شرح | معرفی مختصر | کتگوری | اسم یا کلمه |
| دره ایست به فاصله ۲۲ کیلومتر در شمال مرکز اسمار مربوط ولایت مشرقی ممتد به طرف شمال غرب بین ۷۱ درجه ۲۲ دقیقه ۴۷ ثانیه طول البلد شرقی و ۳۵ درجه ۸ دقیقه ۲۴ ثانيه عرض البلد شمالی واقعست.(قاموس جغرافیای افغانستان) | دره | درهٔ برگام |
(۱) منطقه اگام، (۲) منطقه، چیر (۳) منطقۀ فنگزائی ل ا ل ٠٦ منطقه فنگزائی یا حقيق، ۱۶ میں ۱۷۷ اگرچه تا حال مساحت صحیح و درست این منطقه معلوم نیست اما به طور تخمین میتوان گفت که طول آن تقریباً ( ۵۰ کیلومتر و عرض آن در حدود ۳۰ کیلومتر می باشد ارت چنانچه گفتیم پچیرواگام يك منطقه کاملاً کوهی است میدانهای وسیع در آن به نظر نمی خورد حصصی زراعتی این منطقه عبارت است از گودالهای تقریباً وسیعی که در بین کوها و یا خارج آن و قوع دارد چون آب برف از سپین غر از راه تنگی آگام که موسوم به سلیمانخیل است سرازیر می شود و یا از راه تنگی فنگزائی به طرف پایان جریان می یابد و برخی از اراضی را آبیاری می کند در چنین اراضی اقسام میوه ها پیدا شده و زراعت خوبی نیز صورت میگیرد جاهای بزرگ و مهم این حصه عبارت است از میاکلی، لندیخیل، پام، خیل، مورگی، کربخیل، کوزبچیر بربچیر و فنکزائی و صبرونه درین ناحیه به رود مشهور است که همه از حصص تحتانی سپین غر سرچشمه میگیرند. یکی رود تنگی آگام دیگر رود پچیر و سومی رود فنکزائی اما باید گفت که در آب رودهای موصوف هم در زمستان و هم در تابستان قلت رو می دهد چه در زمستان در اثر برف باری و سرمای شدید آب این رودخانه ها کم می شود و در تابستان چون سرچشمه این رودها در حصص تحتانی سپین غر وقوع دارد و برف آن زود ذوب می شود آب این رودخانه ها کم می گردد و ازین رهگذر نمی شود چنانچه شاید از آن استفاده نمود و هم اکثر در قلت آب بین مسکونین چپرها ر و باشندگان پچیرواگام مناقشاتی رخ می دهد چون منطقه بچیر واگام در دامنه سپین غر واقعست. از آن جهت زمستان سرد و شدیدی دارد مناطق بلند آن در زمستان با برف پوشیده می شود اما حصه کمی از مناطق پائین آن نسبتا زمستان گرم دارد مثلا حصه صبرونه. این ناحیه چنانچه در زمستان دارای برف زیادی است در تابستان تقریباً هوای خشك دارد و باران زیاد در آن نمیبارد تا در مورد کشت و زراعت آن مفید واقع گردد زراعت گندم، جو، جواری کمی برنج ماش درین ناحیه مروج است اقسام سبزیجات آن هم زیاد می باشد نباتاتی که از آن تیل بدست می آورند مانند شرشم کنجد، کوکنار در حصص پچیرواگام زرع می شود زراعت پنبه هم درین اواخر درین ناحیه رواج یافته است که اکثر در ساختن کرباس به مصرف می رسد تنباکو هم در جمیع حصص پچیرواگام زرع می شود و سندهم در اینجا پیدا می گردد که از چوب در ت آن در ساختن ریسمان استفاده می کنند زرع کچالو هم درین اواخر محروقات و از پوست عمومیت پیدا کرده است مردم این ناحیه به باغ داری هم شوق زیادی دارند و میوجات آن عبارت است از توت چارمغز، زردآلو، بهی، انار، انجیر، لوکات و امثال آن. اقسام گلها و نباتات دیگری هم درین ناحیه به وفور پیدا می شود کثرت و اقسام گلهای وحشی سفیدکوه مشهور است و چون پچیرواگام همدر دامنه آن وقوع دارد از این گلها بی بهره نمی باشد اهالی از برخی گلها و نباتات اقسام دارو میسازند نباتات مشهور که باید از آن نام برد از این قریه جاتر استکه باید آن را نباتات خودروی این ناحیه خوانده عليه عرض عليه ولاية ناله ايليف پیرگی، بادیان، ترخه، سك انگورك، گل ختمی، شاتره، بنفشه، گل گاوزبان، داتوره، نعناع، اسفرزه، خاکشیر شیرخشت زیره و امثال آن معمیر سلول سنة ست مردم این ناحیه به مالداری هم یملان دارند و اکثر چوپان هایشان بارمه های بز و گوسفند خود چندین ماه تابستان را دور از خانه های خود بین علفزارهای سفید کوه بسر می برند و در زمستان واپس به دهات خود مراجعه می کنند حیوانات اهلی که درین ناحیه زیاد بنظر میخورند عبارت است از بز، گوسفند، گاو، خر و قاطر که از آن جمله خر و قاطر مخصوصاً برای بارکشی و حمل و نقل بکار برده می شود و با وجود کار زراعت از گاو هم دربار برداری استفاده می کنند و حیوانات وحشی که در جنگلات دیگر حصص این ناحیه پیدا می شود عبارت است از پلنگ، کفتار، خرس گرگ، روباه، جیره، شغال، آهو، خرگوش موش خرما اقسام طیور صحرائی هم درین ناحیه به کثرت دیده می شود. اهالی این ناحیه چون دارای جنگلات طبیعی و کوهی می باشند لذا در جنب زراعت بفروش چوب و زغال هم میپردازند بنابر احصائیه که درین اواخر گرفته شده است تعداد نفوس که به ایشان تذکره توزیع شده عبارت است از ۵۴۱۴ تن البته می دانیم که از یک جانب تعداد فوق متضمن طبقات انات نمی باشد و از جانب دیگر چون اکثر اهالی این منطقه کوهی به صورت متفرق زندگانی می کنند نیز شامل شماره فوق نمی باشند و همچنان دهاتی هم موجود است که بعکس سایر دهات این ناحیه قومی می دهند چون بر پچیرو فنگرائی میتوان به صورت تخمین سر جمیع تمام نفوس پچیرواگام را به (۷۰۰۰) تن تعیین نمود که هر سال رو به تزائد است زبان اقوام مسکونه پیرواگام پشتو است در حالت موجوده پچیرواگام داراى يك علاقه داری درجه ۲ است و چنانچه پیشتر هم گفتیم از نقطه نظر تقسیمات دهات به ۴ حصه منقسم شده است که عباره از آگام پچیر فنکزائی، سلیمان خیل. ۱ آگام ساکنین آگام همه افغان و از نقطه نظر قومی به «وزیر منسوب می باشند که قوم وزیر یکی از اقوام بزرگ خوگیانی می باشند قریه جات آگام قریه جاتر ذیل است صبرونه، لندخیل، پام خیل، زمرخیل مورك، گریخیل اهالی آگام مردم زيرك و فعال اند و مشاغل عمده شان را دهقانی تشکیل می دهد. ۲ سلیمان خیل این قوم از جمله خوگیانی نبوده چنانچه از نام ایشان معلوم است و گویند که ایشان به صورت همسایگی در جوار اقوام اصلی این ناحیه جاگزین گردیده اند و چنانچه رواج است ایشان همه ساله مقدار قروت روغن گوسفند و امثال آن را به قسم تحفه همسایگی به موی سفیدان و روشناسان اقوام مجاور خود می دهند رسم و رواج و حتی لهجه زبان این قوم با سائر باشندگان آگام فرق دارد مردمی هستند شجاع پرزور . ۳ پچیر: پچیر به دو حصه تقسیم شده است. الف برپچیر پچیر (اعلیا) ب: کوز پچیر پچیر سفلی ساکنین این دو ناحیه هم در قومیت منصوب قوم بزرگ وزیری خوگیانی است و مردم جنگجو و فعال هستند. ۴ فنگزائی ایشان در قومیت به شیرزاد خوگیانی منسوب بوده و در رسم و رواج با مردم نیرو آگام فرق دارند به سه دسته تقسیم می شوند. (قاموس جغرافیای افغانستان) | علاقه داری درجه ۲ مربوط حکومت درجه اول خوگیانی ولایت مشرقی است .پچیرواگام منطقه ایست که در حصه فوقانی رود پچپرهار واقع بوده و از چهار طرف متصل است به مناطق ذیل در شمال آن چپرها و قو عداشته و به طرف جنوب آن سپین غر طرف مشرق آن به چغر و يك حصه از چپرهار وصل بوده و به طرف مغرب آن مناطق خوگیانی واقع می باشد پچیرواگام مرتفع و کوهی است که از لحاظ تقسیمات قومی به سه حصه تقسیم شده است. (قاموس جغرافیای افغانستان) | علاقه داری | علاقه داری پچیرواگام |
| قریه ایست که به فاصله ۳۰ کیلومتر در شمال غرب ده بالا در علاقه حکومت رودات مربوط حکومت کلان شنوار ولایت مشرقی كائن و به خط طول البلد ۷۰ درجه – ۱۷ دقیقه - ۶ ثانیه مشرقی و عرض البلد ۳۴ درجه - ۱۱ دقیقه - ۴۷ ثانیه شمالی واقع شده است.(قاموس جغرافیای افغانستان) | قریه | قریهٔ اگام |