صاحب طبقات ناصری ارزگان را ازجملۀ شهرهای قدیم غور میداند . ارزگان اصلی درحقیقت یکی ازوادی های وسیعی است که درنشیب های غور افتاده است . درسرزمین پهناور سیستان و هیرمند  درۀ وسیع وشاداب ارزگان ازنظر تاریخی نیز ارزش بزرگی دارد . درقسمتهای مختلف آن مخروبه های تاریخی وآثارقدیمی به مشاهده رسیده است . سنگ نوشته های متعدد درآن موجود است که بیانگر کیش مهر پرستی درحدود سدۀ پنجم م درآن وادی بوده است وبه نظرمیرسد که وجه تسمیۀ آن نیز مبتنی برهمین آئین بوده باشد .
شواهدی که تاریخ این ناحیه بدست میدهد ، چنین می نماید که کلمۀ ارزگان « روزگان »، ارتباط میگیرد به کیش مهرپرستی که درساحات مختلف افغانستان در حدود سدۀ پنجم وششم  میلادی ق.م رایج بوده است وکلمۀ مهر در اوستا بصورت « میشره » بمعنی چشم روز وغروب ناپذیر بکار رفته است  ( مزدیسنا وادب دری – معین ) وامروز این کلمه به معنی آفتاب مورد استعمال دارد که ازهردو «سور » و «خور » مفهوم آفتاب مستفاد میگردد. کلمۀ « سور » به معنی آفتاب قبل از اسلام در سدۀ پنجم وششم میلادی درنواحی مختلف افغانستان آنروز درتسمیۀ معابد کیش آفتاب پرستی بکار رفته است ، امروزهم در زبان های هندواروپایی اشتراک ریشه یی را می نمایاند چنانچه  درانگلیسی «سن» ، فرانسوی « سولای »، آلمانی « زونی » ، روسی « تسه » ، هندی « سورج » ، پارسی دری «خور» و پشه یی « سور » مینامند ( جغرافیای تاریخی افغانستان – حبیبی ) .
یکی از شواهد کیش مهرپرستی درساحۀ سیستان وجود معبد « زور» یا «زون» است واولین مؤرخی که در دورۀ اسلامی از « زور» نامی میبرد احمد بن یحیی بلادزی است ومینگارد: پس از سال ٣٠ ق عبدالرحمن بن سمره بعد ازتسخیر زرنج ، مردم بلاد داور را محاصره وبعداً با آنها صلح نمود وبت بزرگ طلایی که « زور» نام داشت وچشمانش یاقوت بود بدست آورد . بعداً اصطخری در ٣٤٠ق درمعجم البلدان ازاین معبد ذکر کرده است .
بطرف شرق ارزگان یعنی ناحیۀ دایه فولاد درکوهی که مسمی به کوه سمندان ، مغارۀ وجود دارد که دهنۀ آن پنج متر و داخل آن تقریباً پنجاه متر فراخی داشته وازسقف آن که پوشیده ازیخ میباشد اهالی آنجا یخ را کنده بمصرف میرسانند ودرباقی موسم سال ازسقف مذکور آب چکیده وبعد یخ می بندد مانند شیشۀ بلورین معلوم میشود .تا حال کسی نتوانسته طول این مغاره را طی کند ( سالنامه ١٣٥٠کابل )
ولایت ارزگان دارای ۶ ولسوالی های فوق میباشد:
ترین‌کوت • چوره • خاص‌اروزگان • دهراوود • شهید حساس • گیزا