Select/Deselect all list
Click on the keyboard if you do not have the correct keyboard layout.
مجمع اللغات
انگلیسیپښتومعنینوعیت کلمهریشۀ لغتتلفظاسم یا کلمه
To, upto, for as long, until, till

​تر ــ پورې، تر څو پورې، پر خوا

ادات ربطعربی/e.laa/الی
Up to the end

​ترپایه، د هرکار تر آخر پورې

ترکیب عربی، به معنی تا آخر - تا انجام و نهایت هر کار. / هاشمیان​

قید - اسم مرکبترکیب عربی و عربی/e.laa.aa.kher/الی آخر
Forever, eternally, until the end of time

​تر ابده، د تل له پاره، تلپاتې

ترکیب عربی ، به معنی تا ابد - همیشه - ازلی - جاودان

قیدترکیب عربی و عربی/e.lal.a.bad/الی الابد
Alloy

​ترکیبي فلز، نا خالص فلز، گډ شوی فلز لکه: د طلا او مس گډول

اَلیاژ- کلمۀ لاتین، به معنی فلز مرکب، آلوده، غش دار - نا صاف، چند فلز مخلوشده و ذوب شده مثلاً ترکیبی از طلا و مس
صفتلاتین/al.yaazh/الیاژ
Elias/Elijah (a Hebrew prophet of the 9th century B.C.)

​په عبراني ژبه کې د خدای یو نوم د نارینه نوم په ډول کارول کیږي

اِلیاس- کلمۀ عربی ، مأخوذ از عبرانی، یکی از نام های خداوند در زبان عبرانی و دین یهودی - بحیث نام مردانه هم استعمال میشود. / هاشمیان​

اسمعبری/el.yaas/الیاس
Thread, or other fibres spun produced from vegetation

د /لیف/ جمع بڼه: هغه تارونه چې له شنیلیو یا گیاوو نه ترلاسه کېږي

الف - اَلیاف، جمع لیف، کیسۀ بافتگی یا پارچه‌ای که در حمام برای شستشوی بدن با صابون به ‌خود می‌ مالند
ب- رشته ها و تار های که از گیاهان به دست می آید​

اسم جمععربی/al.yaaf/الیاف
Oligarchy 
کلمه "اُلیگارشی" (Oligarchy) از دو کلمه یونانی "ὀλίγος" (oligos) که به معنای "کمی" یا "تعداد کم" است، و "ἄρχω" (arkho) که به معنای "حکومت کردن" است، به وجود آمده است. در واقع، الیگارشی به معنای حکومت یا سیاستگذاری توسط تعداد محدودی از افراد یا گروه‌ها با نفوذ و تاثیر بالا استفاده می‌ شود.
در نظام الیگارشی، قدرت و تصمیم‌گیری به دست یک گروه محدود از افراد یا انجمن‌هایی با نفوذ و تخصص داده می‌ شود، و مشارکت عمومی در تصمیم‌گیری کمترین نقشی ایفا می‌ کند. این افراد الیت ممکن است از طبقات اقتصادی و اجتماعی بالا، سیاست‌مداران، مدیران شرکت‌های بزرگ، یا گروه‌هایی با تأثیر زیاد دیگر باشند.
الیگارشی ممکن است در دولت‌ها و نظام‌های سیاسی مختلف به شکل‌های مختلفی وجود داشته باشد، و این مفهوم معمولاً به منظور توصیف نقاط ضعف یا ناکارآمدی در روند دموکراتیک یا شیوه‌های حاکمیتی مورد بحث قرار می‌ گیرد.
اسم مرکب - صفتترکیب یونانی و یونانی/u.lee.gaar.shee/الیگارشی
Painful, distressing, disturbing, traumatic, miserable, sad, heartbreaking

دردونکی، درد او رنځ ورکونکی، ​المناک

اَلیم- کلمۀ عربی، به معنی دردناک - رنج دهنده - المناک

صفتعربی/a.leem/الیم
??? 

​امروز، حالا، اکنون، وقت حاضر

قیدعربی/al.yaum/الیوم
فارسی ایران به دری افغانستان
اصطلاح دریعنوان
گروه‌سالارانه - حکومت معدودی از ثروتمندانالیگارشی
مختصات افغانستان
نوع محتواشرحردیفلسانضرب المثل ها، مقولات، کنایات و گفته ها
ضرب المثل ها، مقولات، کنایات و اصطلاحات عامیانه

​با فتح اول و کسر دوم بند تفنگ را گویند که بر شانه آویخته میشود

اصطلاح عامیانهدریالی بند
جغرافیه
معرفی مختصرکتگوریاسم یا کلمه

​ولسوالی ارچی یا دشت ارچی ، به مرکزیت شهر ارچی درشمال افغانستان از ولسوالی های درجه اول  ولایت قندز بشمار میرود ، مساحت آن ٩٧٤ کیلومترمربع و نفوس ارچی ١٠٣٣٩٤ نفر « ١٣٩٩ش» ، چهارمین ولسوالی پُر نفوس ولسوالی قندز می باشد. ولسوالی دشت ارچی با  ولسوالی  قندز، امام صاحب ، ولسوالی علی آبا  و ولایت تخار احاطه است . نهر ارچی که تقریباً ٩٠سال قبل به منظور سرسبزی  وآبادی دشت وسیع و پهناور ولسوالی ارچی از دریای کوکچه کشیده شده است که برای زراعت و تربیۀ مواشی بسیار مهم میباشد ( ویکی پیدیا – دانشنامه آزاد ) ولسوالی دشت ارچی  قبلاً در تشکیلات اداری افغانستان مربوط یکی از حکومتی های ولایت قطغن و بدخشان بود.

ولسوالی ولسوالی ارچی

​خواهان یکی از ولسوالی های بدخشان است که در١٦٠ کیلومتری شمال شهر فیض آباد موقعیت دارد. مرکز این ولسوالی همان شهرخواهان است. جمیعت این ولسوالی به ١٨٧٢٤ نفر داده شده است . قبل از سال ١٨٩٦م که سرحد دریای آمو تعین گردید این ولسوالی یکی ازمنطق ولسوالی درواز بود. یک حکومت خود مختار تحت ادارۀ حکومت مرکزی بخارا قرار داشت که توسط یکی ازنمایندۀ شاهان درواز ، این ولسوالی اداره میشد که بنام «شاه دفعه دار» یاد میشد. پس از این مربوط افغانستان شد و به حیث علاقه داری مربوط ولایت درواز ولایت بدخشان افغانستان، یکی از واحد های اداری افغانستان شد و در سال ١٣٦٣ش به حیث ولسوالی ازطرف دولت آن زمان منظوری حاصل نمود که ١٦٠ کیلومتر از مرکز ولایت بدخشان فاصله دارد. خواهان دارای زمستان معتدل وتابستان بسیار گرم دارد. بلند ترین قلۀ آن بنام کوه «کلات» با ارتفاع ٤٠٩٧ متر میباشد. باشندگان این ولسوالی تاجکان و زبان شان دری میباشد. مردم این ولسوالی همه زارع است. شاه عبدالله بدخشی در کتاب ارمغان بدخشان از حاصلات این ولسوالی به خوبی یاد کرده است. مردم ولسوالی خواهان مانند دیگر اقوام وساکنان بدخشان به عنعنات و سنت های دیرینۀ خود پابند هستند .( آریانا دائرة المعارف )

ولسوالی ولسوالی خواهان

​دریائی است در علاقه الیشنگ مربوط ولایت (مشرقی) که به دریای لغمان ریخته وخط ۷۰ درجه طول البلد مشرقی و خط ۳۴ درجه عرض البلد شمالی واقع شده است.(قاموس جغرافیای افغانستان)

دریادریای الیشنگ

​علاقه داری درجه اول است که به فاصله ۱۷ کیلومتر در شمال غرب قلعة السراج مربوط حکومت درجه ۴ نورستان متعلق حکومتكلان لغمان ولایت مشرقی واقع بوده و به خط طول البلده ۷ درجه - ۸ دقیقه - ۴۲ ثانیه مشرقی و خط عرض البلد ۳۴ درجه – ۴۲ دقیقه - ۱۶ ثانیه شمالی کائن است. در الیشنگ یکباب مکتب ابتدائی به اسم (اسلام آباد) نیز موجود است. که اطفال در آن تعلیم و تربیه میشوند.(قاموس جغرافیای افغانستان)

علاقه داریعلاقه داری الیشنگ

​قریه ایست که در حوزۀ حکومت کلان بادغیسات مربوط ولایت هرات واقع شده است.(قاموس جغرافیای افغانستان)

قریهقریهٔ الیاره

​قریه ایست که به فاصله ۲ کیلومتر در جنوب شرق قلعه حکومتی چمکنی مربوط حکومت درجه ۳ چمکنی واقع و بین طول البلد ۶۹ درجه - ۴۸ دقیقه - ۱۳ ثانیه مشرقی و خط عرض البلد ۳۳ درجه - ۴۷ دقیقه - ۱۸ ثانیه شمالی موقعیت دارد.(قاموس جغرافیای افغانستان)

قریهقریهٔ الیم

​قریه ایست کوهستانی که به فاصله ۵۸ کیلومتر در شمال غرب قلعه فارسی در علاقه سه درخت مربوط حکومت (درجه اول شیندند) ولایت (هرات كائن و به خط طول البلد ۶۲ درجه - ۴۱ دقیقه - ۱۲ ثانیه شمالی واقع شده است.(قاموس جغرافیای افغانستان)

قریهقریهٔ الینجان

​قریه ایست به فاصله ۴۰ کیلومتر در جنوب غرب مرکز فیض آباد در علاقه (حکومت اعلی بدخشان) بین خط طول البلد ۷۰ درجه - ۱۴ دقیقه - ۱۲ ثانیه مشرقی و خط عرض البلد ۳۶ درجه - ۵۵ دقیقه - ۲۰ ثانیه شمالی واقع شده است.(قاموس جغرافیای افغانستان)

قریهقریهٔ الیک

​قریه ایست که به فاصله ۳۷ کیلومتر در شمال شرق قلات غلزائی متصل دریای ترنک مربوط ولایت قندهار کائن و بین خط طول البلد ۶۷ درجه ۱۲ دقیقه مشرقی و خط عرض البلد ۳۲ درجه - ۱۸ دقیقه - ۵۴ ثانیه شمالی واقع گردیده است.(قاموس جغرافیای افغانستان)  


قریهقریهٔ اولالی

​قریه ایست به فاصله ۲۵.۵ کیلومتر به طرف جنوب مشرق قریه پیر محمدخان متصل سرك رود اسبین در نجراب مربوط حکومت اعلی پروان که بین ۶۹ درجه ۴۷ دقیقه ۵۸ ثانية طول البلد شرقی و ۳۴ درجه ۳۹ دقیقه ۱۲ ثانیه عرض البلد شمالی واقعست. (قاموس جغرافیای افغانستان)

قریهقریهٔ بالی خیل
حقوق و قضاء
پښتوتعریفمنبع قانونعنوان

د حكم په صادرېدو كې خپلواكتوب: محکمه د قضيې د څیړنې په وخت كـې خپلواكه ده، خپل حكم د هغۀ قناعت پر بنسټ چې د هغې په وړاندې له مطروحه دلايلو څخه برابریږي، د قـانـون د حكمونو په حدودو كې صـادر وي. د محكمې په واسطه څیړنه  او د حكـم صادرېدل، د قانون په وړاندې د قضيې د اړخونو د تساوۍ د اصل پـر بنـسټ د عدالت او ناپلوۍ له په پام كې نيولو سره، صورت مومي.

​محکمه حین رسیدگی قـضیه مـستقل بوده، حکـم خـویش را بـر اسـاس قنــاعتی کــه از دلایــل مطروحــه نزد آن فراهم مـی شـود، در حـدود احکام قانون صادر می نمايد. رسیدگی و اصــدار حکــم توســط محکمــه براســاس اصــل تــساوی طرفین قضیه در برابـر قـانون بـا رعایـت عـــدالت و بیطرفـــی صـــورت می گیرد

سائر منابعاستقلالیت در اصدار حکم
قاموس بایوگرافیکی افغانستان
نوع محتوامعلومات مکملتربیوگرافی مختصرتصویراسم
قاموس بایوگرافیکی افغانستان 

​د غلام حیدر خان زوی او د سردار عبدالقدوس اعتماد الدوله لمسی په ۱۹۲۳ز کال کې په کابل کې زېـږېـدلی دئ (مور ﺌـې د امیر حبیب الله خان لور وه). د استقلال له لیسې فارغ سوی دئ. خپل لیسانس ﺌـې په بایولوژي او کیمیا کې د کابل له پوهنتون څخه تر لاسه کړی  دئ. خپله ماستري ﺌـې په فیزیالوژي کې د امریکا د متحده ایالاتو د اندیایا له پوهنتون څخه تر لاسه کړې ده. په ۱۹۴۶ز کال کې د کابل د شـپـې ښوونځیو مدیر.

له ۱۹۵۳ تر ۱۹۶۰ز کال پورې د یونسکو لپاره د افغان ملي کمیسیون سکرتر. له ۱۹۵۶ تر ۱۹۵۸ز کال پورې د ساینس، کرنې او د انجنیري د پوهنځیو رﺌـیس. له ۱۹۶۰ تر ۱۹۶۳ز کال پورې په واشنگټن ډي. سي. کې د افغان کلتوري دفتر رﺌـیس. له ۱۹۶۳ تر ۱۹۶۴ز کال پورې د معارف په وزارت کې د ثانوي تدریساتو د ریاست رﺌـیس. له ۱۹۶۴ تر ۱۹۶۵ز کال پورې د تعلیم او تربیې د انستیتیوت رﺌـیس. له ۱۹۶۵ تر ۱۹۶۷ز کال پورې د کابل پوهنتون رﺌـیس. له ۱۹۶۹ تر ۱۹۷۰ز کال پورې په بن کې د افغان سفارت کلتوري قـنـسـل. له ۱۹۶۴ تر ۱۹۷۰ز کال پورې ﺌـې د یونسکو په کنفرانسونو کې د افغانستان استازیتوب وکړ. د ۱۹۷۱ز کال د سپتمبر په اتمې نـېـټې د باندنیو چارو په وزارت  کې «خصوصي سلاکار» [ ]. د ولسمشر داؤود پر مهال ﺌـې کومه رسمي دنده ترهغو نـﮥ درلوده چې له ۱۹۷۴ز کال را وروسته ورته په پاریس کې د یونسکو په مرکز کې یو پُست ورکړل سو او تر ۱۹۸۴ز کال پورې په همدې کار پاتې سو. د سردار عنایت الله له لور مـېـرمن رقیې عنایت سراج سره ﺌـې وادﮤ کړی دئ او څلور بچیان لري. په ۱۹۸۵ز کال کې ﺌـې له یونسکو څخه تقاعد واخیست او په پاریس کې ژوند کوي.

لیکوال: لودویگ آدمک
ژباړونکي: رحمت آریا

اعتمادي توریـالی
قاموس بایوگرافیکی افغانستاننامه تاریخی طاهر هراتی به فرزندش عبدالله

​طاهر جان

 طاهرذوالیمینین
قاموس بایوگرافیکی افغانستان 

​د صدیق طرزي زوی. د حـبـيـبـیـې له لیسې څخه فارغ سوی او  په ۱۹۷۳ز کال کې ﺌـې د ستراستبرگ له پوهنتون څخه خپله دکتورا  په لرغون پـېـژندنې کې تر لاسه کړې ده. په ۱۹۷۴ز کال کې په کابل کې د لرغون پـېـژندنې د خدماتو عمومي مدیر وو.


لیکوال: لودویگ آدمک
ژباړونکي: رحمت آریا

طرزی زمریالی
آبدات تأریخینغاره خانه و بازار ارگ گنبد كوتوالي   گنبد کوتوالی
قاموس بایوگرافیکی افغانستان 

​محـمود بریالی په ۱۹۴۴ز کال کې په کابل کې زېـږېـدلی دئ. په ۱۹۶۲ز کال کې د حبـیـبيې له لیسې څخه فارغ سوی دئ  او ورپسې د کابل پوهنتون د اقتصاد پوهنځي کې شامل سو. په ۱۹۶۵ز کال کې د خپلو سیاسي فعالیتونو له کبله زنداني سو. له هماغه پـېـل څخه د خلق دیموکراتیک گوندغړی وو. په ۱۹۶۶ز کال کې د کابل پوهنتون د اقتصاد له پوهنځي څخه فارغ سو او د پلان د وزارت رسمي مامور سو. یو ځل بیا د خپلو سیاسي فعالیتونو له کبله زنداني سو. په ۱۹۷۳ز کال کې بـېـرته د پلان وزارت ته راغی. شوروي اتحاد ته د تحصیل لپاره لاړ او خپله ماستري ﺌـې په سیاسي اقتصاد کې په ۱۹۷۷ز کال کې تر لاسه کړه.

په ۱۹۷۵ز کال کې د خلق د گوند د مرکزي کمیټې علی البدل غړی سو او په ۱۹۷۷ز کال کې د گوند د مرکزي کمیټې داﺌـمي غړی سو. د ۱۹۷۸ز کال د جولای په میاشت کې د پاکستان سفیر. د ۱۹۷۸ز کال د اکتوبر په میاشت کې بـېـرته هـېـواد ته راوبلل سو. د حفیظ الله د واکمنۍ پر مهال د رژیم له پلوه له گوند څخه اخراج سو. په ۱۹۸۰ز کال کې د افغانستان د خلق ډیموکراتیک گوند د نړۍ والو اړیکو د کمیټې مشر. په ۱۹۸۰ز کال کې د مرکزي کمیټې او د انقلابي شوری غړی. په ۱۹۸۰ز کال کې د «حقیقت انقلاب ثور» د ورځپاڼې محرر. په ۱۹۸۱ز کال کې د سیاسي بیرو علی البدل غړی. بریالی په انگلیسي او روسي ژبو خبرې کوي؛ د پرچم په جریدې کې ﺌـې څو مقالې خپرې سوې او له روسي ژبې څخه ﺌـې یو شمـېـر علمي آثار هم ژباړلي دي. د ببرک کارمل ناسکه ورور او د اناهیتا راتب زاد له لور زرغونې سره ﺌـې وادﮤ کړی دی.
لیکوال: لودویگ آدمک
ژباړونکي: رحمت آریا

محـمود بریالی
قاموس بایوگرافیکی افغانستانجنگ میوند، ملالى و غازی سرداره

​دوشیزۀ دلیر افغان که با گفتن یک لندی برندۀ جنگ میوند شد​.  ملالی میوند،دوشیزۀ دلیرافغان بود که در جنگ دوم افغان وانگلیس در دشت میوند دراخیر جولای 1880 وقتی غلبۀ سپاه انگلیس را بر قوای افغانی مشاهده کرد ودید پرچمدار  افغان بخاک وخون غلتیده است، به میدان جنگ شتافت وبیرق سپاه افغانی را بدست گرفت وبا خواندن یک لندی برنیروهای افغان طعنه زد وگفت کسی که دراین جنگ شهید نگردد، خدا او را برای بی ننگی زنده داشته باشد، این لندی خون غیرت  را در رگهای لشکریان افغان بجوش آورد و همه برای شکست دشمن بطور دسته جمعی  برانگلیس ها حمله بردند ودرنتیجه انگلیس میدان جنگ را رها کرد وپا به فرار نهادند، فاتحان افغان دشمن را تعقیب کردند وصدها تن دشمن را از دم تیغ کشیدند وموفقیت میوند را نصیب شدند

ملالی میوند