Select/Deselect all list
Click on the keyboard if you do not have the correct keyboard layout.
مجمع اللغات
انگلیسیپښتوشرحمعنینوعیت کلمهریشۀ لغتتلفظاسم یا کلمه
Grandmother

​نیا، د پلار مور، د مور مور، مشرې ښځې ته د درناوي لپاره هم انا ویل کیږی لکه نازو انا او زرغونه انا

​کلمه انا در زبان پشتو به مادر پدر و مادر مادر اطلاق میشود.  در فرهنگ پشتونها از این کلمه برای خطاب به خانم های بزرگسال به رسم احترام نیز استفاده میگردد

​کلمه پشتو به معنی مادر کلان

اسم فاعلپښتو/a.naa/انا
perfume, fragrance, aroma, scent, odor, attar

خوشبویه ماده، مُشک

 

​مشک، عطر، خوشبو

اسمعربی/a.naab/اناب
Repentant , guilt-ridden

​توبه کول، خدای ته ستنېدل، له گناه لرې کېدل، پښېماني څرگندول

 

​اَنابَت- کلمۀ عربی، به معنی توبه کردن - بازگشتن بسوی خدا - دست برداشتن از گناه - زاری و پشیمانی کردن، پشیمانی، توبه

مصدر لازم - اسم مصدرعربی/a.naa.bat/انابت
Anatomy, somatology
د بدن د غړو پر څرنګوالي باندې د پوهیدنې ټولګه، د بدن د غړو د تشریح علم​
 

​ساختمان بدن، ​کالبدشناسی، تجزیه و استخوان بندی بدن، بررسی عملی و تجربی شکل و ساختار میکروسکوپی بخش های گوناگون بدن​، تشریح. کلمهٔ "آناтомی" (Anatomy) به معنای علم بررسی ساختار بدن موجودات زنده است و شامل مطالعه و تحلیل اعضا، بافت‌ها، و سیستم‌های مختلف بدن می‌ شود. این علم بخش مهمی از طبابت و زیست‌شناسی است و به درک بهتر عملکرد و ساختار بدن کمک می‌کند.

اسمانگلیسی/a.naa.to.mee/اناتومی
Females, ladies

ښځې، مېرمنې، نجونې

 

اُناث-  بانوان، زنان، نسوان، مادینگان، زنان، خانم ها، دختران، ماده ها​

اسم جمع - اسم فاعل - صفتعربی/u.naas/اناث
The Gospels

​د /انجیل/ جمع: د مسیحیانو مقدس کتابونه

 

کلمۀ عربی، جمع /انجیل/، /بایبل/ به معنی کتابهای مقدس مسیحیان​

اسم جمععربی/a.naa.jeel/اناجیل
pomegranate

یو ډول میوه ده چې له ونو څخه ترلاسه کېږي پوستکی یې سور او ژېړ ته ورته وي دانې یې معمولاً سرې وي خو کله کله کمرنگه سرې هم وي

انار بومی مناطق شرق افغانستان الی کوه‌های همالیا در شمال هند است و یکی از اولین میوه های ‌است. که در افغانستان هزاران تن انار تولید می کند و یکی از مهم ترین تولیدات افغانستان است. انار قندهار در مزه و رنگش شهرت جهانی دارد​

انار یکی از میوه های درختی است که دانه‌ های آن اغلباً سرخ ناری، و گاه گاهی هم گلابی روشن و یا سفید رنگ، و یا هم رنگ‌ هائی مخلوط این دو می باشد. رنگ پوست آن نیز اغلب سرخ و گاهی هم سرخ سیاهی دار و یا تقریباً زرد  گونه است

اسم ذاتدری/a.naar/انار
Arils/seeds of Pomegranate

​الف ــ د انارو دانه یا د انارو دانې
پ ــ یو ډول مڼه (میخوش) ده چې نه ډېره تروشه او نه ډېره خوږه وي

 

الف- دانۀ انار​
ب- یک نوع سیب میخوش ( نه ترش و نه شیرین) مزۀ مخلوط از ترش و شیرین

اسم مرکبترکیب دری و دری/a.naar.daa.na/اناردانه
chaos, anarchy, disorder

​گډوډي، بې حکومتي، اغتشاش

​وضع جامعه‌ ای که در آن دولت و قانون وجود نداشته باشد

​کلمۀ لاتین، به معنی هرج و مرج - بی حکومتی - اغتشاش

اسم معنیلاتین/a.naar.shee/انارشی
Anarchism

​گډوډي، د گډوډۍ د رامنځ ته کولو طریقه، اغتشاش، د حکومت نشتوالی

 

​کلمۀ لاتین، به معنی اصول و طریقت، رویکار آوردن هرج ومرج، اغتشاش و بی حکومتی

اسم معنیلاتین/a.naar.sheesm/انارشیزم
تجارت داخلی و خارجی
نوع محتوامعلومات مکملترتشریح در مورد قلم صادراتیتصویراسم یا کلمه
میوه جات تازهمعرفی میوه جات تازه ـ انار

انار میوۀ تازۀ سردرختی ازنوع دارای نام علمی   Punica granatum مربوط فامیل (puniceceae) میباشد. طوریکه گفته میشود اناریکی ازاولین نباتاتی است که توسط بشر اهلی شده‌است. منشأ ومبداء انار بصورت طبیعی دركشور ایران ودرقسمت های شمال هندوستان پیدا میشد و بعداً به همالیا ترویج یافت. افغانستان دارای تاریخ غنی در تولید و صادرات میوه جات تازه میباشد که به چندین دهه رسیده است.
این در حالی است که  به علت بی ثباتی سیاسی صادرات این اقلام کاهش وبه حد اقل رسیده بود. پس از جنگ، در سال ۲۰۰۹ هزاران نهال انار در افغانستان کاشته شد و در همان سال یک کارخانه تولید آب میوه نیز احداث شد که برای باغداران بسیار سودمند بود. این کار نه تنها عواید محلی میوه را افزایش داد بلکه باعث تقویت بیشتر زارعین و تقویت صنعت زراعت شد.

انار
فارسی ایران به دری افغانستان
اصطلاح دریعنوان
درخت اناراناربن
باغ درختان انارانارستان
مختصات افغانستان
نوع محتواشرحردیفلسانضرب المثل ها، مقولات، کنایات و گفته ها
ضرب المثل ها، مقولات، کنایات و اصطلاحات عامیانه

​بیهوده گویی، صحبت بی ربط کردن، صحبت آدم مالیخولیا را نیز گویند

اصطلاح عامیانهدریانایی/عنایی
زراعت و مالداری
نوع محتوامعلومات بیشترمعنیمحصولات نباتیفامیلاسم بوتانیکیانگلیسیآلمانیتلفظعنوان
نباتاتمعلومات بیشتر راجع به انار

انار یک میوۀ لذیذ و مفید بوده که میهن اصلی آن در آسیای وسطی مانند افغانستان، ایران، تاجکستان، ازبکستان، پاکستان، ترکیه و مناطق قفقاز می باشد. در افغانستان ترویج و تزویج آن قدامت تاریخی داشته، تولید بیشتر آن معمولاٌ در شمال در تاجقرغان و در جنوب غرب در قندهار صورت می گیرد​

میوه جاتLythraceaePunica granatumPome granateGranatapfel/a.naar/انار
نباتاتمعلومات بیشتر راجع به اناناس

اناناس یک میوۀ شرین، لذیذ و مفید بته ای است که مهین اصلی آن قارۀ امریکا بوده و امروز در تمام مناطق گرمسیر و مرطوب جهان بذر میگردد. در افغانستان بطور عموم اتفاده از آن مروج نیست.​

میوه جاتBromeliaceaeAnanas comosus PineappleAnanas/a.naa.naas/اناناس
جغرافیه
شرحمعرفی مختصرکتگوریاسم یا کلمه

​دره انار دره اضافه از سه کیلومتر طول و یک کیلومتر عرض دارد دارای مناظر زیبای طبیعی می باشد،  آبشار خروشان آن خیلی فرحت بخش است علت تسمیه آن به انار دره از باعث و فرت میوه انار است دیگر از حاصلات مهم زراعتی موضع مذکور روین است که برای رنگ دادن گلیم و قالین بکار میرود آب دریای انار دره از کوه و دشت های شمال شرق و شمال غربی انار دره جمع شده از وسط انار دره می گذرد سلسله کوه انار دره اگر چه در چند موضع از همدیگر مجزی می شود لیکن سلسلۀ آن خیلی دراز است و تا قریب حکومتی اعلی فراه امتداد دارد در انار دره یک باب مکتب ابتدائی نیز موجود است.(قاموس جغرافیای افغانستان)

​حکومتی است درجه دوم به فاصله ۶۸ کیلومتر در شمال غرب مرکز فراه مربوط حکومت اعلی (فراه که بین خطوط ۶۱ درجه - ۲۸ دقیقه - ۱۲ ثانیه و ۶۱ درجه – ۵۰ دقیقه - ۲۷ ثانیه طول البلد مشرقی و خط ۳۲ درجه - ۳۹ دقیقه - ۴۹ ثانیه و ۳۲ درجه - ۵۶ دقیقه – ۳۷ ثانية عرض البلد شمالی موقعیت داشته دارای در علاقه داری خاک سفید و قلعه کاه می باشد. حکومتی انار دره چنانچه از نام آن مستفاده می شود در بین دره کوهی واقع گردیده از طرف شمال به حکومت شین دند هرات و از طرف غرب به خاک ایران و علاقه داری قلعه کاه و از طرف شرق به علاقه داری خاک سفید و حکومت شیندند و از طرف جنوب به دشت بابوس محاط و محدود است اهالی انار دره اکثراً به کار تجارت مشغولیت دارند برخی به زراعت و بافندگی کفش دوزی، خیاطی،  دباغی،  آهنگری هم مصروف اند.(قاموس جغرافیای افغانستان)

درهدرهٔ انا (اناردره)
 

​قریه ایست که به فاصله ۲۲ کیلومتر در شمال غرب درایم (مربوط حکومت اعلی (بدخشان) کائن بوده و موقعیت آن بین خط طول البلد مشرقی ۷۰ درجه – ۹ دقیقه – ۴۸ ثانیه و خط عرض البلد شمالی ۳۶ درجه - ۵۴ دقیقه - ۴۸ ثانیه می باشد.(قاموس جغرافیای افغانستان)

قریهقریهٔ اناب
 

​قریه ایست در حکومت درجه اول مقر که متعلق حکومت اعلی غزنی می باشد و باشندگان این قریه قوم علی خیل و شاخی از قوم سلیمان خیل است انار قریه ایست در حکومت درجه ۲ رستاق مربوط حکومت کلان تالقان که متعلق ولایت قطغن می باشد.(قاموس جغرافیای افغانستان)

قریهقریهٔ اناخیل
 

​قریه ایست که به فاصله ۳ کیلومتر به طرف شمال قریۀ پیر محمد خان متصل سرک در حکومتی درجه ۲ تگکاب مربوط حکومت اعلی (پروان) کائن و به خط طول البلد ۶۹ درجه – ۳۹ دقیقه - ۱۲ ثانیه مشرقی و خط عرض البلد ۳۴ درجه - ۴۷ دقیقه - ۴۸ ثانیه شمالی واقعست.(قاموس جغرافیای افغانستان)

قریهقریهٔ انارجوی
 

​قریه ایست در حوزه حکومت درجه ۴ بغلان که از توابع ولایت قطغن می باشد.(قاموس جغرافیای افغانستان)

قریهقریهٔ انارخیل
 

​قریه ایست که به فاصله ۳۳ کیلومتر در جنوب قریۀ باسول علاقه مهمند دره مربوط ولایت مشرقی واقع شده و موقعیت آن بین خط طول البلد مشرقی ۷۰ درجه – ۵۲ دقیقه – ۳۹ ثانیه و خط عرض البلد شمالی ۳۴ درجه - ۳۶ ثانیه می باشد.(قاموس جغرافیای افغانستان)

قریهقریهٔ انارقلعه
 

​قریه ایست در علاقه حکومت کلان تالقان که مربوط ولایت قطغن بوده و کوه شرشر از بزرگترین کو های آنجا می باشد. انبار خانه قریه ایست که به فاصله ۲۹ کیلومتر در حکومت درجه ۳ مهمند دره مربوط حکومت کلان شنوار ولایت مشرقی واقع می باشد.(قاموس جغرافیای افغانستان)

قریهقریهٔ انامیکدو
 
در اطراف شهر قدیم کابل و نواحی دور قریه ها و دهات وجود داشت که  در جوار آنها قلعه های بزرگ از صاحبان رسوخ اعمار شده و هر یک به نام همان اشخاص مسماء گردیده که از آن جمله میتوان یکی قریه باغبانان ( متصل به شمال دریای بیگتوت ـ محل اقامت فورملی ها)، را نام برد​
قریهقریه باغبانان
 

​قریه ایست به فاصله ۱۷، ۵ کیلومتر به طرف جنوب غرب قريه غاز منجان مربوط حکومت اعلی بدخشان که بین ۷۰ درجه  ۴۹ دقیقه  ۵۷ ثانیه طول البلد شرقی و ۳۵ درجه  ۵۰ دقیقه  ۱۴ ثانیه عرض البلد شمالی واقعست. (قاموس جغرافیای افغانستان)

قریهقریهٔ پانام
 

​قریه ایست به فاصله ۹ کیلومتر در شرق شهر گردیز مربوط ولایت جنوبی که بین ۵۹ درجه  ۱۳ دقیقه  ۶ ثانیه طول البلد شرقی و ۳۳ درجه  ۳۶ دقیقه  ۵۲ ثانیه عرض البلد شمالی واقعست. (قاموس جغرافیای افغانستان)

قریهقریهٔ تاخانان
قاموس بایوگرافیکی افغانستان
نوع محتوامعلومات مکملترکارکرد هابیوگرافی مختصرتصویراسم
قاموس بایوگرافیکی افغانستان  

​ډاکټره اناهیتا راتب زاد د احمد راتب لور په ۱۹۳۱ز کال کې د کابل په گلدرې کې زېـږېـدلې ده. ۱۹۴۵په ز کال کې د ملالۍ د لیسې له اتم ټولگي څخه فارغه سوې ده. په ۱۹۴۶ز کال کې د نرسنگ ښوونځي ته شامله سوه. [۱۵ کلنۍ کې -؟ - ژ]  په ۱۹۴۷ز کال کې ﺌـې د ملالۍ په لیسې کې ﺌـې تدریس وکړ. [ ] [جالبه ده چې په ۱۶ کلنۍ کې ﺌـې په لیسې کې درس ورکاوﮤ؟ - ژ]  له ډاکټر کرام الدین سره ﺌـې وادﮤ وکړ؛ ډاکټر کرام الدین کاکړ، د کاکړو د قبیلې له آخوندزادگانو څخه دئ. په ۱۹۵۰ز کال کې د امریکا په متحده ایالاتو کې د شیکاگو د نرسنگ له ښوونځي څخه فارغه سوه. [په ۱۹ کلنۍ کې فارغه سوې ده؟ -ژ]  په ۱۹۵۳ز کال کې په کابل کې د ښځو د روغتون کې د نرسنگ مدیره مقرره او ښوونکې. [دا مهال ۲۲ کلنه کـېـږي ؟ - ژ] په ۱۹۵۷ز کال کې د کابل پوهنتون د طب پوهنځي کې شامله سوه او په ۱۹۶۳ز کال کې د طب له پوهنځي څخه فارغه سوه.  په ۱۹۶۵ز کال کې د ولسي جرگې په دولسمې دورې کې له کابل څخه د خلق د ډیموکراتیک گوند د کاندید په توگه ودرېـدله. په ۱۹۶۵ز کال کې ﺌـې د ښځو ډیموکراتیک سازمان جوړ کړ. په ۱۹۶۷ز کال کې د همدې سازمان په لومړۍ غونډه کې ددې سازمان د رﺌـیسې په توگه وټاکل سوه. په ۱۹۷۶ز کال کې د خلق ډیموکراتیک گوند د مرکزي کمیټې د غړې په توگه وټاکل سوه او په ۱۹۷۷ز کال کې بـېـرته یو ځل بیا په همدې دریځ کې وټاکل سوه. د ۱۹۷۸ز کال د غوايي له پاڅون وروسته د افغانستان ډیموکراتیک جمهورت د انقلابي شوری غړې سوه او د ۱۹۷۸ز کال د مې په میاشت کې د ټولنیزو چارو د وزیرې په توگه مقرره سوه.

 د ۱۹۷۸ز کال د جولای په میاشت کې بلگراد کې د افغانستان د سفارت د سفیرې په توگه مقرره سوه. د ۱۹۷۸ز کال د اکتوبر په میاشت کې له کاره وشړل سوه. د حفیظ الله امین له پرځول کـېـدلو وروسته اناهیتا د معارف وزیره او د مرکزي کمـېـټې د سیاسي بیرو منتخبه غړې سوه. تر ۱۹۸۱ز کال پورې د اطلاعاتو او کلتور ، د لوړو او مسلکي زده کړو او د عامې روغتیا د وزارتونو سرپرسته وزیره وه. د افغانستان د ښځو د ډیموکراټیک سازمان DWOA  رﺌـیسه. د سولې، پيوستون او ملگرتوب د سازمان رﺌـیسه.  ډاکټرې اناهیتا د پرچم په ورځپاڼې کې او هم ﺌـې د نرسنگ په ډگر کې څو مقالې لیکلي دي. وادﮤ ﺌـې کړی دئ او درې ماشومان لري. لوڼې ﺌـې نور احمد نور او محـمود بریالي ته وادﮤ سوي دي. مورنۍ ژبه ﺌـې دري ده. له خپل مـېـړﮤ جراح، پوهاند کرام الدین څخه جلا سوې ده.
لیکوال: لودویگ آدمک
ژباړونکي: رحمت آریا

راتب زاد اناهیتا
قاموس بایوگرافیکی افغانستانبه یاد بود یک قهرمان ملی واقعی
در سال 1174 در هجری شمسی که اهمیت به سزایی در تأریخ سرزمین ما دارد، حینی که احمد خان دریک جرگه با سران اقوام تصمیم گرفتند یک خندق و دیوار بزرگ امنیتی در اطراف شهر قندهار اعمار کنند، زرغونه انا، مادر شجاع و با تدبیر احمد خان جوان ناگهانی داخل جرگه گردیده و خطاب به مردم گفت که آنان نباید در »انا عقب دیوار ها و خندق ها پنهان گردند و از دشمن بترسند، بلکه برای حفاظت از خاک خود رو در روی دشمن به مبارزه بپردازند و شهامت نشان دهند. در نتیجه از حفر خندق و اعمار حصار هم صرف نظر به عمل آمد.
  احمد خان در جوار چنین شیر زن افغان شهامت، شجاعت و تدبیر آموخت؛ روایت دیگری ازین میرمن با شهامت است که زمانی که احمد خان به جنگ پانی پت به هند لشکر کشید وتا دهلی پیشرفت نمود، آوازۀ غلطی در قندهار پخش گردید که گویا احمد خان و قوای او عقب نشینی اختیار نموده است؛ زرغونه انا در چنین موقعیت حساس مردم را جمع نموده و با یک نطق تأریخی اظهار میدارد که شکست و پیروزی از جانب خداوند است، ولی تا جاییکه فرزندی مانند احمد خان را تربیت نموده و می شناسم، عقب نشینی در خصلت وی نمی باشد؛ پس اگر جنگ را فتح ننموده باشد، باید فرزندان ما به شهادت رسیده باشند.
همان طور که فرزند نام آور زرغونه انا لقب را از جانب مردم خویش برای همیشه کسب نمود، لقب مادر کلان یا  را که در فرهنگ افغانی نهایت درجه قابل احترام است به مادر گرامی وی در اوراق تأریخ ثبت گردد.
 سال وفات زرغونه انا معلومات نیست. چنین گفته میشود که وی در بین سالهای  1174 و  1186 هجری قمری وقات یافته باشد. مدفن اش در قریه کوهک شهر قندهار است.
(محقق عبدالرحیم بختانی، نقش زنان در امور مملکت داری)

زرغونه انا مادر نام آور و نهایت ارجمند اعلیحضرت احمدشاه با بای درانی مؤسس امپراطوری افغانستان نوین  بدون تردید او بود که اوصافی چون شجاعت، جنگ آوری و تدذیر ، یک زن مصمم، با تدبیر وبسیار بدانشمند بود آموخت که در نتیجه نامبرده امپراطوری بزرگیرا که از نیشاپور و کرمان تا لاهور  »احمد خان«را به فرزندش وسعت داشت، در قال آسیا اساس گذاشت.

 زرغونه انا
قاموس بایوگرافیکی افغانستان 

از مرحوم محمود هوتک روایت است که نازو انا در پهلوی داشتن قریحۀ شعری که دو هزار بیت را احتوا می نماید، چون میرمنی بود نهایت پارسا و مؤمن، تعداد زیادی اشعار وی مناجات و عبادت خداوندی را در بر میگیرد وی را در زمرۀ شاعران پشتو زبان عصر و زمان وی قرار میدهد؛

بعد ها نازو انا با شاه علم خان هوتک ازدواج  می نماید و به تربیت فرزندان می پردازد ، چنانچه حاجی میرویس  سالگی با تمام علوم دینی واخلاقی آشنا ساخت و وی را از 7 را تا سن »میرویس نیکه«خان هوتکی ملقب به یک آیندۀ روشن برای خدمت به وطن و مردم آگاهی میداد. در اثر مساعی مادری روشن ضمیر؛ میرویس خان  هجری قمری سرزمین خویش را از چنگ متجاوزین فارس نجات بخشید و حکومت مستقل 1119هوتک در سال افغانی را در شهر قندهار تشکیل نمود


​نازو انا مادر دانشمند و دلیر میر ویس خان  یکی از  میرمن های نامدار تأریخ سرزمین ما به اسم نازو انا شهرت دارد که دختر سلطان ملخی توخی یکی از خوانین قلات بود، پدر وی معروف به ملخی توخی دریک جنک با دشمن به شهادت میرسد و در حالیکه پسرش حاجی عادل خان برادر نازو برای مقابله با دشمن رهسپار جنگ میگردد، نازو خواهرش را برای حفاظت قلعه پدرشان میگمارد، نازو به تقلید از دیگر محافظان قلعه لباس نظامی برتن میکند و با وسایل جنگی مجهز میگردد و شجاعانه از قلعه حفاظت میکند

 نازو انا