ب - جومت درجه ۲ رستاق: که مشتمل بر ۱۲ قریه مشهور و حاوی ۱۲۱۲ خانه است روی همرفته با ۶۷ قریۀ خورد و بزرگ دیگر جمله ۱۹۱۲ خانوار می باشد.
ج - حکومت درجه ۴ اشکمش: دارای یک علاقه داری درجه ۲ چال و یک علاقه داری درجه بنگی و سیاب می باشد که اولی حاوی ۱۶ قریه و تعداد خانوار آن تخمین ۱۳۴۰ خانه و دومی دارای ۴ قریه مشهور و حاوی ۳۶۰ خانه و با یکعده قریه جاتی دیگر جمله ۵۱۰ خانه است.
د - حکومت درجه ۴ چاه آب (جیاب): تقریباً حاوی ۴۶ قریه و تعداد تخمینی خانوار آن ۳۵۰۰ خانه می باشد .
هـ ـ حکومت درجه ۴ ینگی قلعه: شامل یک علاقه داری درجه اول در قدو حاوی ۳۸۴ خانه است و حکومت درجه ۴ فرخاز شامل علاقه داری درجه ۳ کلفگان دارای یکعده قریه جاتء خورد و بزرگ حاوی ۹۵۴ خانه و شامل علاقه داری درجه ۳ ورسج که نیز شامل قریه جات پرنفوس می باشد.
ز - حکومت درجه ۴ خوست: و فرنگ دارای ۱۰ قریۀ مشهور و حاوی ۱۶۱۰ خانه با دیگر قریه جاتی خورد و بزرگ که جمله حاوی تخمین ۲۵۱۰ خانه است.
ح - علاقه داری درجه اول خواجه غار: دارای چهار قریه جاتء مشهور هزار باغ، مامه ئی، دشت ارچی خوشکلانی میانه بوده و بالجمله حاوی تخمین ۱۱۰۰ خانواراند. این منطقه از طرف شمال شرق به علاقه داری درجه ۳ کلفگان و از سمت جنوب غرب به علاقه داری درجه ۳ بنگی وسیاب و از سمت شمال به علاقه داری درجه اول خواجه غار و از ناحیه جنوب به علاقه داری درجه ۲ چال محاط بوده و فاصله آن از بغلان مرکز ولایت قطعن ۱۰۹ کیلومتر و از کابل الى تالقان ۵۵۰ کیلومتر می باشد. کوه های تالقان عبارت از کوه عنبر، کوه لته بند، کوه نمک آب و کوه نیزه کوتل بوده و دریاهای آن که مسمی به دریای تالقان است از طرف فرخار به خط پل تنگ وارد مرکز تالقان شده اراضی مجاور آنرا مشروب می سازد و سپس از وسط شهر عبور نموده در غرب آن به حصه «چوغه» مربوط علاقه داری بنگی به دریای بنگی سرازیر می شود، ازین دریا چندین نهر مشهور منشعب گردیده است که یک نهر آن در حدود آهندره از دریای مذکور جدا و اراضی سمت شمال دریا و قسمت های علاقه داری خواجه غار را آبیاری می کند و دیگر انهاریکه به نام های نهرچمن نهرسعید، نهرزرگر، نهرکجل باغ، شهرت دارد اراضی سمت جنوب دریا را سیراب می سازد بعضی حصص که للمه کاری است به آب انهار احتیاجی ندارد. در تالقان درۀ کوچکی به نام دره نمک آب وجود دارد. که آبهای آن از مجرای غربی کوه های فرخار سرچشمه گرفته و از آنجا به جنوب تالقان از راه شوراب و سربند نهر شهروان مستقیماً به دریای تالقان می ریزد درین دره دو معدن نمک نیز موجود است. یکی در غرب رودخانه و دامنه تپه واقعست و دیگر آن در گوشۀ شمال شرقی تالقان کائن بوده به نام معدن (قرلق) یاد می شود. و علاوه بر درۀ مذکور بعضی چشمه سارها نیز به نام (زمچ آب و گوگرد آب) و غیره آبهای که از مواد معدنی مرکب بوده برای امراض جلدی مفید اند موجود است در اکثر قریه جات متعلق تالقان باغهای سرسبز و خرمی وجود دارد که دارای اشجار مثمر و غیرمثمراند تپه ها و اراضی آبی و للمی که به دو طرف آنها واقع اند موقعیت زراعتی آنجا را تشکیل می دهند. پیداوار زراعتی آن که به صورت آبی و للمی بدست می آید عبارت است از گندم، جو جورای، زغر، کنجد، شرشف شالی، رشقه خربوزه و تربوز و از همه بیشتر برنج باریک و برنج لک آن نواحی شهرت دارد میوه جاتی که در مرکز تالقان و دره نمک آب پیدایش دارد عبارت از انگور، سیب، شفتالو، ناک بھی، زردآلو، آلوبالو، آلوچه آلوبخارا، گیلاس، بادام قره، آلو چارمغز توت، سنجد می باشد. در حصص للمی کاری آن درخت پسته، زیره، شیرخشت، آلوبالوی کوهی، بادام تلخ و دیگر نباتات طبی و قابل استفاده نیز پیدا می شود.
آب و هوای مرکز تالقان و برخی قصبات آن از قبیل باغ، میری خواجه چنگال چین زائی به سبب وقوع تپه ها در سمت شمال و وسعت اراضی مرطوب و شوره زار و شالیکاری ها چندان مساعد نیست تنها دره نمک آب و تپه های مجاور و دامنه های (عنبرکوه) خیلی سرسبز و شاداب و دارای چشمه سار است و ساکنین آن از این مواهب طبیعی استفاده نموده مواشی خویش را از چشمه ها و قدق های آن سیراب می سازند و این ناحیه از هر حیث خوشگوار و قابل تعریف می باشند.
در جلگه ها و مراتع دره نمک، آب حیوانات گاو گوسفند، اسپ مرکب زیاد تربیه می شود و مردم (چین زئی) اشتر زیاد نگهداشته کار حمل و نقل را توسط آن اجراء می کنند. در تالقان و مربوطات آن حیوانات وحشی از قبیل، پلنگ گرگ شغال، آهو، روباه، خرگوش وجود داشته طیور اهلی و وحشی آن عبارت از مرغ خانگی، مرغ آبی، مرغ دشتی، فاخته و جیره است. برعلاوه ساکنین آنجا در دره نمک آب عده محدودی اهل هنود نیز سکونت دارند. مکاتب ابتدائیه که در مرکز و مربوطات حکومت کلان تالقان دائر می باشد حسب ذیل است:
۱ يک باب مکتب ابتدائیه در مرکز تالقان.
۲ يک باب مکتب ابتدائیه در سرای سنگ.
٣ يك باب مکتب ابتدائیه در مرکز حکومت درجه ۲ رستاق.
۴ يک باب مکتب ابتدائیه در مرکز حکومت درجه ۴ فرخار
۵ يك باب مكتب ابتدائیه در مرکز حکومت درجه ۴ ینگی قلعه.
۶ یک باب مکتب ابتدائیه در مرکز حکومت درجه ۴ خوست و فرنگ
در حکومت تالقان یک شعبه صحیه و یک محکمه عدلیه نیز دائر است.
. (قاموس جغرافیای افغانستان)
