، داستان، نمایشنامه، اساطیر، رمان، اندیشه‌ های فلسفی، تاریخ و سایر انواع نوشته ‌ها هستند که به وسیلهٔ زبان و اصول ادبی ساخته شده‌ اند.
ادبیات دری/پارسی مفاهیم بسیار گسترده‌ تری را در بر می گیرد. این شاخه شامل مطالعه و تحلیل آثار ادبی دری/پارسی، مانند شعر، داستان، نمایشنامه و غیره، به همراه مطالعه زمینه ‌های فرهنگی، تاریخی و اجتماعی آن زبان می ‌باشد. ادبیات دری/پارسی به معرفی آثار معروف، نقد و تحلیل آنها، بررسی اندیشه ‌ها و مفاهیم موجود در آثار، و همچنین نقد و بررسی سبک‌ ها و انواع موضوعات ادبی می ‌پردازد.

ادبیات (قسمت اول)
مقالات تحقیقیادبیات چیست، دستور زبان چه است و چرا دانستن آن با جزئیات مهم است؟ (قسمت دوم و آخر)

​​ادبیات به مجموعه ‌ای از آثار نوشتاری یا شفاهی اشاره دارد که به صورت هنری، زیبایی ‌پردازی شده‌ اند. این آثار معمولاً شامل شعر، داستان، نمایشنامه، اساطیر، رمان، اندیشه‌ های فلسفی، تاریخ و سایر انواع نوشته ‌ها هستند که به وسیلهٔ زبان و اصول ادبی ساخته شده‌ اند.
ادبیات دری/پارسی مفاهیم بسیار گسترده‌ تری را در بر می گیرد. این شاخه شامل مطالعه و تحلیل آثار ادبی دری/پارسی، مانند شعر، داستان، نمایشنامه و غیره، به همراه مطالعه زمینه ‌های فرهنگی، تاریخی و اجتماعی آن زبان می ‌باشد. ادبیات دری/پارسی به معرفی آثار معروف، نقد و تحلیل آنها، بررسی اندیشه ‌ها و مفاهیم موجود در آثار، و همچنین نقد و بررسی سبک‌ ها و انواع موضوعات ادبی می ‌پردازد.

ادبیات (قسمت دوم و آخر)
بحثهای اختصاصی دستوریشأن نزول "جات" و "چتیات"

​وقتی از جمعبندی کلمات سخن میرود، مراد از کلماتی ست که قابلیت جمع شدن را دارند.
در مورد "جمع ساختن کلمات" در زبان دری در کتابهای "دستور زبان دری و فارسی" همیشه و به تفصیل سخن رفته است؛ و غالباً هم به همان شکل متحدالمآل و کلیشه ئی. بررسی حاضر، در حالی، که بر مطالعۀ کلاسیک و متعارف موضوع نظر دارد، نکاتی را خواهد سفت، که در چنین کتب از آنها مشخصاً و به صراحت سخن نرفته، یا رفته باشد و از نظر این مسکین غائب مانده است:
همان طور، که همه میدانیم، در "زبان دری" به دو نوع جمعبندی کلمات روبرو میباشیم؛ یکی "جمعبندی دری" و دگر "جمعبندی عربی".

۱ ــ جمعبندیِّ دری:...

جمعبندی در زبان دری
بحثهای اختصاصی دستوریشأن نزول "جات" و "چتیات"ــ قسمت آخر

​در بخش قبلی همچنان گفته شد، که "ات" اصلاً ادات جمع برای آن کلمات مؤنث عربی ست، که در هیئت مختوم به "ة" (تای مدور ــ که در زبان دری با "های غیرملفوظ" و یا "تای کشیده" نشان داده میشود) تبلور مییابند. چنان، که مثالهای ذیل نشان میدهند:
"نظریّه ــ نظریّات؛ ادبیّه ــ ادبیّات؛ ریاضیّه ــ ریاضیّات؛ الهیّه ــ الهیّات(۱)؛ جزئیّه ــ جزئیّات؛ کیفیّت ــ کیفیّات؛ خصوصیّت ــ خصوصیّات؛ دُخانیّه ــ دُخانیّات؛ شرعیّت ــ شرعیّات؛ فکاهیّه ــ فکاهیّات؛ قلویّه ــ قلویّات؛ هزلیّه ــ هزلیّات؛ هجویّه ــ هجویّات؛ اجتماعیّه ــ اجتماعیّات، عقلیّه ــ عقلیّات؛ نقلیّه ــ نقلیّات؛ کلیّه ــ کلیّات، شطحیّه ــ شطحیّات". در تمام این جمعها "ات" بعد از آن بر کلمۀ مفرد نشسته، که "ة" از آخر آن حذف گردیده است.    

جمعبندی کلمات در زبان دری ــ قسمت آخر
دستور زباندستور زبان در ادبیات (قسمت اول)

نقش دستور زبان در ساختن یک قاموس بسیار ارزشمند است. دستور زبان به عنوان یک سری قواعد و استانداردهای زبانی، به تعیین ساختار و ترکیب کلمات در یک زبان کمک می ‌کند و از این رو، در تدوین و توضیح معانی کلمات در یک قاموس بسیار مؤثر است. در زیر تأثیرات مهم دستور زبان در ساخت قاموس را مورد بررسی قرار می ‌دهم:

توضیح معانی کلمات: دستور زبان کمک می ‌کند تا معانی کلمات به دقت و به وضوح تعیین شوند. با توجه به قواعد نحوی و صرفی زبان، می ‌توان نحوه استفاده از کلمه‌ها را در جملات توضیح داد و معانی دقیقتری را برای آنها ارائه داد.

تعیین رابطه بین کلمات: دستور زبان به تشخیص نقش‌های مختلف کلمات در جمله کمک می ‌کند و این به ساخت قاموس با معانی و مفاهیم دقیقتر کمک می ‌کند. به عنوان مثال، تفاوت بین یک کلمه به عنوان اسم، فعل یا صفت را می ‌توان با استفاده از دستور زبان مشخص کرد.

ارائه اطلاعات تکمی لی: دستور زبان می ‌تواند اطلاعات تکمی لی در مورد استفاده از کلمات ارائه دهد، از جمله اطلاعات مربوط به تلفظ، جنس، تعداد و سایر ویژگی‌های زبانی. تعیین معانی تصویری و مجازی: برخی کلمات دارای معانی تصویری یا مجازی هستند که دستور زبان می ‌تواند در توضیح این نوع معانی نقش مهمی  داشته باشد.

ضمانت کیفیت: دستور زبان می ‌تواند به بهبود کیفیت و دقت معانی در قاموس کمک کند و از ایجاد ابهامات و سوءتفاهمات در استفاده از کلمات جلوگیری نماید.

دستور زبان در ادبیات (۱)
دستور زباندستور زبان در ادبیات (قسمت دوم)

​درین بخش می خواهیم توضیحاتی مختصری داشته باشیم در ارتباط با آموزش دستور زبان که اطفال در کدام سنین و با کدام انداز و کدام روش می توانند با دستور زبان شان آشنایی حاصل کنند و آنرا به سهل ترین میتود و روش بیاموزند. همچنان در رابطه با این که آیا دستور زبان در یک کشور با استفاده از لهجه های مختلف زبانی آن کشور فرق می کند یا خیر، سبب ایجاد مشکلات می گردد یا خیر، نقش دستور زبان در کلمات به وام گرفته از زبان های بیگانه در یک کشور چه خواهد بود، آیا می توانیم کلمات بیگانه را که به وام گرفته شده به اساس دستور زبان رائج در کشور و یا تحت این قواعد استفاده کنیم یا خیر، آیا دستور زبان بعد از طی چند سال طولانی در یک کشور میتواند تغییر کند و اگر بلی، آیا این تغییرات به زبان آن کشور و آثار مؤلفهٔ آن لطمه خواهد زد یا خیر و ازین دست سوالات.

آموزش و یا یاددهی دستور زبان به اطفال می‌ تواند از سنین پیش از مکتب یعنی سال های اخیر کودکستان آغاز شود و به تدریج در طول دوران مکتب ابتدائیه و بعدش متوسطه و عالی و بالاخره دانشگاه ادامه یابد. اما میزان دقت و عمق آموزش در طفولیت باید متناسب با سن و فهم کودکان در نظر گرفته شود. برای اطفال، معمولاً، آموزش دستور زبان باید به شکل ساده، تجربی، و ‌به محور بازی و ساعت تیری ارائه شود تا آنها بتوانند با مفاهیم زبانی آشنا شوند و از طریق فعالیت ‌های بازی های کودکانه و تجربی، آنها را تثبیت اذهان شان کنند.

دستور زبان در ادبیات (۲)
مقالات تحقیقیمواردی چند دستوری در زبان دری

​اگرکلمات بارندگی، تابندگی همبستگی، زندگی، نمایندگی و امثال آن بدون اضافه کردن حرف «ه» در میان چون بارنده گی، تابنده گی، همبسه گی، زنده گی، نماینده گی نوشته شود از یکطرف بسیار مأنوس است و از طرف دیگرهمین طرز نوشتن درکشور ما قدامت طولا دارد و تقریباً همهٔ مردم بصورت خودآموخته با آن آشنا اند
در زبان دری یکی از گونه های جمع بستن با «ها» صورت میپذیرد.مانند کتابها، زنها، آدمها و غیره. عدهٔ از نویسندگان بدون هیچ دلیل منطقی این اسمای جمع را با «ها» جدا مینویسند. مانند کتاب ها، زن ها، آدم ها با این طرز نوشته در طرز تلفظ و آوا میان اسم و صورت جمع آن فاصله ایجاد شده هم برای نویسنده و هم برای خواننده سوءتفاهم تلفظی و آوایی ایجاد میکند.

دستور زبان دری
دستور زبانچگونگی املای وانشأ زبان دری

​این رساله بمنظور رعایت اصول و روش های املایی و انشایی زبان دری از جانب اتحادیهٔ نویسندگان افغانستان تهیه و ترتیب گردیده است و تا زمانیکه رسالهٔ مکمل تر برای استفاده نیازمندان اصول زبان تهیه و ترتیب میگردد تا حدودی قابل استفاده میباشد.

روش املای زبان دری
مقالات تحقیقیمقالهٔ تحقیقی در بارهٔ چگونگی موجودیت زبان دری و تحریف تاریخ وسوء استفادهٔ فارس ها(ایرانیان) از این زبان.

​تاریخ جامعهٔ انسانی بما بوضاحت نشان میدهد که فرهنگها و آدات در سیر انکشاف خویش پیوسته از یکدیگرمتأثر اند و زبان در این میان وسیلهٔ روابط بین انسانهابوده که گویندگان یک زبان بر علاوهٔ افهام و تفهیم در رابطه ها بوسیلهٔ زبان خویش آگاهی، تفکرات، احساسات، تجارب عملی و اتفاقات ماحول خویش را ذخیره میکنند.
زبان شناسان زبانهای جامعهٔ انسانی را در سه دستهٔ بزرگ دسته بندی کرده اند که عبارت اند از:
خانوادهٔ زبانهای سامی Semitic Languages،خانوادهٔ زبانهای التایی  Altaic Languagesو خانوادهٔ زبانهای هندواروپایی  .Indo- European Languages.
زبانهای خانوادهٔ سامی که یکی از کهنترین زبانهای جهان شمرده میشود بیشترینه مردمان ساکن در حوزهٔ شرق میانه، جنوب سوریه و فلسطین امروزی تا شمال افریقا به آن در انواع زبانهای آرامی، عبری، اکادی، بابلی، عربی، سریانی، آشوری و قبطی سخن میگفته اند و آثار و کتیبه هایی هم از آنها بجا مانده است.
خانوادهٔ زبانهای التایی بیشتر شامل زبانهای حوزهٔ آسیای مرکزی و اناتولیا (ترکیه امروزی) مانند زبان ایغوری، قرغزی، ازبکی،ترکمنی، مغولی، تاتاری،یاکندی، جغتایی، تونگوزی و ترکی میباشد که تاثیرات زبانهای جاپانی و کوریایی نیز در آنها مشهود است.
در میان خانواده های زبانی جهان، خانوادهٔ زبانهای هندواروپایی گسترده ترین، وسیع البنیاد ترین و بزرگترین خانوادهٔ زبانی که قارهٔ آسیا و اروپا را درمینوردد، و شامل ۴۴۵ زبان زنده است، میباشد. این خانوادهٔ زبانی در اثر مهاجرت های کتلوی مردمان از سایبریا، اروپای غربی تا بحر هند گسترش یافته است، که شرق شناسان وزبان شناسان جهان زبان دری یا اری که کتیبهٔ رباتک آنرا  «اَریئَئو» مینامد از کهن ترین زبان این خانوادهٔ زبانی معرفی میدارد، میشناسند.   

زبان دری درآزمنهٔ تاریخ
بحثهای اختصاصی دستوریصفت نسبی در زبان دری

​من قسمی، که عادت کرده ام، موضوعات دستوری را از طرق تحلیلی و با آوردن مثالهای فراوان و عامفهم و ملموس، روشن میسازم؛ و این طریقه ای ست، که در "کتب متعارف دستوری" برایش مثال و نظیری نداریم. به هر حال همین است شیوۀ خودساختۀ من، خواه مورد پذیرش باشد و یا نباشد. ولی در هر حال اطمینان میدهم، که با این شیوه میتوان "قانون ساختمانی زبان" را از خود "زبان" استخراج کرد:
"صفت نسبت" و یا "صفت نسبی" در زبان "دری" دو علامت دارد:
۱ ــ یکی "ی"؛ چنان، که گوئیم:

صفت نسبی
تجارت داخلی و خارجی
نوع محتوامعلومات مکملترتشریحتصویرتشریح در مورد قلم صادراتیاسم یا کلمه
گروپ اقلام صادراتیگروپ های اقلام صادراتی

​از لحاظ زمانی ترکیب وحجم  صادرات وواردات مطابق به شرایط و عوامل موجود در یک کشور وهمچنان نیازمندی ها، در حال تغییر وتحول است همچنانیکه  شرکای تجارتی نیز میتوانند تغییر نمایند. درکناراینکه واردات اموال جهت رفع نیازمندی های داخلی کشورها ازاهمیت خاصی برخوردار است،  صادرات هرکشور رکن اساسی تجارت خارجی را تشکیل داده وزمینه سازکسب ثروت بشمارمیرود، بناً تلاش همیشگی جریان داردتا منابع وچشمه های صادراتی درابعاد مختلف توسعه وتقویت گردد. ازجانب دیگرتجارت به ویژه تجارت خارجی منحیث یک رکن مهم اقتصادی با سکتور های دیگرچون زراعت، صنعت، معادن، انرژی وخدمات (صحت عامه، تعلیم و تربیه، توریزم  وغیره) در تأثیر گذاری متقابل قرار دارد واین تأثیر گذاری متناسب به اندازۀ رشد این سکتور هامیباشد. به همان اندازۀ که  سکتورهای متذکره پیشرفته، وسیع و انکشاف یافته باشد،  تجارت صادراتی پررونق، گسترده وانکشاف یافته عرض اندام مینماید

 

​Das ist ein Test

اقلام صادراتی
گروپ اقلام صادراتیگروپ های اقلام صادراتی

​افغانستان در طول تاریخ به عنوان یک منطقه مهم تجاری و فرهنگی بوده زیرا این کشور در مسیر جاده ابریشم قرار داشته است. در دوران ها قدیم، مصالح جات به افغانستان از طریق جاده ابریشم وارد می شدند. این مصالح از آسیای شرقی و جنوب آسیا به افغانستان وارد می شدند.در دوران قرون وسطی، تجارت مصالح جات در افغانستان همچنان رونق داشت. در این دوران، مصالح جات از طریق دریا نیز وارد افغانستان می شدند. در دوران رنسانس، مصالح جات جدیدی از اروپا به افغانستان وارد شدند. این مصالح باعث ایجاد تغییراتی در غذاهای افغانی شدند. در دوران استعمار، مصالح جات جدیدی از کشورهای اروپایی به افغانستان وارد شدند.

 

​از لحاظ زمانی ترکیب و حجم، صادرات و واردات مطابق به شرایط و عوامل موجود در یک کشور و همچنان نیازمندی ها، شرکای تجارتی نیز میتوانند تغییر نمایند. در حال تغییر وتحول است همچنانی که در کنار اینکه واردات اموال جهت رفع نیازمندی های داخلی کشورها از اهمیت خاصی برخورداراست، صادرات هر کشور رکن اساسی تجارت خارجی
را تشکیل داده و زمینه ساز کسب ثروت بشمار میرود، بناتالش همیشگی جریان داردتا منابع وچشمه های صادراتی درابعاد مختلف توسعه وتقویت گردد.ازجانب دیگرتجارت به ویژه تجارت خارجی منحیث یک رکنمهماقتصادی با سکتور های دیگرچون زراعت، صنعت، معادن، انرژیوخدمات (صحت عامه، تعلیم و تربیه، توریزموغیره) در تأثیر
گذاری متقابل قرار دارد واین تأثیر گذاری متناسب به اندازۀ رشد این سکتور هامیباشد. به همان اندازۀ که سکتورهای متذکره پیشرفته، وسیع و انکشاف یافته باشد، تجارت صادراتی پررونق، گسترده و انکشاف یافته عرض اندام مینماید.

اقلام صادراتی
میوه جات تازهمعرفی میوه جات تازه ـ انار
 

انار میوۀ تازۀ سردرختی ازنوع دارای نام علمی   Punica granatum مربوط فامیل (puniceceae) میباشد. طوریکه گفته میشود اناریکی ازاولین نباتاتی است که توسط بشر اهلی شده‌است. منشأ ومبداء انار بصورت طبیعی دركشور ایران ودرقسمت های شمال هندوستان پیدا میشد و بعداً به همالیا ترویج یافت. افغانستان دارای تاریخ غنی در تولید و صادرات میوه جات تازه میباشد که به چندین دهه رسیده است.
این در حالی است که  به علت بی ثباتی سیاسی صادرات این اقلام کاهش وبه حد اقل رسیده بود. پس از جنگ، در سال ۲۰۰۹ هزاران نهال انار در افغانستان کاشته شد و در همان سال یک کارخانه تولید آب میوه نیز احداث شد که برای باغداران بسیار سودمند بود. این کار نه تنها عواید محلی میوه را افزایش داد بلکه باعث تقویت بیشتر زارعین و تقویت صنعت زراعت شد.

انار
میوه جات تازهمیوه جات تازۀ صادراتی

​t

​انجیر از جملۀ میوه بهشت است، بزرگترین افتخار انجیر اینست كه خداوند بزرگ (ج) در قرآن عظیم الشان به آن سوگند یاد فرموده است. افلاطون بی اندازه آن را دوست داشت و مردمان یونان انجیر را بنام دوست فیلسوفان یاد كرده اند. انجیر یکی از قدیمی‌ترین میوه‌های شناخته شده توسط بشر است. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد انجیر بیش از ۱۰ هزار سال پیش در شرقمیانه کِشت می ‌شده است.
انجیر در بسیاری از فرهنگ‌های باستانی از جمله مصر، یونان، و روم مورد احترام بوده است. در مصر باستان، انجیر به عنوان یک نماد باروری و ثروت، در یونان باستان، انجیر به عنوان یک نماد عشق و زیبایی و در روم باستان، انجیر به عنوان یک نماد فراوانی و خوشبختی محسوب می ‌شد.
انجیر در قرون وسطی نیز یک میوه محبوب بوده است. در آن زمان، انجیر به عنوان یک منبع غذایی مهم در نظر گرفته می‌شد و همچنین برای اهداف دارویی استفاده می‌ شد.

انجیر
میوه جات خشکمیوه جات خشک صادراتی 

​انجیر خشک افغانستاندر گذشتهرونق خوبی داشت و به مناطق مختلفی از دنیا صادر می شد. با این حال، پس از شروع جنگ های مختلف و متعدد، تولید این محصول نیز دچار رکود شد و بخش مهمی از بازار ها مشتریان منطقه ای و فرا منطقه ای خود را از دست داد. پس از ایجاد آرامش نسبی در افغانستان، تولیدات انجیر این کشور نیز به میزان قابل مالحظه ای افزایش پیدا کرده است.

انجیر
میوه جات تازهمیوه جات تازه انگور

​ـ

​ تاک یا درخت انگور با نام علمی Vitis vinifera از خانواده انگور سانان Vitaceae است. در این خانواده حدود ۱۱ جنس و بیش از ۶۰۰ گونه وجود دارد. مهم‌ ترین جنس این خانواده جنس انگور است. تاک انگور، نباتی است بسیارقدیمی، بنابر تحقیق علمای زمین شناسی آثار برگ تاک انگور و تخم انگور در سنگ واره های عهد سوم دیده شده است. از ادوار بسیار قدیمی یعنی ماقبل تاریخ دانه های (هسته های) انگور را در روسوبات درسطح بحیره های جنوب مرکزی اروپا یعنی در عهد برونز یافته اند، در قسمت استفاده، غرس و مصرف آن  و شراب انگوربوسیله انسان های اولیه در افسانه های اغلب ملل دنیا حکایاتی نقل شده است، نقش جزئیات غرس تاک انگور را در موزائیکهای مصری مربوط  به ۲۴۹۰ سال قبل از میلاد مسیح میتوان دید.بنابر روایات انجیل، حضرت نوحع اولین انسانی بود که اقدام به احداث تاکستانها کرده است.از زمان رومیان قدیم در تحریر شده های ویرژایل virgil-وكاتو(cato) درحدود  ۷۰ سال قبل میلاد مسیح از طرز غرس و شاخه بری تاک انگور گفتگو شده است. انگور یک میوۀ خوشمزه و مغذی است که از درخت انگور به دست می‌آید.

انگور
میوه جات خشکمیوه جات خشک صادراتی ـ بادام

​ـ

​بادام به انگلیسی  Almond، دانه ‌ای مغذی و خوشمزه با قدمتی دیرینه است که از هزاران سال پیش در شرقمیانه و آسیای مرکزی کشت می شده است. بادام از جمله مغزبات سردرختی ازنوع prunus Amygdalus مربوط فامیل (Rosaceae ) دارای گل سرخ و سفید وپوستدار  می باشد. این مقاله به بررسی تاریخچه، اهمیت غذایی، تجاری و کاربرد بادام در صنایع غذایی می ‌پردازد.
تاریخچه:
شواهد باستان ‌شناسی نشان می‌دهد که بادام از حدود ۸۰۰۰ سال پیش اهلی شده و منشاء آن به احتمال زیاد در کوه‌های پامیر و تیان شان در آسیای مرکزی بوده است. از بادام در دوران باستان در مصر، یونان، روم و چین استفاده  می شده است. در افغانستان نیز بادام از دیرباز کشت می شده و به عنوان یک غذای مغذی و دوایی مورد استفاده قرار می گرفته است.
اهمیت غذایی:
بادام منبعی غنی از ویتامین‌ ها، مواد معدنی، چربی‌ های سالم و پروتین است. این دانهٔ مغذی حاوی ویتامین E، مگنیزم، فاسفورس، مس، فایبر و انتی‌اکسیدان‌ها است. بادام به دلیل دارا بودن این مواد مغذی، فواید بسیاری برای سلامتی دارد، از جمله:
•    کاهش خطر بیماری‌های قلبی: بادام به دلیل دارا بودن چربی ‌های سالم و فایبر، می تواند به کاهش کلسترول بد و افزایش کلسترول خوب کمک کند.
•    کنترول شکر: بادام به دلیل دارا بودن فایبر، می تواند به تنظیم قند خون کمک کند.
•    کاهش خطر ابتلا به سرطان :بادام به دلیل دارا بودن انتی‌اکسیدان‌ها، می تواند به کاهش خطر ابتلا به برخی از انواع سرطان مفید باشد.
•    تقویت حافظه :بادام به دلیل دارا بودن ویتامین E، می تواند به تقویت حافظه و عملکرد مغز موثرباشد.
•    سلامت پوست و مو :بادام به دلیل دارا بودن ویتامین E و چربی‌های سالم، به سلامت پوست و مو یاری می کند.

بادام
سبزیجاتسبزیجات ـ بادرنگ

ـ

​بادرنگ، به انگلیسی  cucumber، با نام علمی Cucurmis sativus، گیاهی از خانواده کدوییان است که بومی آسیای مرکزی و جنوبی است. این گیاه به طور گسترده در سراسر جهان کشت می شود و یکی از محبوب ترین سبزیجات در جهان است.

بادرنگ، خیار به فارسی ایران، ساقه‌ ای بالا رونده دارد که میوه‌ ها از آن آویزان می‌شوند این ساقه نیز به عنوان گیاه خوراکی استفاده  می شود. بادرنگ  در واقع نوعی سبزی

 است.ساقه ‌های گیاه بادرنگ  حالت رونده دارد و دور هر تکیه ‌گاهی می‌ پیچد. همچنین بادرنگ  می تواند به صورت هیدروپونیک بدون ریشه در زمین رشد کند و اگر تکیه گاه نداشته باشد در سطح زمین پیچ بخورد. بادرنگ برگ‌ های بزرگی دارد و می تواند روی دیگر میوه‌ها سایه کند. بادرنگ  معمولاً استوانه شکل است و می تواند تا ۶۰ سانتیمتر در طول و ۱۰ سانتیمتر در قطر رشد کند.

بادرنگ
سبزیجاتسبزیجات ـ بادنجان رومی

​ـ

​بادنجان رومی به انگلیسی Tomato  با نام علمی  : (Solanum lycopersicum)     به تیرهٔ بادنجانیان تعلق دارد. بادنجان رومی از گیاهان چندساله، از جملهٔ سبزیجات سرخ‌ رنگ، خوش ‌بو، آبدار، مهم و قابل استفادۀ وسیع میباشد. این گیاه بومی امریکای جنوبی و مرکزی است که طی دورهٔ استعماری اسپانیا در قرن شانزدهم به اروپا معرفی شد. بادنجان رومی به سرعت در سراسر جهان محبوب شد و امروزه یکی از محبوب ترین سبزیجات جهان است. انواع مختلف این گیاه امروزه در سراسر جهان پرورش داده می شود

کشت و پرورش این گیاه به ‌طور کلی، مساحتی حدود سه میلیون هکتار را به خود اختصاص داده‌است، که نزدیک یک‌سوم کل مساحت مختص به کشت تره ‌بار در جهان است . تحقیقات انجام ‌شده بر این گیاه در سال ۱۹۹۰ به تولید نخستین نوع ایجاد شدۀ مجاز برای مصرف و تجارت در ایالات متحده امریکا انجامید.

بادنجان رومی
بیوگرافی وزرای تجارتبرهان غیاثی وزیر تجارت

​برهان غیاثی در سال ١٣٢٧ در ولایت ننگرهار در یک خانوادۀ روشنفکر متولد و تحصیلات خویش را درسال ١٣۴٥ درلیسه حبیبیه به اتمام رسانید۰ برهان غیاثی در سال١٣۴٥جهت تحصیلات عالی به اتحاد شوروی اعزام گردید و در سال ١٣٥٢ بعد از اخذ ماستری در رشتۀ اقتصاد از انستیتوت انجنیری اقتصاد مسکو بوطن عودت نمود۰ موصوف از سال ١٣٥٢ الی نیمۀ سال ١٣٧١بحیث استاد در پولیتخنیک و ݒوهنځی اقتصاد پوهنتون کابل ایفای وظیفه مینمود.

 برهان غیاثی
فارسی ایران به دری افغانستان
ملاحظاتاصطلاح دریعنوان
 ﺗﺮﺷﻰ آﭼﺎر
 تعهد قبل از قرارداد پیش ‌شرط

در فارسی ایران "گوز زدن" را "گوزیدن" گویند. و این نمونه ای کوچک ازین واقعیت مسلم است، که در دری ما غالباً مصادر ترکیبی را به کار میبرند، در حالی، که مردم ایران اصل "بسیط"ِ مصادر را استعمال میکنند

گوز زدن، ​باد با صدا از راه پائین بیرون کردن تیزیدن

​ هزینۀ استفاده از خدمات یک مؤسسه برای یک دورۀ معیّن

 اجرت و حقوق ماهیانه شهریه

​به معنی آلهٔ که برای حفاظت خود در پیش روی یا وجود خود میگیرند

سپر، حایل ضربه گیر
 از بین بردنppp
 تدبیر، چاره، راه حل یک مشکل، جهت، دیدگاهrrr
 دستورالعمل - مرامنامهآئین نامه
 آئینۀ عقب بینآئینۀ دید عقبی
 ذخیره آب، (ﺣﻮض ﺑﺰرگ ﺳﺮ ﭘﻮشیده)آب اﻧﺒﺎر
کتابخانه آثار علمی و تحقیقی (حبیبه)
نوع محتوادونلود / لینکملاحظاتنویسنده/ لیکوالبخشعنوان
بازسازی، انکشاف و کتب تدریسیدانلود/لینک

​نویسنده: سید جواد رامیار
از زمان ورود نظامیان خارجی در سال ،2001جامعه جهانی حدود 145میلیارد دالر برای بازسازی افغانستان کمک نمودهاست. در این تحقیق به بررسی نقش کمکهای خارجی در توسعه اقتصادی- اجتماعی افغانستان بر اساس روش ترکیبی پرداخته شدهاست. به نحوی که در بررسیهای کمّی، مواردی از شاخصهای توسعه اقتصادی و اجتماعی را به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته و در پرتو نظریات نوسازی و وابستگی و با استفاده از دادههای ثانویه ارزیابی نمودهاست. آزمون فرضیه ها، بررسی و پیشبینی روند در سافتویرهای SPSSو ،MINITABنشان میدهد که رابطه بین متغیر کمک خارجی و متغیرهای تولید ناخالص داخلی، درآمد سرانه، امید به زندگی، آموزش، افزایش جمعیت و توسعه انسانی معنادار و مثبت بوده است. اما بین کمک خارجی و متغیرهای بهبود شرایط امنیتی و کاهش تولید مواد مخدر رابطه غیرمعنادار؛ و همچنین اثر متغیر مستقل بر نرخ بیکاری منفی گزارش شدهاست. بر این اساس کمک خارجی در بهبود اوضاع امنیتی، بیکاری و کاهش موادمخدر در افغانستان موثر نبوده؛ اما منجر به بهبود دسترسی به خدمات آموزشی و صحی شده- است. در مرحله دوم، برای بررسی دیدگاه کارشناسان افغانستان در مورد پیامد کمکهای خارجی از روش مصاحبه استفاده نموده و مصاحبه ها به شیوه تحلیل مضمون بررسی شد. براساس مضامین استخراج شده، جامعه جهانی با اهداف سیاسی و منقطهای و در پوشش کمک به مبارزه با تروریسم و بهبود شرایط زندگی مردم به افغانستان حضور یافته و مبالغی را نیز کمک نمودهاست. این کمکها در حوزههای اجتماعی و اقتصادی پیامدهای دو و یا چندگانه داشته و در مواردی منجر به تغییر اوضاع زندگی مردم و گاه نتیجه عکس داده است.

سایر نویسندگانباز سازی، توسعه وانکشاف توسعه مبتنی بر وابستگی
آثار علمی، تحقیقی و ملیدونلود / لینک اعظم سيستانیجمهوریت درسی که داود خان در صبح 8ثور به افغانها داد
آثار علمی، تحقیقی و ملیدونلود / لینک ولی احمد نوریجمهوریت درود به روان پاک شهدای هفت ثور و نفرین به قاتلان سردار محمد داود
آثار تاریخی، سیاسی و اجتماعیدونلود / لینک

این رسالهٔ تحقيقی راجع به قتل امیر حبیب الله خان، پادشاه افغانستان، و نقش احتمالی بریتانیا در این ترور است. اين تحقيق به بررسی تاریخی آن واقعه که یکی از رازهای تاریخی افغانستان محسوب می‌شود.، و با گذشت بیش از یک قرن تا هنوز بسیاری از زوایای آن ناشناخته باقی مانده است.
اين تحقيق به تلاش‌های مقامات بریتانیایی برای نجات مصطفی صغیر از اعدام اشاره می‌ کند. این تلاش‌ها نشان می‌ دهد که مصطفی صغیر برای بریتانیا اهمیت زیادی داشته و نتیجه می‌گیرد که قتل امیر حبیب الله خان یک عمل تصادفی نبوده، بلکه بخشی از یک توطئه بزرگ‌تر بوده است. با وجود این، هنوز بسیاری از زوایای این واقعه ناشناخته باقی مانده و نیاز به تحقیقات بیشتر دارد.
نويسنده تأکید می‌ کند که بازنگری رویدادهای تاریخی و بررسی مجدد نظریه‌های قبلی بر اساس شواهد جدید، برای درک بهتر تاریخ و جلوگیری از پذیرش نسخه‌های مغرضانه از تاریخ ضروری است.
عبدالرحمن زمانیتأریخی آيا اعتراف مصطفی صغير، ايجنت انگليس ها، و نقشش در کشتن امير حبيب الله خان يک داستان خياليست؟
آثار علمی، تحقیقی و ملیدونلود/ لینک

​معرفی این اعلامیه در همین صفحه (ردیف هشتم) طی مقاله ای جداگانه درج است

ف، هیرمندحقوقی اعلامیۀ اسلامی حقوق بشر
کتب در عرصه های اقتصاد و ادارهدانلود/لینک

​تداوم منازعۀ مسلحانه هزینه های اقتصادی و انسانی سنگینی را بر افغانستان تحمیل کرده است. به رغم میل به ختم جنگ از راه مذاکره، تلاشها در این زمینه پیشرفت چندانی نداشته است. پس از گذشت بیش از یک و نیم دهه از آغاز شورش عمدتا خشونتبار توسط گروه طالبان - گروهی که به دنبال سرنگونی از قدرت در سال 1380خود را مجددا سازماندهی کرد-

سایر نویسندگاناقتصاد چشم انداز و اولویت های اقتصادی برای صلح پایدار در افغانستان
آثار تاریخی، سیاسی و اجتماعیدونلود/لینک

وزیر اکبرخان، از زمره آن سیماهای تابناک ومشعشع تاریخ مبارزات مردم ما است که دررهبری وکامیابی قیام مردم کابل برضد انگلیس ها نقش وطن پرستانه وبسیارسازنده بازی کرده است.وزیراکبرخان عمربسیار کوتاه، مگر مشحون ازافتخار داشت.

اعظم سيستانیتجارب تاریخی حماسۀ "اکبر" در دفاع از کارنامه های وزیر اکبرخان
آثار تاریخی، سیاسی و اجتماعیدونلود / لینک

​در سال ١٥٠٠ دولت شيبانى در ماوراءالنهر و در ١٥٠٢ دولت صفوى در ايران ظهور کرده بودند و در ١٥٢٥ دولت بابرى (کورگانى) در هندوستان تاسيس شد. اين دولت هاى جديد الظهور از شمال و غرب و شرق افغانستان دست تجاوز دراز کردند و بالاخره کشور را به سه قسمت شمالى و غربى و شرقى تقسيم کردند. بدين معنى که دولت صفوى ايران در سال هاى ١٥١٠ بر ولايت هرات و سيستان و درسال هاى١٥٢٠ و ١٥٤٤ و ١٦٢١ و ١٦٤٢ و بطور قطع در ١٦٤٨ بر قندهار دست يافت . و دولت بابرى هند در سال ١٥٠٣ برکابل و در١٥٠٥ بر غزنى و در ١٥٢١ قندهار را ازمحاصره سام ميرزاى صفوى والى هرات نجات داده متصرف شد.

اعظم سيستانیتاریخی خیزش های مردم قندهار و هرات وسیستان بر ضد سلطه صفویان ایران و بابریان هند
کتب و آثار هنری و ادبیدونلود/لینک

اِهدا: د هـېـواد ځوان نسل ته!

رڼاگل اریوبزیفلسفه د خوشال خټک عقیده ـ سیاسي فلسفه او ورسره مل لیکنې
کتب و آثار هنری و ادبیدونلود/لینک

​پی دی اف

واحد نظریطنز زویه احتیاط
مختصات افغانستان
نوع محتواشرحردیفلسانضرب المثل ها، مقولات، کنایات و گفته ها
ضرب المثل ها، مقولات، کنایات و اصطلاحات عامیانه

​مخالفت و دشمني.
عبدالله افغانی نویس

اصطلاح عامیانهدری اسم یا کلمه
ضرب المثل ها، مقولات، کنایات و اصطلاحات عامیانه

​از ریگ روغن کشیدن، کار د شواری را انجام دادن

گفتهدریآب از آهن جدا کردن
ضرب المثل ها، مقولات، کنایات و اصطلاحات عامیانه

​از مال دیگران بخشیدن و منت نهادن

ضرب المثلدریآب از دریا میبخشد
ضرب المثل ها، مقولات، کنایات و اصطلاحات عامیانه

​سخی نیست، دل کلان ندارد، خیرش به کسی نمی رسد

ضرب المثلدریآب از دستش نمی چکد
ضرب المثل ها، مقولات، کنایات و اصطلاحات عامیانه

​گردآورنده: مرجان کمال

ضرب المثلدریآب از سر چشمه بسته می شود
ضرب المثل ها، مقولات، کنایات و اصطلاحات عامیانه

​اصطلاح «آب از سرچشمه گل آلود است» زمانی به کار می رود که نابسامانی در امور ناشی از بی کفایتی و سوء تدبیر رئیس و مسئول آن باشد، چون تا آب از سرچشمه گل آلود نباشد به تیرگی آن منجر نمی شود. عبارت بالا با آنکه ساده به نظر می رسد ریشه تاریخی دارد و از زبان بیگانه به دری/فارسی ترجمه شده است.
روزی خلیفه دوم حضرت عمر بن عبدالعزیز از عربی شامی پرسید: «عاملان من در دیار شما چه می کنند و رفتارشان چگون است؟» عرب شامی با تبسمی رندانه جواب داد  «اذا طابت العین عذبت الانهار» یعنی: «چون آب در سرچشمه صاف و زلال باشد در نهر ها و جویبارها هم صاف و زلال خواهد بود. همیشه آب از سرچشمه گل آلود است.» عمربن عبد العزیز از پاسخ صریح و کوبنده عرب شامی به خود آمد و درسی آموزنده بیاموخت. این حکایت بعدها از زبان عربی وارد زبان دری/فارسی شده و به صورت ضرب المثل درآمده است.
محمد نصیری

ضرب المثلدریآب از سرچشمه گل آلود است
ضرب المثل ها، مقولات، کنایات و اصطلاحات عامیانه

​کنایه: کار بیهوده کردن، کاری بدون نتیجه کردن

کنایهدریآب با غربال آوردن
ضرب المثل ها، مقولات، کنایات و اصطلاحات عامیانه

​گردآورنده: مرجان کمال

ضرب المثلدریآب به سوی آبریز خود می رود
ضرب المثل ها، مقولات، کنایات و اصطلاحات عامیانه

​ظرف فلزي وياگِلي كوچكي كه دران آب خورند

اصطلاح عامیانهدریآب خوری
ضرب المثل ها، مقولات، کنایات و اصطلاحات عامیانه

​بیهوده کاری را انجام دادن، کار بی نتیجه

ضرب المثلدریآب در هاون کوبیدن
زراعت و مالداری
نوع محتواانگلیسیاسم بوتانیکیلاتینشرحمعلومات بیشترتصویرعنوان
آفات زراعتی و مجادلهFire blight (Fireblight) Erwinia amylvora

​آتشک یکی از خطرناک ترین و مضرترین امراض نباتی است که به نباتات مربوط به فامیل گلسرخیان مخصوصاً به درختان میوۀ دانه دار مانند سیب، ناک و بهی آسیب بزرگ وارد نموده، باعث کاهش انگفت حاصلات میگردد. در پهلوی ضرر بزرگ به حاصلات میتواند مریضی مذکور نظر به سن و نوع درخت منجر به خشک شدن کلی درخت و اس بین رفتن آن شود. البته باید تذکر داد که میزان آسیب به درخت سیب نسبت به در ختان بهی و ناک کمتر است.

معلومات بیشترآتشک
نباتاتFlour   معلومات بیشتر راجع به آرد آرد
افزار و ماشین آلات زراعتیMill   معلومات بیشتر راجع به آسیاب آسیاب
نباتاتPlumPrunus domestica 


​

معلومات بیشتر راجع به آلو آلو
نباتات sweet cherryPrunus cerasus  معلومات بیشتر راجع به آلوبالو آلوبالو
مالداریGazella  

​آهوکه در زبان عرب آنرا غزال گویند و از همان زبان به سایر زبان های دنیا منتشر گردیده است از جملهٔ حیوانات گوشتی نهایت چابک خوشرنگ و زیبا بوده که در قلمرو ادب و شعر دری جایگاه تشبیهات با معشوق را داشته و حتی گفته میشود که خلیفهٔ اسلام عبدالمالک مروان (۶۴۶ -۷۰۵میلادی) آهوی شکار کرده ای خویش را بنابر زیبایی بیش ازحدش رها کرد. این حیوان چابک میتواند بطور ناگهانی در یک چشم به هم زدن سرعت خود را نزدیک به صد کیلومتر فی ساعت برساند. این حیوان میتواند سرعت خویش را بصورت متداوم ۵۰ کیلومتر فی ساعت نگهدارد و فاصله هایی زیادی را همچنان بپیماید. آهو ها در مجموع بصورت گله ها زندگی میکنند.

آهو آهو
نباتاتMilletSorghum and Paniceae  معلومات بیشتر راجع به ارزن  ارزن
نباتاتOrchidOrchidaceae  تشریح بیشتر ارکیده
مالداری   

​  اسپ با نام علمی:  Equus ferus caballus)) یکی ازدو نژاد اسپ وحشی (Equus ferus) است. این جانور پستانداروبه خانوادهٔ اسپان تعلق دارد.  تکامل تدریجی (1) اسپ از ۴۵ تا ۵۵میلیون سال پیش به این سو آغاز شده‌است.  اسپ‌های نژاد Caballus اهلی شده‌اند، اگرچه بسیاری از آن‌ها در طبیعت آزاد زندگی می‌کنند. البته اسپ‌هایی وجود دارند که هرگز اهلی نشده‌اند؛ برای نمونه  اسپ  شوالسکی  تنها نژادی است که به راستی تاکنون وحشی باقی مانده‌است. در زبان دری به اسپ ماده،  »مادیان«  و به  اسپ نر،» نریان« می ‌گویند. فرزند آنها کره اسپ خوانده می‌شود.  اسپ را در پارتی قدیم یا اوستایی نیز اَسپ (asp) می‌گفتند. کلمهٔ  اسپ (Aspa) که  در اوستا آمده   ‌است، خود یک لغت، از دوره پیش از تاریخ و به احتمال زیاد(مادی، پارتی، اوستایی) است.
سیدعظیم حسینی

معرفی حیوان باربر اسپ اسپ
نباتاتAfrican rue, Syrian ruePeganum harmala  تشریخ بیششتر  اسپند
جغرافیه
پښتومعلومات مکملترشرحمعرفی مختصرکتگوریاسم یا کلمه
  

​ساکنان گرشک بطور عمده مرکب از پشتون های اقوام  درانی مثل: نورزایی وبارکزایی، محمدزایی ، اڅکزی، ادوزی، الکوزی ، پوپلزی، وکمی از سیدها و سایر مردم‌ پیشه ور و تجارت پیشه میباشند.
خاندان سلطنتی محمدزایی که ۱۵۰ سال بر افغانستان حکومت کرده اند از پشت رود  و از ناوۀ بارکزائیان  هلمند برخاسته بودند. بعد از مرگ سردار کهندل خان و تشنج میان بنواعمام سرداران قندهار(در۱۸۵۶) گرشک محل سکونت  سردار محمد صدیق خان پسر سردار کهندلخان گردید و سردار گل محمدخان پسر او در عهد امیرعبدالرحمن حان والی پکتیا و نماینده امیر در تعیین خط دیورند بود. سردار حبیب الله هلمند سناتور هلمند در زمان ظاهرشاه از شخصیت های پر نفوذ هلمند از نوادگان سردار کهندلخان در‌گرشک بود. کودتای ثور قدرت سرداران محمدزایی را به طور کل در افغانستان از ریشه نابود کرد. بقیهٔ پسران سرداران قندهار در ولسوالی میوند و نهر سراج زندگی میکنند.
اعظم سیستانی

​  گرشک  یکی از ولسوالی های معمور و آباد ولایت هلمند در جنوب غرب افغانستان است که تا قبل از اعمار شهر لشکرگاه  به حیث مرکز ریاست انکشاف وادی هلمند(دردهه ۱۹۵۰) در تشکیلات دولتی بنام  حکومت اعلی شناخته میشد. از دوران سلطنت امیر حبیب الله خان  تا عصر ظاهرشاه  به حیث حکومت پشت رود هم یاد میشد. منظور از پشت رود یعنی آنطرف  رود هیرمند است.  تا قبل از روی دست گرفتن پروژهٔ  وادی هلمند و اعمار پل عصری بر رودخانه هیرمند مردم گرشک امتعه و اموال خود را توسط  کشتی به سمت چپ رودخانه انتقال میدادند و برای فروش به قندهار می بردند ‌ وبر می گشتند اما با اعمار پل عصری بر رودخانه هیلمند در نزدیک شهر و مرکز حکومتی مردم از مشکلات عبور و مرور راحت شدند.
اعظم سیستانی

ولسوالی گرشک
   

​ولسوالی ارچی یا دشت ارچی ، به مرکزیت شهر ارچی درشمال افغانستان از ولسوالی های درجه اول  ولایت قندز بشمار میرود ، مساحت آن ٩٧٤ کیلومترمربع و نفوس ارچی ١٠٣٣٩٤ نفر « ١٣٩٩ش» ، چهارمین ولسوالی پُر نفوس ولسوالی قندز می باشد. ولسوالی دشت ارچی با  ولسوالی  قندز، امام صاحب ، ولسوالی علی آبا  و ولایت تخار احاطه است . نهر ارچی که تقریباً ٩٠سال قبل به منظور سرسبزی  وآبادی دشت وسیع و پهناور ولسوالی ارچی از دریای کوکچه کشیده شده است که برای زراعت و تربیۀ مواشی بسیار مهم میباشد ( ویکی پیدیا – دانشنامه آزاد ) ولسوالی دشت ارچی  قبلاً در تشکیلات اداری افغانستان مربوط یکی از حکومتی های ولایت قطغن و بدخشان بود.

ولسوالی ولسوالی ارچی
   

​خواهان یکی از ولسوالی های بدخشان است که در١٦٠ کیلومتری شمال شهر فیض آباد موقعیت دارد. مرکز این ولسوالی همان شهرخواهان است. جمیعت این ولسوالی به ١٨٧٢٤ نفر داده شده است . قبل از سال ١٨٩٦م که سرحد دریای آمو تعین گردید این ولسوالی یکی ازمنطق ولسوالی درواز بود. یک حکومت خود مختار تحت ادارۀ حکومت مرکزی بخارا قرار داشت که توسط یکی ازنمایندۀ شاهان درواز ، این ولسوالی اداره میشد که بنام «شاه دفعه دار» یاد میشد. پس از این مربوط افغانستان شد و به حیث علاقه داری مربوط ولایت درواز ولایت بدخشان افغانستان، یکی از واحد های اداری افغانستان شد و در سال ١٣٦٣ش به حیث ولسوالی ازطرف دولت آن زمان منظوری حاصل نمود که ١٦٠ کیلومتر از مرکز ولایت بدخشان فاصله دارد. خواهان دارای زمستان معتدل وتابستان بسیار گرم دارد. بلند ترین قلۀ آن بنام کوه «کلات» با ارتفاع ٤٠٩٧ متر میباشد. باشندگان این ولسوالی تاجکان و زبان شان دری میباشد. مردم این ولسوالی همه زارع است. شاه عبدالله بدخشی در کتاب ارمغان بدخشان از حاصلات این ولسوالی به خوبی یاد کرده است. مردم ولسوالی خواهان مانند دیگر اقوام وساکنان بدخشان به عنعنات و سنت های دیرینۀ خود پابند هستند .( آریانا دائرة المعارف )

ولسوالی ولسوالی خواهان
  

​آسیا در حقیقت از زبان آسوری ها از کلمۀ «آسو» به معنی «آفتاب برآمد» یعنی «شرق» گرفته شده است. بعداً در زبان یونانی داخل و از آن کلمۀ «آسیا» بین الملی گردیده است

​یکی از قاره های بزرگ از جملۀ شش قارۀ  دنیا، بر اعظم آسیا (یونانی) می باشد

وغیرهآسیا
   

​موضعی است که به فاصله ۱۵ کیلومتر در شمال غرب وزیر آباد یکی از قرای مربوطة حكومتكلان بلخ متعلق ولایت مزار شریف واقع و بین خط طول البلد ۶۶ درجه - ۴۸ دقیقه - ۱۸ ثانیه مشرقی و خط عرض البلد ۳۶ درجه - ۴۹ دقیقه - ۴۲ ثانیه شمالی کانن است. (قاموس جغرافیای افغانستان)

آسیابآسیاب دنگک
   

​آسیابی است که به فاصله ۱۴ کیلومتر در غرب قریه جوی نو مربوط ولایت هرات واقع و در خط طول البلد ۶۲ درجه - ۳۷ دقیقه - ۵۲ ثانیه مشرقی و خط ۳۴ درجه – ۳۰ دقیقه - ۱۰ ثانية عرض البلد شمالی وقوع دارد. (قاموس جغرافیای افغانستان)

آسیابآسیاب نائب
   

​قریه ایست در خود زائی مربوط حکومت درجه اول مقر که مربوط حکومت اعلی غزنی بوده و باشندگان اینقریه به قوم علی خیل اند که شاخی از قوم سلیمان خیل میباشند. سینه ۵۲ و قریه دیگری نیز بنام اصغر خیل پایان وجود دارد که باشندگان آن طایفه علی خیل بوده و قریه مذکور از مربوطات حکومت درجه اول مقر است.(قاموس جغرافیای افغانستان)    

قریهاصغر خیل بالا

​افغانستان

 

​افغانستان سرزمینی کوهستانی و محاط بر خشکی است، و جز اردن تنها کشور خاورمیانه بشمار می‌آید که به دریا راه ندارد. مساحت آن ۶۵۲.۲۲۵ کیلومتر مربع و چهلمین کشور جهان از نظر مساحت به شمار می‌آید. طول مرزهای افغانستان حدود ۵۸۰۰ کیلومتر است، که شامل ۲۳۸۴ کیلومتر در شمال با جمهوری‌های تاجیکستان، ازبکستان و ترکمنستان؛ ۲۲۴۰ کیلومتر از شرق و جنوب با جمهوری اسلامی پاکستان، ۷۳ تا ۹۳ کیلومتر مربع از سمت شمال شرقی از طریق تنگه واخان با استان مسلمان نشین سین‌کیانگ (سنجان) جمهوری خلق چین و ۸۵۵ تا ۹۳۰ کیلومتر در غرب با ایران (که ۶۱۹ کیلومتر آن با استان خراسان است). بیشترین فاصله شرق تا غرب افغانستان، از دره یولی ( شرقی ترین نقطه ) تا دهانه ذوالفقار ( غربی ترین نقطه ) ۱۲۴۰ کیلومتر، و شمال تا جنوب آن ، از نقطه خمیاب در ولایت جوزجان ( شمالی ترین نقطه ) تا کوههای چاکایی ( جنوبی ترین نقطه ) ۸۵۵ کیلومتر است و حداقل فاصله آن با آبهای آزاد جهان از طریق مرزهای جنوبی و پاکستان ۵۰۰ کیلومتر است.
معرفی ۳۴ ولایت و ۳۶۴ ولسوالي كشور

​​افغانستان با نام رسمی جمهوری اسلامی افغانستان (به پشتو: د افغانستان اسلامی جمهوریت) کشور محصور در خشکی در آسیای مرکزی است.[۵] این کشور حدفاصل آسیای میانه، آسیای غربی و خاورمیانه و پایتخت آن کابل است.  موقیعت جغرافیائی افغانستان:
افغانستان قلب تپنده آسیا بین 29 و 38 درجه عرض جغرافیائی و بین 29 درجه و 30 دقیقه و 28 درجه و 30 دقیقه عرض شمالی و 60 درجه و 30 دقیقه و 75 درجه و 50 دقیقه طول شرقی نصف النهار گرینویچ و در نیمکره شمالی – شرقی و در محدوده آسیای میانه واقع شده است. 

وغیرهافغانستان
 بازار تاشقرغان 

​بازار سرپوشیدهٔ خلم یا تاشقرغان یکی از تیپیک ترین بازار های نوع قرون وسطی آسیای میانه در افغانستان می باشدکه به شکل اولی آن با ترمیمات و بازسازی های بعدی تا کنون حفظ گردیده است.

در نزدیکی های این بازار تاریخی، قصر جهان نما که به امر امیر عبدالرحمن خان اعمار گردیده است قرار دارد.

بازار سرپوشیده خلم و قصر جهان نما با گذشت زمان تخریباتی در خود دیده بودند که از طرف انستیتوت باستانشناسی و حفظ ابدات تاریخی افغانستان در سال های دهه ۱۳۵۰ش. مورد باز سازی و ترمیم قرار گرفتند.

بازار سرپوشیده خلم، حصه به حصه تخریب و دو باره بازسازی شده می رفت تا این که در سال ۱۳۵۸ش. به اثر تشدید جنگ و تسلط کامل مجاهدین به منطقه، کار باز سازی آن متوقف گردید.

بازاربازار تاشقرغان
   

​قریه ایست به فاصله ۱۷، ۵ کیلومتر در جنوب قلعه دوست محمدخان در علاقه کتواز مربوط حکومت اعلی غزنی که بین ۶۸ درجه  ۲۷ دقیقه طول البلد شرقی و ۳۱ درجه  ۵۱ دقیقه  ۱۴ ثانیه عرض البلد شمالی واقعست. (قاموس جغرافیای افغانستان)

قریهبازین گنج
حقوق و قضاء
پښتوشرحتعریفمنبع قانونتلفظعنوان

​اقرار: د واكمنـې محكمـې پـه وړاندې له اكراه پرته، په بشپړ رضايت او د عقل د صحت په حالت كې د جرم په ارتكاب اعتراف دى

 

 اعتراف به ارتکاب جـرم است، بدون اکراه با رضایت کامل و در حالت صحت عقل در حضور محکمۀ با صلاحیت

قانون اجرآت جزائی افغانستانeq.raa.r​اقرار

​تاْويل : د احتمالي معني د اخيستلو په اړه د قانون د مشخصې مادې د حكـم تعبير دى

 

​تأویل : تعبیر حکم مادۀ مـشخص  قانون مبنی بر اخذ معنی احتمالی آن می باشد

سائر منابعt'a.weel​تأویل

​نوې كتنه : د قانون دحكمونو مطابق د نويو دلايلو د څرګندیدو پر بنـسټ د محكمو د قطعي او نهائي حكمونو بيـا څیړل دي

​

بطور مثال درخواست تجدید نظر برفیصله هـای قطعی محـاکم در قضـایای جنحـه و جنایت در احوال ذیل صورت گرفتـه می تواند: درصورتی که متهم در جرم قتـل، محکوم علیه قرار گرفته وبعداً شخصی که قتل او ادعـا شـده، زنـده پیـدا شود. در صورتی که به اتهام ارتکاب یک جرم یک شخص محکوم گردیده وبعد از آن شخص دیگر به اتهام ارتکاب عـین جرم محکوم گردد


​تجدید نظر : رسیدگی مجدد احکام قطعی و نهایی محاکم به اساس ظهـور دلایل جدید مطابق به احکام قانون مـی باشد

سائر منابعtaj.di.de.na.za.r​تجدید نظر

​د حكم تصحيح: عبارت دي له: - په حكم كې د سهوې او مادي خطاء څخه د راپيدا شـوي شـكلي تېروتنـې تصحيح ده چې بطلان او نقض پكې نـه  وي

 

​تصحیح حکم: عبارت است از: -تــصحیح اشــتباه شــکلی ناشــی از سـهو و خطـاء مـادی در حکـم کــه عــاری از بطــلان و نقــض باشد

سائر منابعtas.hi.he.hu.ku.m​تصحیح حکم

​حكوم عليه: هغه شخص دى چې واكمنې محكمې دقانون د حكمونو مطابق د هغۀ په ملزم والي حكم كړى وي

 

شخصی اسـت كـه محكمۀ ذیصلاح مطابق احکام قانون به ملزم بودن وی حكم نموده باشد.

قانون اجرآت جزائی افغانستانmah.kum.a.lai.e​محكوم عليه

​د حكم نقض : د هغه حكم مـاتول دي چې له قانون سره په مخالفت يا د هغۀ په تطبيق يا تاْويل كې په خطـاء سـره صادرېږي او لاندې موارد پكې شامل دي: - د فيصلې يا قرار نه مدلل والى. - د قضيې له حالاتو سره په فيصلو كې د درج شوو دلايلو نه مطابقت. - د قانون د حكمونو نه په پام كې نيول

​

​نقض حکم : شکستن حکمی است که در مخالفت با قانون یا خطـاء در تطبیق یا تأویل آ ن صادر شده  و شـامل موارد ذیل می باشد: - مدلل نبودن فیصله یا قرار. - عدم مطابقت دلایل مندرج فیصله با حالات قضیه. - عدم رعایت احکام قانون

سائر منابعnaq.ze.hu.ku.m​نقض حکم

​دښه نیت سره د جرمی عمل ارتکاب دهغه حق د استعمال په منظور چه دشریعت یا قانون په موجب شخص ته ورکول شوی وی جرم نه ګڼل کیږی

​قانون حالاتی را که اباحت در آن مطرح شده میتواند، پیش بینی کرده است. بطور مثال  حالت تأدیب توسط پدر یا معلم، عملیات توسط جراح، درجریان مسابقات سپورتی، در جریان ګرفتاری مجرم در جرم مشهود

 عمل جرمی که باحسن نیت واعتقاد به اینکه فاعل حق شرعی یا قانونی خود را استعمال میکند، ارتکاب یافته باشد، تحت شرایط پیش بینی شده در قانون جرم پنداشته نمی شود


قانون جزاء افغانستانa.baa.hatاباحت

​ابرام: د استيناف د محكمې په واسطه د ابتدائيه محكمې د حكم تاْييد يا د سترې محكمې په واسطه د استيناف د محكمې د حكم تاْييدیدل دي

 

​ابرام : تائید حکم محکمۀ ابتدائیـه توسط محکمۀ استیناف یا تائید حکـم محکمۀ استیناف توسط ستره مح کمـه می باشد 

قانون جزاء افغانستانeb.ra.mابرام

​په جرم کی اتفاق  عبارت دی ددوه یا دهغی څخه دزیاتو نفرو دمتحد کیدو څخه د ټاکل شوی یا غیرټاکل شوی جنایت یا جنحی په ارتکاب کی. پدی شرط چه اتفاق منظم اوپرله پسی وی. که څه هم دجرم دتشکل په پیل کی یا دلنډی مودی دپاره وی.


​جرایم سازمانیافته شکل پیشرفتهٔ اتفاق در جرم اند.  متحد شدن در قباحات اتفاق در جرم پنداشته نمیشود. 


​عبارتست از متحد شدن منظم و پیهم دونفر یا بیشتر از آن در ارتکاب جنایت یا جنحهٔ معین یا غیر معین​، ولو اینکه در آغاز مرحله تشکل جرمی یا برای مدت کوتاهی صورت ګرفته باشد​

قانون جزاء افغانستانe.te.faaq.dar.jurmاتفاق در جرم

​په جرم کی اتفاق د جُنحه یا جنایت د ارتکاب په منظورد دوو یا له دوو څخه د زیاتو اشخاصو د منظم او پرله پسې اتحاد څخه عبارت دی

 

​ااتفاق در جرم عبارتست از اتحاد منظم و پیهم دو یا بیش از دو شخص برای ارتکاب جنحه یا جنایت

قانون جزاء افغانستانet.e.faq.dar.jur.mاتفاق در جرم
قاموس بایوگرافیکی افغانستان
نوع محتوامعلومات مکملترکارکرد هاترجمهٔ دریبیوگرافی مختصرتصویراسم
قاموس بایوگرافیکی افغانستان   

​مـحـمد شریف پرونتا (د محـمد صالح پرونتا ورور) او د مـحـمد ابراهیم زوی په ۱۹۱۹ز کال کې په کابل کې زېـږېـدلی دئ. معمار یا د ودانولو چارو انجنیر. د کابل هوټل په ډیزاین او جوړولو کې ﺌـې مرسته وکړه او هم ﺌـې په نوي ښار/ شهر نو کې د مـېـرمنو د ټولنې / انجمن زنان د ودانۍ په ډیزاین او جوړولو کې کار وکړ.
په شوقي توگه ﺌـې په هندي کلاسیکې موسیقي کې زده کړه وکړه او خپل درې زامن ﺌـې په کې وروزل. په ۱۹۷۸ز کال کې له خپل ورور محـمد اکرم پرونتا سره یو ځل ونیول سو او تر اوسه دواړه تري تم دي. وادﮤ ﺌـې کړی او شپږ بچیان لري چې اوس په جرمني او د امریکا په متحده ایالاتو کې ژوند کوي.
لیکوال: لودویگ آدمک
ژباړونکي: رحمت آریا

  پرونتا شریف
قاموس بایوگرافیکی افغانستان   

​غلام احمد لویناب د ولي احمد خان زوی او د لویناب خوشدلخان لمسی. په ۱۹۲۷ز کال کې ﺌـې د سردار فیض محـمد خان له وریرې/ خورزې؟ سره وادﮤ وکړ.

 په ۱۹۲۴ز کال کې کله چې ددﮤ پلار ولي احمد خان د ختیځ ولایت/ مشرقي تنظیمیه رﺌـیس وو، غلام احمد د خپل پلار د یاور په توگه مقرر سو. د ۱۹۲۹ز کال د مارچ په لسمې نـېـټې د پـېـښـور او کویټې له لارې کندهار ته روان سو. کله چې پلار ﺌـې حبیب الله کلکاني ونیوﮤ دی بـېـرته کویټې ستون سو او د ۱۹۲۹ز کال د سپتمبر په میاشت کې د پـېـښـور پر لور روان سو.

کله چې اعلیحضرت نادر خان پر سلطنت جلوس وکړ دی کابل ته راستون سو. د (برماه شل د کمپنۍ) له استازي (غندان خان) سره شریک سو او په کابل کې ﺌـې د پطرولو کارو بار پیل کړ. په ۱۹۳۳ز کال کې د (پطرولو د نوې کمپنۍ) مرستیال مدیر. له ۱۹۳۵ تر ۱۹۳۸ز کال پورې د دربار مرستیال وزیر.  په ۱۹۳۹ز کال کې د افغان حکومت د پرځولو له یوې ناکامې هڅې وروسته هندوستان ته وتـښـتـېـد. په ۱۹۶۰ز لسیزې کې ورته اجازه ورکړل سوه چې بـېـرته افغانستان ته راستون سي.

لیکوال: لودویگ آدمک
ژباړونکي: رحمت آریا

  لویناب غلام احمد
قاموس بایوگرافیکی افغانستانﺷﮭرﯾﺎر اﯾران و ﻓرﻣﺎﻧروای آذرﺑﺎﯾﺟﺎن  

​نجیم آزادزوی، از اعقاب آزادخان افغان در بارۀ ازادخان افغان کتابی نوشته وخلاصه ای از آن را چنین بدست میدهد:
«خلاصه:
آنزمانیکه نادرافشار بواسطه ایرانی ها در ایران به قتل میرسد، دو نیروی قوی نظامی افغانی در ایران در پهلوی نادرافشارقرار داشت. یکی آن احمد خان دُرانی بود که با چهار هزار نیروی قوی پشتون های سدوزایی حرم نادرافشار را نجات داده وعازم قندهار می ګردد و بنای سلطنت سدوزایی ها را گذاشته و امپراطوری بزرگ دُرانی ها را تشکیل می دهد. مگر نیروی بزرگتر و قویتری به رهبری آزادخان افغان با حدود تقریباً دوازده هزار لشکر قوی پشتون های غلزایی در آذربایجان باقی میماند. آزادخان در ابتدا منتظر میماند تا چگونګی اوضاع در داخل ایران آشکارا گردد. چون زد وخورد های داخلی در ایران موج میگیرد و هر صاحب قدرت در صدد پادشاهی ایران می افتد، آزاد خان اولاً در استحکام مناطق تحت اختیارش در آذربایجان ومناطق شمال غربی ایران پرداخته و قلعه اُرومیه را مرکز خود قرار میدهد. درین زمان شاه گرجستان تیموراس، از موقع استفاده نموده و به طرف آذربایجان ایران لشکر می کشد. آزاد خان به دفع تیموراس پرداخته او و پسر سلحشورش ارکولیس،را شکست می دهد وگرجستان را تا مرګزش طفلیس تسخیر می نماید و با دختر شاه گرجستان عروسی می کند. بعد ازآنکه خاطر آزاد خان از سمت شمال ایران آسوده میگردد، متوجه سمت جنوب ایران شده و به فکر برګشت به افغانستان میشود.
گنداسنګ مؤرخ هندی چنین می نویسد “آزادخان افغان پلان وسیعی را در نظر داشت که میخواست افغانستان، ایران، و هندوستان را تحت یک قدرت در آورده و امپراطوری وسیعی را تشکیل دهد….”
آزادخان بعد از استحکام مناطق شمال ایران متوجه اصفهان مرکز امپراطوری صفوی های ایران شده، رقبای ایرانی خود راچون کریمخان زند و حسن خان قاجار را شکست داده و در اصفهان اعلان پادشاهی می کند و سکه شاهی بنامش ضرب میګردد.
پروفیسورجان پِری، مورخ امریکایی، در کتاب خود بنام “کریم خان زند” چنین می نویسد: “شاه دُرانی، احمد شاه دُرانی،معاهده دوستی را با کریم خان زند امظا[امضاء]ٌ نمود که به اساس آن این دو شخصیت با قدرت بتواند امپراطوری نادر افشار را بین خود تقسیم نمایند….
جان پری علاوه می نماید ….قرار راپور ها، کریم خان مکتوب های دوستانه از احمد شاه که در آنزمان در نیشاپور بود دریافت می نمود و وعده پول و لشکر را از احمد شاه می گرفت که او یعنی کریم خان جلو پیشرفت آزادخان را بگیرد.ْ
مگر آزاد خان هرگز آرزوی جنگ و روبرو شدن با قشون افغانی را نداشت و اغتشاشات داخلی ایران یک بار دیګر او را به سمت آذربائیجان کشید و این بار کارش به سرحدادت کردستان، عراق، و سواحل فارس رسید. در آخر عمر به در بار شاه گرجستان به راحتی زندګی می کرد تا آنکه رقیب دیرینه اش کریم خان زند او را به دربار خود دعوت نمود و در شیراز مقرش قرار گرفت تا آنکه به عمر ۷۶ سالگی در سال ۱۷۸۱م در همان شهر، شیراز، جان به حق سپرد و در همانجا دفن شد.»
محمد هاشم آصف[مولف رستم التواریخ ]در مورد آزادخان چنین می گوید: “عالیجا آزادخان سلطانی بود با عدل و انصاف و در احکام بسیار دقیق وغوررس و مو شکاف و بصیر و رؤف و عطُوف و خوش سیرت و خوب صورت و فراخ حوصله و در ریاست صاحب حسن سیاست بوده و اخلاق حسنه آداب مستحسنه در وی جمع بوده و در حلم و وقار بی نظیر بوده است….»[رستم التواریخ،به اهتمام محمد مشیری، ص۲۵۸]
[همچنان در صفحات ۲۵۹ و۲۶۳ و۲۶۵ و۲۷۴ کتاب رستم التواریخ نیزاطلاعاتی در بارۀ کارنامه های آزادخان افغان درج است که برای تکمیل تاریخ او سودمند است.]
در بیوگرافی آزاد خان که توسط آقای آزد زوی نوشته شده، آمده است که آزادخان افغان از مردم سلیمان خیل قوم غلجی و از ولسوالی اندر غزنی و۱۷ سال بزرگتر از احمدخان درانی بود. / اعظم سیستانی

آزاد ﺧﺎن اﻓﻐﺎن
آبدات تأریخیشهر باستانی آی خانم    آی خانم
قاموس بایوگرافیکی افغانستان  

​متولد سال ۱۹۲۶م. اند. در سال ۱۹۵۷م. از پوهنځی حقوق و علوم سیاسي فارغ و درسال ۱۹۴۳م. شامل کار در اداره مطبوعات گردید. در ۱۹۵۲م. مدیر شعبه اول ریاست مطبعه و در سال ۱۹۵۴مدیر د پوهنې نندارې گردید. درسال ۱۹۵۵م. مدیر عمومی نشرات و در سال۱۹۶۵م. بحیث رییس روابط د کلتوري مقرر گردید. درسال ۱۹۵۷م. سر محرر اصلاح و در سال ۱۹۵۹م. مدیر عمومی نشرات، بعد در ۱۹۵۹م. سرمحرر روزنامه ملی انیس و از ۱۹۵۹ تا ۱۹۶۰م. سرپرست زیاست مطبعه دولتي بودند.

 از سال ۱۹۵۸ تا ۱۹۶۰م. رییس انجمن د افغان ژورنالیستان و در ۱۹۶۳م. رییس و سرمحرر روزنامه انیس و در ۱۹۶۴م. غرض تحصیلات عازم استرلیا گردید. از ۱۹۶۳ تا ۱۹۶۵م. ریس راډیو افغانستان بود. در سال۱۹۶۶م. بحیث والی میدان تقرریافت و در سال ۱۹۶۸والی فاریاب و در سال ۱۹۷۰والی هرات بودند. از ۱۹۷۱ – ۱۹۷۲در کابینه داکټر ظاهر وزیر اطلاعات و کلتور وبعدًا ازسال ۱۹۷۴ تا ۱۹۷۵سرمحررر روزنامه انیس بودند درسال ۱۹۸۰به کشور هندوستان در پوهننتون جواهر لعل نهرو بحیث پروفیسر مهمان کار کرد. ایشان مدالهای مینه پال و ریښتین دریافت نموده اند. زبان مادری شان دري بود ، متاهل بودند و خانم شان مـېـرمن نفیسه عباسي نام داشت. ( شرح زیرین دیده شود).
ترجمه: بشیر دودیال

​په ۱۹۲۶ز کال کې زېـږېـدلی دئ. په ۱۹۵۷ز کال کې ﺌـې د حقوقو او سیاسي علومو د فراغت سند تر لاسه کړی دئ. په ۱۹۴۳ز کال ﺌـې د مطبوعاتو په ریاست کې کار پیل کړی دئ. په ۱۹۵۲ز کال کې د مطبعې د ریاست د لومړۍ څانگې مدیر. په ۱۹۵۴ز کال کې د پوهنې نندارې مدیر.

په ۱۹۵۵ز کال کې د نشراتو عمومي مدیر. په ۱۹۶۵ز کال کې د کلتوري اړیکو مشر او مدیر. په ۱۹۵۷ز کال کې د اصلاح سرمحرر. په ۱۹۵۹ز کال کې د نشراتو عمومي مدیر. په ۱۹۵۹ز کال کې د انیس د ورځپاڼې سرمحرر. له ۱۹۵۹ تر ۱۹۶۰ز کال پورې ددولتي مطبعې سرپرست رﺌـیس. له ۱۹۵۸ تر ۱۹۶۰ز کال پورې د افغان ژورنالیستانو د ټولنې رﺌـیس.
په ۱۹۶۳ز کال کې د انیس د ورځپانې سرمحرر او رﺌـیس. په ۱۹۶۴ز کال کې آسترلیا ته د تحصیل لپاره لاړ. له ۱۹۶۳ تر ۱۹۶۵ز کال پورې د راډیو افغانستان رﺌـیس. په ۱۹۶۶ز کال کې د میدان والي. په ۱۹۶۸ز کال کې د فاریاب والي. په ۱۹۷۰ز کال کې د هرات والي. له ۱۹۷۱ – ۱۹۷۲ز کال پورې (د ډاکټر ظاهر په کابینې کې) د اطلاعاتو او کلتور وزیر. له ۱۹۷۴ تر ۱۹۷۵ز کال پورې د انیس د ورځپاڼې سرمحرر. په ۱۹۸۰ز کال کې هندوستان د جواهر لعل نهرو پوهنتون ته لاړ او د مـېـلمه پروفیسر په توگه کې ﺌــې هلته کار وکړ. د مینه پال او رښتین مډالونه ﺌـې اخیستي دي. مورنۍ ژبه : دري. وادﮤ ﺌـې کړی دئ. مـېـرمن ﺌـې نفیسه عباسي نومـېـږي. (لاندې شرحه وگورئ).
لیکوال: لودویگ آدمک
ژباړونکي: رحمت آریا

ابراهیم عباسي
قاموس بایوگرافیکی افغانستاند احمد شاه دراني سیاسی درایت او ملی وجاهت

نظر داکتر گندا سنگ دانشمندهندی درباره احمدشاه بابا ونقش وی می‌نویسد :

کار بسیار بزرگ که احمدشاه درانی انجام داده آن بودکه افغانان را تاسطح یک ملت تشکیل کردوبرایشان یک کشورمستقل رابه ارمغان گذاشت.

وي می نویسد : احمدشاه درانی پادشاه بود که قدرت افغانی راتوسعه داد وازآن ها ملتی واحد ساخت ورسوم وعنعنات افغانی را اشاعه دادوبا همین اساس ازحمله برقبایل آزادوخود مختار خودداری کردومی ګفت ( هرګز آرزو نداردبرهموطنش مصیبت وبدبختی ببار آورد.)

استااولسن انتروپولوژیست ونویسنده مشهوردنمارکی درکتاب (اسلام وسیاست در افغانستان ) پیرامون ظهور برخی از امپراطوری های بزرگ که از این سرزمین برخاسته اند وچگونگی دریافت هویت مستقل آن چنین می نویسد:
سرزمینی که اکنون افغانستان نامیده میشود،برای یک هزارسال چهاراه فرهنګ ها ، امپراطوری هاومردمان بوده است که تاریخ متلاطم داشته اند.این سرزمین بخش بسیاری امپراطوری های بوده که بعضی ازآن ها ازهمین جا ظهورکرده اند.مانند امپراطوری غزنویان (قرن دهم تا یازدهم میلادی )، امپرا طوری غوری ها (قرن دوازدهم میلادی) ، ازپی آن دوره ها ئیست که سا حه مذ کور بین امارات محلی ومستقل تقسیم شده بود.
از قرن شانزدهم تا قرن هجدهم میلادی ، افغانستان هویت مستقل نداشت وبین امپراطوری های مغلی هند،وصفوی ایران منقسیم بودکه امپراطوری مغل ، شمال کابل تا هندوکش وامپرا طوری صفوی ، هرات وفراه را در قبضه خود داشتند. کندهار برای سالیان متمادی مورد منازعه بود ، وازبک ها نیز برای مدتی درشمال وغرب دارای نفوذ بودند.
با وجود تلاش های که بخاطری تاءمین استقلال صورت ګرفت ،این هدف بر آورده نه شد .تااینکه بد نبال قتل نادرافشار که منجربه تلاشی امپراطوری صفوی گردید.افغانستان حاکمیت مستقل خودرازیررهبری احمدشاه درانی ایجاد نمود.
این دولت بعد ها حاکمیت خود را در تمام سا حات افغانستان کنونی ایجاد نمود وآن را از مشهد تا کشمیرودهلی واز آمودریا تا بحیره عرب گسترش داد.
اهداف های عمده سیاسی دولت احمد شاه درانی چه بود.
احمدشاه درانی پس از انتخابش بحیث پادشاه افغانستان برای استحکام دولتش دومساله مهم را هدف قرارداد:
اول _ تنظیم قبایل واتخاد پالیسی مناسب جهت راضی نگهداشتن آنها .
دوم _ تشکیل اردوی نیرومند ملی .

 

​احمدشاه ابدالی پسرمحمد زمان خان ابدالی در سال ١١٣٥ هجرى مطابق ١٧٢٢ميلادى درهرات متولد شده و هنوز يکساله نشده بود که پدرش محمد زمان خان درگذشت و ٨ يا ٩ ساله بود که با برادرش ذوالفقارخان از هرات به قندهار آمد و بلافاصله با برادرش يکجا به زندان شاه حسين هوتکى افتاد. او از سال ١٧٣١تا١٧٣٨ ميلادى زندانى بود.
تأسیس دولت معاصرافغانستان در 1747 است. وی از اکتوبر1747 تا جون 1773  پادشاهی کرد ویک قلمروی را بوجود آورد که ازشمال به دریای آمو و از جنوب به دریای عمان و از غرب تا دریای خزر و از شرق به دریای سند محدود شده بود.
احمدشاه سیاستمدارمدبری بود و در زبان پشتو شعر میگفت و دیوانی هم از او برجای مانده است. پس او هم در سیاست وهم درکیاست و فرهنگ دارای مقام ارجمندی نزد افغانها میباشد.
لطفاً برای معلومات زیاد تر بالای لینک معلومات مکملتر کلیک نمائید...

احمد شاه بابا
قاموس بایوگرافیکی افغانستانمعرفی قومندان « احمد شاه مسعود» در قاموس کبیر افغانستان  

​(د پنجشیر د جنگلک له کلي څخه د وسله وال ځواک د لوړ پوري افسر) دوست محـمد زوی په ۱۹۵۳ز کال کې زېـږېـدلی دئ. زده کړې ﺌـې د استقلال په لیسې کې کړي دي. په ۱۹۷۵ز کال کې له ۲۸ تنو نورو سره د کودتا په هڅې کې ښکـېـل وو. د دریو کالو لپاره پـېـښـور ته وتـښـتـېـد. په ۱۹۷۹ز کال کې بـېـرته افغانستان ته راستون سو او دې ته ﺌـې لاره هواره کړه چې مجاهدین د پنجشیر د درې کنترول په لاس کې واخلي. د مجاهدینو یو له بریالیو مشرانو څخه دئ. په ۱۹۸۳ز کال ﺌـې له شورویانو سره دوه ځله لنډ مهالی اوربند وکړ. پیروان ﺌـې د "پنجشیر د زمري" په نوم یادوي.
لیکوال: لودویگ آدمک
ژباړونکي: رحمت آریا
احمد شاه مسعود پسر دگروال دوست محمد خان در ماه سنبله سال ۱۳۳۲ ( ۲ سپتامبر ۱۹۵۳م) در قریه بازارک پنجشیر متولد گردید، پدر احمد شاه مسعود بحیث افسر نظامی وظایف متعددی را در ولایات ننگرهار، هرات، غزنی، بغلان و بدخشان برعهده داشت، لذا احمد شاه مسعود نیز همراه خانواده خویش دوران طفولیت و نوجوانی خویشرا بیرون از زادگاهش در نقاط مختلف کشور سپری نمود، وی صنف اول را در بازارک پنجشیر صنف دوم تا چهارم را در مکتب شاه دو شمشیره کابل، صنف پنج را در مکتب موفق ولایت هرات، و بقیه دوره متوسطه را در لیسه استقلال کابل به پایان رسانیده، مسعود در سال ۱۳۵۲ شامل فاکولته پولی تخنیک کابل گردید. در همان زمان وی عضویت گروه جوانان مسلمان آن وقت   را نیز حاصل و به فعالیت های سیاسی پرداخت.

احمد شاه مسعود
قاموس بایوگرافیکی افغانستان   

​د پخواني صدراعظم، ډاکټر عبدالظاهر زوی په ۱۹۴۷ز کال کې زېـږېـدلی دئ. لومړنۍ زده کړې ﺌـې په کابل کې او لوړې زده کړې ﺌـې په هندوستان کې کړي دي. ۲۴۰ نامتو سندرې ﺌـې ویلې دي. د ۱۹۷۹ز کال د جون د میاشتې په ۱۴ نـېـټې د یوې ترافیکې پـېـښـې په ترڅ کې ووژل سو، ( د یو شمـېـر نورو سرچینو پر بنسټ په قتل ورسـېـد.) درې ځله ﺌـې ودونه کړي دي. د رشاد او شبنم په نومونو دوه بچیان لري.

لیکوال: لودویگ آدمک
ژباړونکي: رحمت آریا

 احمد ظاهر
قاموس بایوگرافیکی افغانستان   

​محـمد اسلم وطنجار د پکتیا ولایت د زرمتو د اندړ د قبیلې په یوې کورنۍ کې په ۱۹۴۶ز کال کې زېـږېـدلی دئ. په خپل کلي کې د لومړني ښوونځي له بشپړلولو وروسته په حربي ښوونځي کې شامل او په ۱۹۶۸ز کال کې فارغ سو. په ۱۹۷۱ز کال کې لومړی بریدمن. ویل کـېـږي چې د افغان ملت یو له ملاتړو څخه وو خو په پټه خلقی سوی وو.

 په ۱۹۷۳ز کال کې جگتورن. په ۱۹۷۵ز کال کې جگړن او د څلورمې زغره والې فرقې د یوﮤ کنډک بولندوی. د ۱۹۷۸ز کال د اپریل د میاشتې په ۲۶ نـېـټې ﺌـې له پلچرخي څخه د شوبلو/ټانکونو د یوﮤ قطار مشري وکړه او ارگ ﺌـې محاصره کړ. د ۱۹۷۸ز کال له اپریل څخه تر جون پورې د مخابراتو وزیر. د ۱۹۷۸ز کال د آگست په میاشت کې د کورنیو چارو وزیر. په ۱۹۷۹ز کال کې ستردرستیز. د ۱۹۷۹ز کال د اپریل په میاشت کې ددفاع وزیر. په ۱۹۷۹ز کال کې ﺌـې د ډگرمنۍ رتبې ته ارتقاء وکړه. د ۱۹۷۹ز کال د جولای په میاشت کې د کورنیو چارو وزیر. حفیظ الله امین له کاره برطرفه کړ اووطنجار مخفي سو. د ۱۹۸۰ز کال د جنورۍ په میاشت کې د مخابراتو وزیر. د سیاسي بیرو غړی؛ د مرکزي کمـېـټې منشي؛ او د انقلابي شوری د رﺌـیسه هـیـﺌـت غړی. مورنۍ ژبه ﺌـې پښتو وه.
لیکوال: لودویگ آدمک
ژباړونکي: رحمت آریا

اسلم وطنجار
قاموس بایوگرافیکی افغانستان   

​د غلام حیدر خان زوی او د سردار عبدالقدوس اعتماد الدوله لمسی په ۱۹۲۳ز کال کې په کابل کې زېـږېـدلی دئ (مور ﺌـې د امیر حبیب الله خان لور وه). د استقلال له لیسې فارغ سوی دئ. خپل لیسانس ﺌـې په بایولوژي او کیمیا کې د کابل له پوهنتون څخه تر لاسه کړی  دئ. خپله ماستري ﺌـې په فیزیالوژي کې د امریکا د متحده ایالاتو د اندیایا له پوهنتون څخه تر لاسه کړې ده. په ۱۹۴۶ز کال کې د کابل د شـپـې ښوونځیو مدیر.

له ۱۹۵۳ تر ۱۹۶۰ز کال پورې د یونسکو لپاره د افغان ملي کمیسیون سکرتر. له ۱۹۵۶ تر ۱۹۵۸ز کال پورې د ساینس، کرنې او د انجنیري د پوهنځیو رﺌـیس. له ۱۹۶۰ تر ۱۹۶۳ز کال پورې په واشنگټن ډي. سي. کې د افغان کلتوري دفتر رﺌـیس. له ۱۹۶۳ تر ۱۹۶۴ز کال پورې د معارف په وزارت کې د ثانوي تدریساتو د ریاست رﺌـیس. له ۱۹۶۴ تر ۱۹۶۵ز کال پورې د تعلیم او تربیې د انستیتیوت رﺌـیس. له ۱۹۶۵ تر ۱۹۶۷ز کال پورې د کابل پوهنتون رﺌـیس. له ۱۹۶۹ تر ۱۹۷۰ز کال پورې په بن کې د افغان سفارت کلتوري قـنـسـل. له ۱۹۶۴ تر ۱۹۷۰ز کال پورې ﺌـې د یونسکو په کنفرانسونو کې د افغانستان استازیتوب وکړ. د ۱۹۷۱ز کال د سپتمبر په اتمې نـېـټې د باندنیو چارو په وزارت  کې «خصوصي سلاکار» [ ]. د ولسمشر داؤود پر مهال ﺌـې کومه رسمي دنده ترهغو نـﮥ درلوده چې له ۱۹۷۴ز کال را وروسته ورته په پاریس کې د یونسکو په مرکز کې یو پُست ورکړل سو او تر ۱۹۸۴ز کال پورې په همدې کار پاتې سو. د سردار عنایت الله له لور مـېـرمن رقیې عنایت سراج سره ﺌـې وادﮤ کړی دئ او څلور بچیان لري. په ۱۹۸۵ز کال کې ﺌـې له یونسکو څخه تقاعد واخیست او په پاریس کې ژوند کوي.

لیکوال: لودویگ آدمک
ژباړونکي: رحمت آریا

اعتمادي توریـالی