| انگلیسی | پښتو | شرح | معنی | نوعیت کلمه | ریشۀ لغت | تلفظ | اسم یا کلمه |
| A pronoun (He, she, It) | هغه: اضافي غایب دریمگړی نومځری(ضمیر) دی چې د ښځینه او نارینه له پاره یو ډول کارول کیږي
| قبل از علامت مفعولی /را/ به حیث مفعول مستقیم استعمال میشود، مثلاً کریم او را آورد - مدیر او را خواست - برای زن و مرد با علامت مفعولی /را/ به حیث مفعول غیرمستقیم استعمال میشود، مثلاً رحیمه او را گفت = رحیمه به او گفت - هکذا همراه با کلمات رابطۀ /به/ و /برای/ بحیث مفعول غیر مستقیم استعمال میشود، مثلاً اکبر به او گفت - شفیقه برای او آب آورد. ب- کلمۀ ندا که برای جلب توجه /هی/ هم تلفظ میشود. / هاشمیان | به معنی وی - ضمیر منفصل سوم شخص مفرد غایب. اشاره به شخص غایب ضمیر شخصی، مفرد غایب، که /وی/ و /اوی/ هم تلفظ میشود- برای زن و مرد به حیث فاعل استعمال میشود، مثلاً او آمد - برای زن و مرد. / هاشمیان | ضمیر غایب | دری | /ao/ | او |
| Early, primary, preliminary | پیل، شروع، د یوه کار پیل، د وخت یا کال یا پیړۍ پیل | | کلمۀ عربی، جمع /اول/، به معنی آغاز - شروع - قسمت های اولی - اجزای اولی، مثلاً اوائل کار - اوائل زمستان، اوائل قرن 19، اوائل عروسی / هاشمیان | اسم جمع - صفت | عربی | /a.waa.'el/ | اوائل |
| Lately, recently, latterly | الف: پاتې شوني د معنی نوم په ډول
ب: وروستی وخت: لکه د کال په وروستیو کې، په دې ورستیو کې، په داسې حالت کې بیا د قید په ډول کارول کیږي
| | کلمۀ عربی، جمع /آخر/ و /اخیر/ به معنی اجزای متباقی که درین صورت اسم معنی باشد - اما در ترکیبات دیگر، از قبیل در اواخر سال - در این اواخر، قید باشد | اسم جمع - اسم معنی | عربی | /a.waa.kher/ | اواخر |
| Average, middle, half | د هر څه منځ، د ساري په ډول: د ژمي منځ، د میاشتې یا کال منځ
| | کلمۀ عربی، جمع /اوسط/ که در زبان عوام /وسط/ تلفظ میشود- به معنی میانه ها - میانه یا وسط هرچیز، مثلاً در اواسط زمستان، اواسط ماه، اواسط سال - اواسط سرک پغمان. / هاشمیان | اسم جمع - صفت | عربی | /a.waa.sayt/ | اواسط |
| commands, orders, directives, commandment, exhortions | | | جمع امر، حکم ها و فرمان ها | اسم جمع | عربی | /a.waa.mer/ | اوامر |
| Royal orders | شاهانه امرونه، د بادشاهانو په څیر امرونه
| | حکم ها و فرمان های شاهانه و خسروانه | اسم جمع - اسم مرکب | ترکیب دری و عربی | /a.waa.me.re.ma.loo.kaa.na/ | اوامر ملوکانه |
| Loafer, idler, layabout, good for nothing lounger, sluggard, slug | د /وبش/ جمع بڼه: لوچک، ایله گرد، بې تربیه، کوڅه ډب، لنډغر
| | کلمۀ عربی، جمع /وبش/ که مفرد آن رائج نمی باشد ، به معنی مردم پست و فرومایه - مردم یله گرد و بی تربیت - اگرچه /اوباش/ در عربی اسم جمع است، اما در زبان دری به طور مفرد به معنی فرد پست و فرومایه - فرد ایله گرد و کوچه گشت- استعمال میشود. جمعِ آن «اوباشان» است./ هاشمیان | اسم فاعل - صفت | عربی | /aw.baash/ | اوباش |
| In a harsh/lurid/trushy way, an act with extraordinary poor quality | د لوچک او بیباکه په څیر، لکه بې بندوباره | | مانند اوباش و به طور اوباشی و جلفی و الواطی
| قید - صفت | ترکیب دری و عربی | /ow.baa.shaa.na/ | اوباشانه |
| To gather in or acquire an increasing number or quantity | | | انباشتن؛ آکندن؛ پر کردن | مصدر متعدی | دری | /aw.baash.tan/ | اوباشتن |
| vagrancy, barbarity, ineptitude, ignorant | خپلسري، لوچکي، د بې تربیې ـ لوچک او کوڅه ډب شخص کړه وړه
| | ترکیب عربی و دری، به معنی عمل و کردار یک شخص پست و فرومایه، الواطی، هرزگی، بدکاری، فسق و فجور، شهوت رانی، نفس پرستی و اشتغال به لهو و لعب | اسم مصدر | ترکیب دری و عربی | /aw.baa.shee/ | اوباشی |
