| پښتو | شرح | معرفی مختصر | کتگوری | اسم یا کلمه |
| افغانستان سرزمینی کوهستانی و محاط بر خشکی است، و جز اردن تنها کشور خاورمیانه بشمار می‌آید که به دریا راه ندارد. مساحت آن ۶۵۲.۲۲۵ کیلومتر مربع و چهلمین کشور جهان از نظر مساحت به شمار می‌آید. طول مرزهای افغانستان حدود ۵۸۰۰ کیلومتر است، که شامل ۲۳۸۴ کیلومتر در شمال با جمهوری‌های تاجیکستان، ازبکستان و ترکمنستان؛ ۲۲۴۰ کیلومتر از شرق و جنوب با جمهوری اسلامی پاکستان، ۷۳ تا ۹۳ کیلومتر مربع از سمت شمال شرقی از طریق تنگه واخان با استان مسلمان نشین سین‌کیانگ (سنجان) جمهوری خلق چین و ۸۵۵ تا ۹۳۰ کیلومتر در غرب با ایران (که ۶۱۹ کیلومتر آن با استان خراسان است). بیشترین فاصله شرق تا غرب افغانستان، از دره یولی ( شرقی ترین نقطه ) تا دهانه ذوالفقار ( غربی ترین نقطه ) ۱۲۴۰ کیلومتر، و شمال تا جنوب آن ، از نقطه خمیاب در ولایت جوزجان ( شمالی ترین نقطه ) تا کوههای چاکایی ( جنوبی ترین نقطه ) ۸۵۵ کیلومتر است و حداقل فاصله آن با آبهای آزاد جهان از طریق مرزهای جنوبی و پاکستان ۵۰۰ کیلومتر است.
معرفی ۳۴ ولایت و ۳۶۴ ولسوالي كشور
| افغانستان با نام رسمی جمهوری اسلامی افغانستان (به پشتو: د افغانستان اسلامی جمهوریت) کشور محصور در خشکی در آسیای مرکزی است.[۵] این کشور حدفاصل آسیای میانه، آسیای غربی و خاورمیانه و پایتخت آن کابل است. موقیعت جغرافیائی افغانستان:
افغانستان قلب تپنده آسیا بین 29 و 38 درجه عرض جغرافیائی و بین 29 درجه و 30 دقیقه و 28 درجه و 30 دقیقه عرض شمالی و 60 درجه و 30 دقیقه و 75 درجه و 50 دقیقه طول شرقی نصف النهار گرینویچ و در نیمکره شمالی – شرقی و در محدوده آسیای میانه واقع شده است.
| وغیره | افغانستان |
| | | بندریست به فاصله ۴۹ کیلومتر در جنوب غرب مرکز چخانسور مربوط حکومت اعلی فراه که بین ۶۱ درجه ۴۸ دقیقه ۱۶ ثانیه طول البلد شرقی و ۳۰ درجه ۴۲ دقیقه ۱۲ ثانیه عرض البلد شمالی واقعست.(قاموس جغرافیای افغانستان) | بندر | بندر بستان |
| | | تنگی ایست به فاصله ۵، ۲۶ کیلومتر در غرب قلعه لعل در علاقه لعل و سر جنگل مربوط حکومت کلان دایزنگی ولایت کابل که بین ۶۶ درجه ۱ دقیقه ۳۶ ثانیه طول البلد شرقی و ۳۴ درجه ۲۹ دقیقه ۵۶ ثانیه عرض البلد شمالی واقعست . (قاموس جغرافیای افغانستان) | تنگی | تنگی قبرستان |
منابع آبى افغانستان با درنظر داشت جغرافياى طبيعى و موقعيت کوه هاى آن به سه حوزه آبى ذيل تقسيم نموده ميشود:
۱- حوزه آبى پامير وشمال هندوکش،
۲- حوزه آبى جنوب هندوکش وسفيدکوه،
۳- حوزه آبى هلمند وهريرود.
3-در حوزه آبى سوم( هلمند وهريرود) : رودخانه های متعددى در جريان ميباشند که اين درياها عمدتاً از دامنه هاى کوه بابا در مناطق مرکزى کشور سرچشمه ميگيرند. دراين حوزه آبى هم استفاده از آب رودخانه هاى آن به تناسب نياز هاى محيطى محدود بوده و اين آبها بدون استفاده پس از طى مسافت نسبتاً طولانى در خاک افغانستان، وارد کشور ايران شده و مناطق وسيعى را در ولایات های سيستان و بلوچستان وخراسان آنکشور آبيارى مينمايند. هلمند وهريرود مهمترين رودخانه هايى ميباشند که درين حوزه آبى درجريان هستند که ما دراينجا بنابر اهميت سياسى و اقتصادى آنها هريکى را به صورت جداگانه و به صورت مختصر مورد بررسى قرار ميدهيم. | | از رودهاي قابل تذكر ديگر منطقه فراه يكي هم رود گلستان است که مربوط حوزه آبى هلمند وهريرود می باشد. پس از مشروب كردن اراضي گلستان، در مواقع سيلابي آبش را تا صحراي بكوا و دشت هاي آن نواحي ميرساند.
سر سبزي و شادابي منطقه گلستان آنطوريكه از نام آنجا بر مي آيد مولود فيض و بركت اين رود است . منبع اين رود نيز سلسله جبال غور و سياه كوه مي باشد. گلستان و منطقه سياه بند در ايام بهار و تابستان مراتع و چراگاه مهم مردمان كوچي فراه و هلمند و نيمروز را تشكيل مي دهد | دریا | دریا گلستان |
| | | در کل دین در افغانستان همانا دین مقدس اسلام و دین رسمی و عمومی آن همانا دین مهذب «حنفی» است که شاما مذاهب شیعه و سنی میباد. پیروان ادیان دیگر از قبیل هنود و یهود نیز بصورت اقلیت در بعضی حصص افغانستان موجودند.(قاموس جغرافیای افغانستان)
| وغیره | دین و مذهب در افغانستان |
| | | ریگستانیست در شمال مشرق گلاب ناور در علاقه گرم سیر مربوط حکومت اعلی گرشک که بین ۶۴ درجه طول البلد شرقی و ۲۹ درجه عرض البلد شمالی واقعست. (قاموس جغرافیای افغانستان) | ریگستان | ریگستان باگی |
| | | ریگ میدانیست که در جنوب مشرق قریه دختران در علاقه چخانسور مربوط حکومت اعلی فراه که بین ۶۲ درجه ۲۳ دقیقه ۱۲ ثانیه طول البلد شرقی و ۲۹ درجه ۳۹ دقیقه ۳۶ ثانیه تخميناً عرض البلد شمالی واقعست.(قاموس جغرافیای افغانستان) | ریگستان | ریگستان برک |
| | | ریگستان یا ریگزاریست در جنوب قریه خوگی در علاقه گرم سیر مربوط حکومت اعلی گرشك كه بین ۶۳ درجه طول البلد شرقی و ۳۰ درجه عرض البلد شمالی واقعست. (قاموس جغرافیای افغانستان) | ریگستان | ریگستان بلند ریگ |
| | | ریگستانیست در جنوب قریه خوگی در علاقه گرمسیر مربوط حکومت اعلی گرشك بین ۶۳ درجه طول البلد شرقی و ۳۰ درجه عرض البلد شمالی واقعست. (قاموس جغرافیای افغانستان) | ریگستان | ریگستان پتان |
| | | یک عده اهالی کشور به زبان پشتو و یک عده هم به زبان دری مشهور به (فارسی) متکلم میباشند. در برخی ولایات و کوهستانها زبانهای ترکمنی ازبیکی، پشه ئی و پراچی نیز متداول بوده و اهالی همان مناطق بدان تکلم می کنند. السنه خارجی از قبیل، عربی انگلیسی، روسی، فرانسوی، المانی، اردو و غیره را برخی اشخاص یا تحصیل کرده اند و یا کم و بیش با ارتباطات اجتماعی و رفت و آمد ها و دیدن فلم ها خودسرانه آموخته اند و این السنه را به حیث وسیله تحصیل علم و معلومات استعمال می نمایند. لسان های انگلیسی، فرانسوی، آلمانی، روسی و عربی به داخل پروگرام بعضی مکاتب هم رسمی قابل تدریس می باشد. که هزینهٔ تدریسات و تمویل مالی بعضی از مکاتب با تدریس زبان های انگلیسی، فرانسوی و آلمانی (جرمنی) توسط خود این ممالک پرداخت می گردد. (قاموس جغرافیای افغانستان)
| وغیره | زبان و لسان در افغانستان |
