Select/Deselect all list
Click on the keyboard if you do not have the correct keyboard layout.
مجمع اللغات
انگلیسیپښتوشرحمعنینوعیت کلمهریشۀ لغتتلفظاسم یا کلمه
As for, but

​اړیکویوکی (حرف ربط): خو، مگر، اما. لیکن 

 

کلمۀ عربی، که در زبان دری به حیث ادات ربط به کار میرود مانند دیگر ادات ربط ، از قبیل مگر - ولی - لیکن - لیک​

ادات ربطعربی/a.maa/اما
Amateur

​شوقي، هغه شخص چې یو مسلک یا هنر نه په مسلکي او علمي ډول، بلکې په شوقي ډول تعقیبوي

 

کلمۀ انگلیسی است به معنی طالب ذوقی - طالب هوسی - شخصیکه هنر یا پیشه ای را محض ارضای ذوق خود تعقیب میکند. / هاشمیان​

اسم فاعل - صفتانگلیسی/a.maa.tor/اماتور
Like, similar, alike, resembling, analogous, looking like  

​جمع اَمثَل -
الف- مشابه، نظیر، مثل، مانند، همسان، همرنگ، یکسان، یک رقم (صفت)
ب - فاضلتر، برتر، گزیده تر، والاتر، اعلی تر (صفت تفضیلی تر و ترین)

اسم جمع - صفتعربی/a.maa.sel/اماثل
Marks, fingerprints, symbols, signs, characters, evidence, proof, signatures, stamps

​د /أماره/ جمع بڼه: نښې، مهرونه، پېژندنې

 

کلمۀ عربی - جمع أماره - به معنی علامات، علامه ها، نشانه ها، نشان ها، نشانی ها، مهر ها، شناسائی ها، نمونه ها، اشکال​

اسم جمععربی/a.maa.raat/امارات / اَمارات
Emirates, the ranks, lands, or reigns of an Emir

حکومت، حکومتولي، د امیر د کار دفتر او محل، د یو امیر د حکومتولۍ سیمه

 

کلمۀ عربی، به معنی حکمروایی - حکومت - زمامداری - سرزمین ها - ولایات- ایالت ها، ممالک - فرمانروائی ها - دفتر و محل کار یک امیر - سرزمین تحت ادراۀ یک امیر. / هاشمیان​

اسم جمع - اسم مکانعربی/e.maa.raat/امارات / اِمارات
Leading one by force into sin, imperious

​الف ــ نښه، علامه
ب ــ امر کونکی، جبر کونکی، څوک گناه ته اړ ایستل، اماره نفس

 

الف- کلمۀ عربی، به معنی علامه - نشانه (اسم)
ب-  کلمۀ عربی، به معنی امر کننده - جبر کننده - کسی را به گناه وادار ساختن - نفس اماره. / هاشمیان​

اسم فاعل - صفتعربی/a.maa.ra/اماره
Enema, clyster

​خمول، تاوول، د کولمو د پاکولو په پار د مقعد له لارې کولمو ته د مایعاتو ننیستل 

در دستور زبان هرگاه در یک کلمه حرف/آ/ به حرف /ی/ تبدیل شود، مثلاً حساب، حسیب - رکاب، رکیب - لاکن، لیکن و امثالهم​

اِمالَه- خم دادن، سوق دادن، میل دادن، بر گردانیدن، تنقیه کردن، داخل کردن مایعات در امعاء و احشاء از راه مقعد یا پائین جهت پاک کردن معده و رفع بندش های معدوی و رودوی

اسم آلتعربی/e.maa.la/اماله
imam, religous leader in Islam
پیشوا، مذهبي لارښونکی، د جومات مُلا، هغه څوک چې د لمانځه اقتدا ورپسې کیږي، مخکې، تر مخه​
 

کلمۀ عربی، به معنی پیشوای مذهبی - پیشوای نماز - در ترکیب بعضی نامهای مردانه استعمال میشود، مثلاً (امام الدین - امام نظر) - به حیث تخلص نیز استعمال میشود. / هاشمیان​.
پیشرو، مقتداء، پیشوا، راهبر، راهنما، رهبر، شیخ، قاید، قدوه، قطب، پیشنماز . جمع آن اَیمَه می باشد​

اسم فاعل - صفتعربی/e.maam/امام
The Imam of Friday Prayer

د جمعې لمانځه امام

 

 پیشوا پیشرو، شخص ملا و یا نمازده، پیشنمازی که به روز های جمعه در مسجد جامع مردم را نماز دهد . یک نوع مقامی روحانی است که در اصل مؤظف به پیشنمازی در مسجد جامع  ویا مساجد دیگر باشد​

اسم فاعل - صفت - اسم مرکبترکیب عربی و عربی/e.maa.me.jum.'a/امام جمعه
Prural for: Imamate, authority, leadership, guiding, power to control

​امامات، د عربي ژبې د امامة د کلمې جمع ده. مشري، رهبري، قیادت، زعامت او وړاندیتوب. په دودیزه توګه امام هغه چا ته ویل کیږي چې په لمانځه کې د مقتدیانو مشري کوي، خو د اهل تشیع اثناعشري ډله پدی باور ده چې حضرت علي رضي الله عنه د دوئ لمړنی امام دی او امام مهدي یی وروستنی دی چې لا تر اوسه څرګند شوی ندی. د یادونې وړ ده چې یو شمیر عرب مورخینو د خلیفه په ځای د امام اصطلاح هم په عین مفهوم او مانا استعمال کړیده

 

​اِمامات، جمع مونث بوده و مفرد آن امامة می باشد. رهبری، پیشوایی، قیادت، زعامت، دوستي، یاری دادن/ نمودن و نیابت. و در عرف عامه، امام به کسی اطلاق می شود که در نماز دیگران به او اقتدا کند، در فقه اهل تشیع اثنا عشری، همان دوازده امامانیکه اولش علي رضی الله عنه و آخرش نظر به عقیده شان، امام مهدی منتظر می باشد. همچنان اکثر مؤرخین عرب در بسا موارد به جای اصطلاح خلیفه کلمۀ امام  را نیز به عین مفهوم استعمال نموده است

اسم جمععربی/e.maa.maat/امامات
مختصات افغانستان
نوع محتواشرحمعرفی مختصرتلفظاسم یا کلمه
خوراکه و نوشیدنی افغانی

کلمۀ ترکی می باشد که در زبان دری به وام گرفته شده​​

نوعی آش که در آن گلوله های خمیری کوچک باشد. گلوله های خمیری کوچکی که در نوع خاصی از آشی به همین نام می ریزند​​

/a.maaj/اماج
ضرب المثل ها، مقولات، کنایات و اصطلاحات عامیانه

​اُماچ نوعی غذایی است که آرد را با آب و نمک بعضاً مساله جات میمالند و آنرا به توته های کوچک تبدیل میکنند بعداً در روغن، پیاز میده شده وبادنجان رومی را سرخ کرده و آرد میده شده را در آن اضافه میکنند و در مواقع سرماخوردگی و فصل سرما مورد استفاده بیشتر دارد

  اماچ/اوماچ
ضرب المثل ها، مقولات، کنایات و اصطلاحات عامیانه

​برف و باران که یکجا ببارند، بارش برف آبگینه، بارش برف در درجهٔ حرارت گرمتر

  امانته
جغرافیه
معرفی مختصرکتگوریاسم یا کلمه

​بندیست به فاصله یك كیلومتر در شمال قلعه جعفر در یکاولنگ مربوط حکومت کلان دایزنگی ولایت کابل که بین ۶۷ درجه ۱۰ دقیقه ۱۵ ثانیه طول البلد شرقی و ۳۴ درجه ۴۹ دقیقه ۲۹ ثانيه عرض البلد شمالی موقعیت دارد. (قاموس جغرافیای افغانستان)

بندبند غلامان

​پلیست در جنوب قریه وزیر آباد و در ۱۸ کیلومتر شهر مزار شریف در علاقه دهدادی متعلق حکومت کلان بلخ مربوط ولایت مزار شریف که بین ۶۹ درجه  ۵۵ دقیقه  ۴۶ ثانیه طول البلد شرقی و ۳۶ درجه  ۳۸ دقیقه  ۴۵ ثانيه عرض البلد شمالی واقعست. (قاموس جغرافیای افغانستان)

پلپل امام پکری

​قریه ایست که به فاصله ۵۸ کیلومتر در حکومت درجه ۲ کشک مربوط حکومت کلان باغیسات ولایت هرات واقع گردیده امام زاهد قلعه ایست به فاصله ۸۳ کیلومتر در جنوب غرب مرکز حکومت اعلی فراه مربوط حکومت اعلی (فراه) که به خط ۶۱ درجه - ۲۰ دقيقه - ۳۶ ثانیه طول البلد مشرقی و خط ۳۲ درجه - ۱۰ دقيقه - ۲۵ ثانية عرض البلد شمالی وقوع دارد.(قاموس جغرافیای افغانستان)

قریهقریهٔ اما شیر سرخ

​قریه ایست که بفاصلۀ ۳۴ کیلومتر در جنوب غرب قریهٔ سلطان خیل در علاقه حکومت درجه ۲ وردک مربوط حکومت کلان لوگر ولایت کابل کائن و بین خط ۶۸ درجه – ۲۳ دقیقه - ۴۹ ثانیه طول البلد مشرقی و خط ۳۳ درجه - ۴۶ دقیقه - ۴۳ ثانیه عرض البلد شمالی واقع شده است.(قاموس جغرافیای افغانستان)

قریهقریهٔ امان خیل

​قریه ایست به فاصله ۲۱ کیلومتر در غرب قریۀ جوز خیل در علاقه خروار (مربوط حكومت كلان لوگر) ولایت کابل واقع و موقعیت آن به خط ۶۸ درجه – ۴۰ دقیقه – ۵۰ ثانیه طول البلد مشرقی و خط ۳۳ درجه - ۴۰ دقیقه - ۴۳ ثانیه عرض البلد شمالی می باشد.(قاموس جغرافیای افغانستان)

قریهقریهٔ امانخیل

​قریه ایست به فاصله ۵،  ۶ کیلومتر در شمال قلعه علی خیل در علاقه حکومت جاجی مربوط ولایت جنوبی) که بین خط طول البلد ۶۹ درجه - ۳۹ دقیقه - ۵۹ ثانیه مشرقی و خط عرض البلد ۳۳ درجه - ۵۹ دقیقه - ۲ ثانیه شمالی واقع گردیده است.(قاموس جغرافیای افغانستان)

قریهقریهٔ امانسرای

​قریه ایست که به فاصله ۲۰ کیلومتر از مرکز حکومت درجه ۳ برکنر (اسمار) مربوط حکو متکلان کنر های ولایت مشرقی واقع گردیده است.(قاموس جغرافیای افغانستان)

قریهقریهٔ امانکوت

​قریه ایست مربوط حکومت اعلی میمنه که فاصله آن از مرکز حکومت تخمیناً ۱۷، ۵ کیلومتر می باشد. (قاموس جغرافیای افغانستان)

قریهقریهٔ اول بیگی اماسره

​قریه ایست به فاصله ۳۴ کیلومتر در شمال شرق قریه رخه در علاقه پنجشیر مربوط حکومت اعلی پروان که بین ۶۹ درجه ۴۴ دقیقه ۲۴ثانیه طول البلد شرقی و ۳۵ درجه ۲۷ دقیقه ۱۱ ثانیه عرض البلد شمالی واقعست.(قاموس جغرافیای افغانستان)

قریهقریهٔ برج امان

​قریه ایست در حکومت درجه اول انجیل مربوط ولایت هرات . (قاموس جغرافیای افغانستان)

قریهقریهٔ بیت الامان
قاموس بایوگرافیکی افغانستان
نوع محتوامعلومات مکملترکارکرد هابیوگرافی مختصرتصویراسم
قاموس بایوگرافیکی افغانستاناعليحضرت امان الله خان غازی، رهبری که 
عاشق ميهن، استقلال و مردمش بود

مهمترین کارنامه اش، حصول استرداد استقلال و حاکمیت ملی درافغانستان در1919بود. و بعد از ده سال تلاش و خدمت در راه تحقق تحولات اجتماعی وفرهنگی دراین کشور، سرانجام بنابر دسایس و توطیه های انگلیس ، از سوی روحانیون اجیر ودشمن ترقی وتحول  سقوط کرد وبجای او یک نفر دزد مشهور به حبیب الله کلکانی قرارگرفت که از دست او رهزنان همراهش « از ناموس  داری نشانی نماند»، کشور را برای پنجاه سال از کاروان مدنیت به عقب انداخت.

د افغانستان پادشاه. په ۱۸۹۲ز کال کې زېـږېـدلی دئ. له علیا حضرتې څخه د امیر حبیب الله خان دریم زوی. په ۱۹۱۴ز کال کې ﺌـې د سردار محـمود طرزي له لور ثریا سره چې مور ﺌـې د محمود طرزی سوریايي مـېـرمن وه  وادﮤ وکړ. د مدرنیزم نظریات ﺌـې ومنل چې د ځوانو درباریانو او روڼ اندو په منځ کې ﺌـې محبوبیت وموند.  کله چې په ۱۹۱۸ – ۱۹۱۹ز کال کې دربار په جلال آباد کې خپل ژمني استوگنځي ته لاړ دی په کابل کې د کابل د والي په توگه پاتې سو. کله چې امیر حبیب الله د ۱۹۱۹ز کال د فبرورۍ په میاشت کې ووژل سو دی په دې پیاوړي دریځ کې وو چې د وسلتون، خزانې او گودامونو کنترول ﺌـې په لاس کې وو.

دﮤ ځان امیر اعلان کړ خپل اکا نصرالله ﺌـې غاصب اعلان کړ او هغـه ﺌـې د خپل پلار د قتل په پـېـښې کې په لاس لرلو تورن کړ. په کابل او جلال آباد کې سرتـېـرو د امان الله خان خوا ونیوله او په دې توگه نصرالله مجبور سو چې تسلیم سي.  د فبرورۍ د میاشتې په ۲۷ نـېـټې (د ۱۲۹۹ل کال د کب ۹) امان الله رسماً د تگاو د ملا په لاس سلطنتي تاج پر سر کښـېـښود او اعلان ﺌـې وکړ چې سردار عنایت الله د تاج له مدعا څخه صرف نظر کړی او نصرالله یو غاصب دئ. د اپریل د میاشتې په ۱۳ نـېـټې امان الله په کابل کې په ځانگړي دربار کې محکمه جوړه کړه، په دې محکمې کې د امیر حببیب الله د قتل د تورنو محکمه پیل سوه چې په پای کې یو ډگروال شاه علي رضا د مرگ په سزا محکوم او اعدام سو. سردار نصرالله او نور په حبس ابد محکوم سول.  اعلیحضرت امان الله د عصري کولو یا مدرنایزیشن په شنډو او ناکامو هڅو او د برتانیې په بریالیو ننگولو سره چې پایله ﺌـې د افغانستان په بشپړ استقلال واوښتله خورا ډېـر شهرت تر لاسه کړ. د انگلیس – افغانستان اړیکي له شخص واکمن امیر سره د منعقد سویو معاهداتو پر بنسټ وې نـﮥ د هغـﮥ له سلطنتي کورنۍ او یا د افغانستان له دولت سره. له دې کبله کله چې امان الله د سلطنت پر تخت جلوس وکړ هغـﮥ د انگلو – افغان د اړیکو د په رسمیت پـېـژندلو،  د افغانستان د استقلال او په نړۍ والو اړیکو کې د عمل د آزادۍ غوښتـنه وکړه. خو د برتانوي هند دولت د تړون د خبرونو اترو اړتیا ته کومه لـېـوالتیا نـﮥ درلودله په دې توگه په لومړۍ نړۍ والې جگړې کې د حبیب الله خان د ناپییلتوب لپاره د پام وړ غراماتو د ترلاسه کولو لپاره د افغانانو هـېـلې په اوبو کې لاهو سوې او جگړې ته چمتو والی پیل سو او د انگلو – افغان د دریمې جگړې پـېـښـېـدل ﺌـې خپلې لوړې درجې ته ورسول. د جنرال نادر خان تر مشرۍ لاندې افغان سرتیرو یو شمـېـر سیمې ونیولې او همدا شان برتانوي ځواکونو په ختیځو او سویلي محاذونو کې پرمختگ وکړ خو د هندوستان په افغان سرحد کې د قباﺌـیلو د عمومي پاڅون له ویرې برتانوي دولت سولې ته غاړه کښـېـښودله او پر افغانستان باندې له سلطې موندلو څخه لاس پر سر سو.
دغې بریا امان الله خان ته زښت ډېر او د پام وړ پرستیژ او حیثیت ددﮤ په خپل هـېـواد او په ټول ختیځ کې ورپه برخې کړ. امان الله د خلکو، په ځانگړې توگه د ملایانو د احساساتو ته په نـﮥ پام لرلو سره د خپلو اصلاحاتو په چټکو پلي کولو پیل وکړ. په ۱۹۲۴ز کال کې د پغمان لویې جرگې د امان الله خان ټول اقدامات منظور کړل. امان الله خان د څو ښورښونو له پارېـدلو څخه هـېـڅ گټه پورته نـﮥ کړه تر ټولو مهم  ښورښ د ۱۹۲۴ز کال د خوست ښورښ وو (چې مشري ﺌـې عبدالله احمدزي، مشهور په گوډ ملا کوله) او امان الله خان د خپلو ټولنیزو او تعلیمي اصلاحاتو لپاره خپل مالیات ولگول او له خپل وسله وال ځواک څخه غافل سو. اروپا ته د ۱۹۲۷- ۱۹۲۸ز کال د سفر پایله په دې واوښتله چې امان الله په خپلو دغو تمایلاتو کې اغراق وکړي، په ځانگړې توگه  باور دا دی چې له کمال اتاترک سره د هغـﮥ د لیدنې په پایله کې د امان الله اصلاحي لیوالتیا زښته ډېره سوه (سره له دې چې کمال اتاترک ورته ویلي ول چې په خپلو اصلاحي ریفورمونو کې دې منځلاری/ میانه ور اوسي). افغانستان ته له راستنیدلو وروسته ﺌـې په پغمان کې لویه جرگه راوبلله  او خپل یو شمـېـر بنسټیز رادیکال ریفورمونه ﺌـې جرگې ته معرفي کړل.  د ۱۹۲۸ز کال په مني کې شینوارو ښورښ پیل کړ او په دوی پسې ډېر ژر نورو قومونو ښورښونه وکړل. د کوهدامن له کلکانو څخه حبیب الله د ۱۹۲۸ز کال په دسمبر کې او بیا د ۱۹۲۹ز کال په جنورۍ کې په کابل باندې بریدونه وکړل. امان الله چې په شدت تر فشار لاندې راغی د جنورۍ په ۱۴ نـېـټې اعلان وکړ چې له خپل سلطنت څخه د عنایت الله خان په گـټې تـېـرېـږي او کندهار ته وتـښـتـېـد.  امان الله خان په کندهار کې هڅه وکړه چې د دراني سلسلې ملاتړ راټول کړي او خپله استعفی ﺌـې لغو کړه. د اپریل په میاشت کې ﺌـې د کابل پر لور پرمختگ وکړ خو د غلزیو د دښمنۍ له کبله غزني ته نـېـږدې په شا وتمبول سو او په مقر کې ﺌـې ماته وخوړله. امان الله خان د مې د میاشتې په ۲۳ نـېـټې په پټه له خپلې کورنۍ سره چمن ته ورسـېـد او د ۱۹۲۹ز کال د جون د میاشتې په ۲۲ نـېـټې له بمبـﺌـي څخه د ایټالیې پر لور په کښـتۍ کې وخوځـېـد. د ۱۹۳۰ز کال د نوامبر په میاشت کې ﺌـې ایتالیا ته د ستنیدلو په لاره کې له اتاترک سره ولیدل. د ۱۹۳۳ز کال په جولای کې ﺌـې له استانبول څخه لیدنه وکړه. د ۱۹۳۳ز کال د نوامبر په میاشت کې له افغان تابعیت څخه محروم وگرځول سو. د ایتالیا دولت ورته د میاشتې ۱۵۰ پونډه مستمري ورکوله. په ۱۹۳۸ز کال کې انقرې ته د اتاترک په جنازې کې د گډون لپاره راغی.  په ۱۹۴۷ز کال کې ﺌـې له سلطنت څخه د انصراف لیک واستاوﮤ او د کابل په ورځپاڼو کې خپور سو. په ۱۹۴۹ز کال کې پخواني پادشاه امان الله له ظاهر شاه سره ولیدل، دغه لیدنه د پخلاینې لامل سوه. امان الله په ایتالیا او سویتزرلند کې د خپل مرگ تر نـېـټې پورې چې د ۱۹۶۰ز کال د اپریل ۲۶ نـېـټه ده، ژوند وکړ.   امان الله خان په جلال آباد کې د امیر حبیب الله خان تر څنگ د درندو مراسمو په ترڅ کې خاورو ته وسپارل سو.
لیکوال: لودویگ آدمک
ژباړونکي: رحمت آریا

امان الله خان غازی