Select/Deselect all list
Click on the keyboard if you do not have the correct keyboard layout.
مجمع اللغات
انگلیسیپښتومعنینوعیت کلمهریشۀ لغتتلفظاسم یا کلمه
security, safety, asylum
پناه، ژغورنه، ساتنه، ایمني، پرته له ډاره، آرامي​

کلمۀ عربی، به معنی محافظت - امنیت - ایمن شدن - پناه گرفتن - به حیث نام مردانه هم استعمال میشود​

اسم مصدر - اسم معنیعربی/a.maan/امان
(Suffix) ours 

پسوند ضمیری زبان دری که در آخر کلمات می چسپد و در حالات ملکی و تصرفی (به معنی از ما) در شخص جمع متکلم به /مان/ تبدیل میشود، مثلاً  آرزوی مان​​ - آشنای مان - خانۀ مان - دوستی مان - در چنین موارد تلفظ این پسوند به شکل /یمان/ صورت میگیرد - درحالت مفعولی، شخص جمع متکلم نیر بکلمۀ ماقبل خود می چسپد /مان/ و به شکل /یمان/ تلفظ میشود، مثلاً   او به اطاق کار خود خواستِ + مان = خواستیمان. / هاشمیان​

پسوند ضمیریدری/e.maan /امان
To seek refuge, to seekanctuary, to seek shelter

​پناه وړل، چیرې یا چا نه د ځان د ساتنې مرسته غوښتل

ترکیب عربی و دری، به معنی پناه بردن- بخشش طلبیدن - تقاضای حفاظت و سلامت کردن​

مصدر مرکبترکیب دری و عربی/a.maan.khaas.tan/امان خواستن
providing refuge, give refuge/shelter, shield

پناه ورکول، بښل

ترکیب عربی و دری، به معنی پناه دادن - بخشیدن -عفو کردن​

مصدر مرکبترکیب دری و عربی/a.maan.daa.dan/امان دادن
Trustships, honesties 

​جمعِ امانت، رجوع به «امانت» شود

اسم جمع - اسم معنیعربی/a.mma.naat/امانات
Trust, honesty, safekeeping, trusteeship, custody

صادق، امین، دیښتیا ویونکی، د ساتنې له پاره جا ته د څه سپارل

کلمۀ عربی، به معنی امین بودن - صادق بودن - راستی و درستکاری - ودیعه - چیزیکه کسی برای محافظت بشحص دیگری بدهد​ - مالی یا چیزی که به کسی می‌ سپارند تا از آن نگه‌ داری کند​

اسم مصدرعربی/a.maa.nat/امانت
To lend, to loan

​پور ورکول، په امانت ورکول، مال یا پیسې په امانت ډول جا ته سپارل

ترکیب عربی و دری، به معنی قرض دادن - مال یا پول را برای مدت معین به شخص دیگری سپردن - به عاریت دادن​

مصدر مرکبترکیب دری و عربی/a.maa.nat.daa.dan/امانت دادن
؟؟؟ 

​شخص امین، شخص با اعتماد، آنکه قابل اعتماد باشد، آنکه امانتت و سپرده های مردم را بخوبی محافظت کند و در وقت مطالبه آنرا برگرداند

اسم مرکب - صفتترکیب دری و دری/a.maa.nat.daar/امانت دار
To borrow

​پور اخستل، په امانت ډول له چا نه څه اخستل

ترکیب عربی و دری، به معنی قرض گرفتن - به عاریت گرفتن​

مصدر مرکبترکیب دری و عربی/a.maa.nat.ghe.ref.tan/امانت گرفتن
Trusteeship, safkeeping, custody, protection, preservation, safety

ښه کول، سم عمل کول، د امانت عمل ترسره کول

عمل امانتدار،  راستی و درستی، امینی  و دیانت ​

اسم مصدر مرکبترکیب دری و عربی/a.maa.nat.daa.ree/امانتداری
مختصات افغانستان
نوع محتواشرحردیفلسانضرب المثل ها، مقولات، کنایات و گفته ها
ضرب المثل ها، مقولات، کنایات و اصطلاحات عامیانه

​برف و باران که یکجا ببارند، بارش برف آبگینه، بارش برف در درجهٔ حرارت گرمتر

اصطلاح عامیانهدریامانته
جغرافیه
معرفی مختصرکتگوریاسم یا کلمه

​بندیست به فاصله یك كیلومتر در شمال قلعه جعفر در یکاولنگ مربوط حکومت کلان دایزنگی ولایت کابل که بین ۶۷ درجه ۱۰ دقیقه ۱۵ ثانیه طول البلد شرقی و ۳۴ درجه ۴۹ دقیقه ۲۹ ثانيه عرض البلد شمالی موقعیت دارد. (قاموس جغرافیای افغانستان)

بندبند غلامان

​قریه ایست که بفاصلۀ ۳۴ کیلومتر در جنوب غرب قریهٔ سلطان خیل در علاقه حکومت درجه ۲ وردک مربوط حکومت کلان لوگر ولایت کابل کائن و بین خط ۶۸ درجه – ۲۳ دقیقه - ۴۹ ثانیه طول البلد مشرقی و خط ۳۳ درجه - ۴۶ دقیقه - ۴۳ ثانیه عرض البلد شمالی واقع شده است.(قاموس جغرافیای افغانستان)

قریهقریهٔ امان خیل

​قریه ایست به فاصله ۲۱ کیلومتر در غرب قریۀ جوز خیل در علاقه خروار (مربوط حكومت كلان لوگر) ولایت کابل واقع و موقعیت آن به خط ۶۸ درجه – ۴۰ دقیقه – ۵۰ ثانیه طول البلد مشرقی و خط ۳۳ درجه - ۴۰ دقیقه - ۴۳ ثانیه عرض البلد شمالی می باشد.(قاموس جغرافیای افغانستان)

قریهقریهٔ امانخیل

​قریه ایست به فاصله ۵،  ۶ کیلومتر در شمال قلعه علی خیل در علاقه حکومت جاجی مربوط ولایت جنوبی) که بین خط طول البلد ۶۹ درجه - ۳۹ دقیقه - ۵۹ ثانیه مشرقی و خط عرض البلد ۳۳ درجه - ۵۹ دقیقه - ۲ ثانیه شمالی واقع گردیده است.(قاموس جغرافیای افغانستان)

قریهقریهٔ امانسرای

​قریه ایست که به فاصله ۲۰ کیلومتر از مرکز حکومت درجه ۳ برکنر (اسمار) مربوط حکو متکلان کنر های ولایت مشرقی واقع گردیده است.(قاموس جغرافیای افغانستان)

قریهقریهٔ امانکوت

​قریه ایست به فاصله ۳۴ کیلومتر در شمال شرق قریه رخه در علاقه پنجشیر مربوط حکومت اعلی پروان که بین ۶۹ درجه ۴۴ دقیقه ۲۴ثانیه طول البلد شرقی و ۳۵ درجه ۲۷ دقیقه ۱۱ ثانیه عرض البلد شمالی واقعست.(قاموس جغرافیای افغانستان)

قریهقریهٔ برج امان

​قریه ایست در حکومت درجه اول انجیل مربوط ولایت هرات . (قاموس جغرافیای افغانستان)

قریهقریهٔ بیت الامان

​نهریست در جنوب قلعه نو در علاقه بادغیسات مربوط ولایت هرات که بین ۶۳ درجه  ۴ دقیقه  ۱۲ ثانیه طول البلد شرقی و ۳۴ درجه  ۵۲ دقیقه  ۱۲ ثانيه عرض البلد شمالی واقع بوده و به نهر کرمک می ریزد. (قاموس جغرافیای افغانستان)

نهرنهر تگاب الامان

​ نهریست به فاصله ۱۷ کیلومتر در شرق کانسی در علاقه چخچران مربوطحکومت کلان غورات ولایت هرات که بین ۶۵ درجه  ۱۶ دقیقه  ۲۳ ثانیه طول البلد شرقی و ۳۴ درجه  ۳۱ دقیقه  ۴۸ ثانیه عرض البلد شمالی واقع بوده و به هریرود می ریزد. (قاموس جغرافیای افغانستان)

نهرنهر تگاب شیخ امان

​کوهی است به طرف تیزین در علاقه غلزائی (مربوط ولایت سمت جنوبی) که از سطح بحر تخمین (۴۱۴۳) متر مرتفع بوده و تخمین) بین خط طول البلد ۶۹ درجه – ۳۵ دقیقه - ۳۵ ثانیه مشرقی و خط عرض البلد ۳۴ درجه - ۱۲ دقیقه - ۳۵ ثانیه شمالی واقع شده است.(قاموس جغرافیای افغانستان)

کوهکوه امانکوت
قاموس بایوگرافیکی افغانستان
نوع محتوامعلومات مکملترکارکرد هابیوگرافی مختصرتصویراسم
قاموس بایوگرافیکی افغانستاناعليحضرت امان الله خان غازی، رهبری که 
عاشق ميهن، استقلال و مردمش بود

مهمترین کارنامه اش، حصول استرداد استقلال و حاکمیت ملی درافغانستان در1919بود. و بعد از ده سال تلاش و خدمت در راه تحقق تحولات اجتماعی وفرهنگی دراین کشور، سرانجام بنابر دسایس و توطیه های انگلیس ، از سوی روحانیون اجیر ودشمن ترقی وتحول  سقوط کرد وبجای او یک نفر دزد مشهور به حبیب الله کلکانی قرارگرفت که از دست او رهزنان همراهش « از ناموس  داری نشانی نماند»، کشور را برای پنجاه سال از کاروان مدنیت به عقب انداخت.

د افغانستان پادشاه. په ۱۸۹۲ز کال کې زېـږېـدلی دئ. له علیا حضرتې څخه د امیر حبیب الله خان دریم زوی. په ۱۹۱۴ز کال کې ﺌـې د سردار محـمود طرزي له لور ثریا سره چې مور ﺌـې د محمود طرزی سوریايي مـېـرمن وه  وادﮤ وکړ. د مدرنیزم نظریات ﺌـې ومنل چې د ځوانو درباریانو او روڼ اندو په منځ کې ﺌـې محبوبیت وموند.  کله چې په ۱۹۱۸ – ۱۹۱۹ز کال کې دربار په جلال آباد کې خپل ژمني استوگنځي ته لاړ دی په کابل کې د کابل د والي په توگه پاتې سو. کله چې امیر حبیب الله د ۱۹۱۹ز کال د فبرورۍ په میاشت کې ووژل سو دی په دې پیاوړي دریځ کې وو چې د وسلتون، خزانې او گودامونو کنترول ﺌـې په لاس کې وو.

دﮤ ځان امیر اعلان کړ خپل اکا نصرالله ﺌـې غاصب اعلان کړ او هغـه ﺌـې د خپل پلار د قتل په پـېـښې کې په لاس لرلو تورن کړ. په کابل او جلال آباد کې سرتـېـرو د امان الله خان خوا ونیوله او په دې توگه نصرالله مجبور سو چې تسلیم سي.  د فبرورۍ د میاشتې په ۲۷ نـېـټې (د ۱۲۹۹ل کال د کب ۹) امان الله رسماً د تگاو د ملا په لاس سلطنتي تاج پر سر کښـېـښود او اعلان ﺌـې وکړ چې سردار عنایت الله د تاج له مدعا څخه صرف نظر کړی او نصرالله یو غاصب دئ. د اپریل د میاشتې په ۱۳ نـېـټې امان الله په کابل کې په ځانگړي دربار کې محکمه جوړه کړه، په دې محکمې کې د امیر حببیب الله د قتل د تورنو محکمه پیل سوه چې په پای کې یو ډگروال شاه علي رضا د مرگ په سزا محکوم او اعدام سو. سردار نصرالله او نور په حبس ابد محکوم سول.  اعلیحضرت امان الله د عصري کولو یا مدرنایزیشن په شنډو او ناکامو هڅو او د برتانیې په بریالیو ننگولو سره چې پایله ﺌـې د افغانستان په بشپړ استقلال واوښتله خورا ډېـر شهرت تر لاسه کړ. د انگلیس – افغانستان اړیکي له شخص واکمن امیر سره د منعقد سویو معاهداتو پر بنسټ وې نـﮥ د هغـﮥ له سلطنتي کورنۍ او یا د افغانستان له دولت سره. له دې کبله کله چې امان الله د سلطنت پر تخت جلوس وکړ هغـﮥ د انگلو – افغان د اړیکو د په رسمیت پـېـژندلو،  د افغانستان د استقلال او په نړۍ والو اړیکو کې د عمل د آزادۍ غوښتـنه وکړه. خو د برتانوي هند دولت د تړون د خبرونو اترو اړتیا ته کومه لـېـوالتیا نـﮥ درلودله په دې توگه په لومړۍ نړۍ والې جگړې کې د حبیب الله خان د ناپییلتوب لپاره د پام وړ غراماتو د ترلاسه کولو لپاره د افغانانو هـېـلې په اوبو کې لاهو سوې او جگړې ته چمتو والی پیل سو او د انگلو – افغان د دریمې جگړې پـېـښـېـدل ﺌـې خپلې لوړې درجې ته ورسول. د جنرال نادر خان تر مشرۍ لاندې افغان سرتیرو یو شمـېـر سیمې ونیولې او همدا شان برتانوي ځواکونو په ختیځو او سویلي محاذونو کې پرمختگ وکړ خو د هندوستان په افغان سرحد کې د قباﺌـیلو د عمومي پاڅون له ویرې برتانوي دولت سولې ته غاړه کښـېـښودله او پر افغانستان باندې له سلطې موندلو څخه لاس پر سر سو.
دغې بریا امان الله خان ته زښت ډېر او د پام وړ پرستیژ او حیثیت ددﮤ په خپل هـېـواد او په ټول ختیځ کې ورپه برخې کړ. امان الله د خلکو، په ځانگړې توگه د ملایانو د احساساتو ته په نـﮥ پام لرلو سره د خپلو اصلاحاتو په چټکو پلي کولو پیل وکړ. په ۱۹۲۴ز کال کې د پغمان لویې جرگې د امان الله خان ټول اقدامات منظور کړل. امان الله خان د څو ښورښونو له پارېـدلو څخه هـېـڅ گټه پورته نـﮥ کړه تر ټولو مهم  ښورښ د ۱۹۲۴ز کال د خوست ښورښ وو (چې مشري ﺌـې عبدالله احمدزي، مشهور په گوډ ملا کوله) او امان الله خان د خپلو ټولنیزو او تعلیمي اصلاحاتو لپاره خپل مالیات ولگول او له خپل وسله وال ځواک څخه غافل سو. اروپا ته د ۱۹۲۷- ۱۹۲۸ز کال د سفر پایله په دې واوښتله چې امان الله په خپلو دغو تمایلاتو کې اغراق وکړي، په ځانگړې توگه  باور دا دی چې له کمال اتاترک سره د هغـﮥ د لیدنې په پایله کې د امان الله اصلاحي لیوالتیا زښته ډېره سوه (سره له دې چې کمال اتاترک ورته ویلي ول چې په خپلو اصلاحي ریفورمونو کې دې منځلاری/ میانه ور اوسي). افغانستان ته له راستنیدلو وروسته ﺌـې په پغمان کې لویه جرگه راوبلله  او خپل یو شمـېـر بنسټیز رادیکال ریفورمونه ﺌـې جرگې ته معرفي کړل.  د ۱۹۲۸ز کال په مني کې شینوارو ښورښ پیل کړ او په دوی پسې ډېر ژر نورو قومونو ښورښونه وکړل. د کوهدامن له کلکانو څخه حبیب الله د ۱۹۲۸ز کال په دسمبر کې او بیا د ۱۹۲۹ز کال په جنورۍ کې په کابل باندې بریدونه وکړل. امان الله چې په شدت تر فشار لاندې راغی د جنورۍ په ۱۴ نـېـټې اعلان وکړ چې له خپل سلطنت څخه د عنایت الله خان په گـټې تـېـرېـږي او کندهار ته وتـښـتـېـد.  امان الله خان په کندهار کې هڅه وکړه چې د دراني سلسلې ملاتړ راټول کړي او خپله استعفی ﺌـې لغو کړه. د اپریل په میاشت کې ﺌـې د کابل پر لور پرمختگ وکړ خو د غلزیو د دښمنۍ له کبله غزني ته نـېـږدې په شا وتمبول سو او په مقر کې ﺌـې ماته وخوړله. امان الله خان د مې د میاشتې په ۲۳ نـېـټې په پټه له خپلې کورنۍ سره چمن ته ورسـېـد او د ۱۹۲۹ز کال د جون د میاشتې په ۲۲ نـېـټې له بمبـﺌـي څخه د ایټالیې پر لور په کښـتۍ کې وخوځـېـد. د ۱۹۳۰ز کال د نوامبر په میاشت کې ﺌـې ایتالیا ته د ستنیدلو په لاره کې له اتاترک سره ولیدل. د ۱۹۳۳ز کال په جولای کې ﺌـې له استانبول څخه لیدنه وکړه. د ۱۹۳۳ز کال د نوامبر په میاشت کې له افغان تابعیت څخه محروم وگرځول سو. د ایتالیا دولت ورته د میاشتې ۱۵۰ پونډه مستمري ورکوله. په ۱۹۳۸ز کال کې انقرې ته د اتاترک په جنازې کې د گډون لپاره راغی.  په ۱۹۴۷ز کال کې ﺌـې له سلطنت څخه د انصراف لیک واستاوﮤ او د کابل په ورځپاڼو کې خپور سو. په ۱۹۴۹ز کال کې پخواني پادشاه امان الله له ظاهر شاه سره ولیدل، دغه لیدنه د پخلاینې لامل سوه. امان الله په ایتالیا او سویتزرلند کې د خپل مرگ تر نـېـټې پورې چې د ۱۹۶۰ز کال د اپریل ۲۶ نـېـټه ده، ژوند وکړ.   امان الله خان په جلال آباد کې د امیر حبیب الله خان تر څنگ د درندو مراسمو په ترڅ کې خاورو ته وسپارل سو.
لیکوال: لودویگ آدمک
ژباړونکي: رحمت آریا

امان الله خان غازی