Select/Deselect all list
Click on the keyboard if you do not have the correct keyboard layout.
مجمع اللغات
انگلیسیپښتوشرحمعنینوعیت کلمهریشۀ لغتتلفظاسم یا کلمه
Father

​د / آباء/ مفرده بڼه: په عربي کې پلار ته ویل کیږي

 
کلمۀ عربی به معی پدر که در عربی جمع آن آباء است - استعمال این کلمه در زبان دری چندان معمول نیست. / هاشمیان
اسم فاعلعربی/ab/اب
Refusal

​سرغړونه، منکرېدنه

 

سرباز زدن، سرپیچی، دوری جستن، امتناع ورزیدن، سرکشی، پرهیز، خودداری​

مصدرعربی/e.baa'/اباء
Ababil
توتکۍ، وړوکی تور ــ سپین الوتونکی دی​ چې په پسرلي کې ډیرې لیدل کیږي
در سورهٔ فیل ذکر گردیده است​
کلمۀ عربی به معنی غچی، سریع السیر، تیز بال - مترادف با غچی ، پلاشترک یا پرستو. / هاشمیان
اسم ذات - اسم معنیعربی/a.baa.beel/ابابیل
Spend the night somewhere

چیرې شپه سبا کول

 

 شب را در جایی گذراندن، شب را در جائی گذرانیدن، شب را در جایی به سر بردن، بیتوته کردن 

مصدر لازمعربی/e.baa.tat/اباتت
stay over, stay overnight, to provide a shelter

​شپه تیرول، د شپې له خوا چا ته پناه یا ځای ورکول، مثلاً اعاشه و اباته

 

​کلمۀ عربی به معنی شب را سپری کردن - پناه بردن یا پناه دادن شبانه، مثلاً اعاشه و اباته. / هاشمیان

مصدر لازمعربی/e.baa.ta/اباته
Free thinking, freedom of action, sex addict, tolerance, personal freedo

​د فکر او عمل ازادي، روا گڼل، جایز شمیرل، په جنسي اړیکو روږديدل، د ټولنیزو اخلاقو نه مراعاتول، په بې مسولیته ازادۍ باندې روږدیدل

 

کلمۀ عربی به معنی تفکر آزاد، آزادی عمل - روا دانستن - جایز شمردن - اعتیاد به مناسبات جنسی - عدم رعایت اخلاق اجتماعی- اعتیاد به آزادی بدون مسؤولیت - مترادف جواز، روایی - در ​​عربی /اباحة/ نوشته شود. / هاشمیان

مصدر متعدیعربی/e.baa.hat/اباحت
؟؟؟  

البسه، لباس نظامی

اسمعربی/e.baa.ta/اباطه
twaddle, blether, balderdash, ramble, wish-wash

​د/باطل/ جمع بڼه: بې ارزښته شیان، بې ارزښته خبره، چټیات، اپلتې

 

​کلمۀ عربی، جمع /باطل/، به معنی بی اهمیت، بی ارزش- سخن بیهوده- شطحیات - اراجیف - اکاذیب -  بیهوده ها - مزخرفات -  موهومات. / هاشمیان

اسم جمع - صفتعربی/a.baa.teel/اباطیل
A- to reveal/declare,/demonstrate/expose/reflect B- to espouse, to give a woman in marriage

​الف پیدا کول، ښکاره کول، روښانول

ب ــ بجلۍ مېړه ته ورکول، جلۍ ودول

 
​  الف ــ اِبانه ، پیدا کردن ، آشکار کردن، روشن کردن، هویدا کردن، آشکار گفتن ، پیدا شدن ، آشکار شدن، هویدا شدن، پیدائی، ظهور، روشنی، هویدائی ، آشکاری ، بداهت، جدا کردن
ب ــ دختر را بشوی دادن.
به اهتمام مسعود فارانی
مصدر متعدی - اسم مصدرعربی/a.baa.nat/ابانت
Begain, start, open, commence
پَیل، شروع، برید، سرغه، اول، د یوه کار شروع یا پَیل​
 
شروع، اول، آغاز، نخست  مبداء، منشاء / مقابل انتها​
اسم زمان - قیدعربی/eb.te.daa/ابتداء
فارسی ایران به دری افغانستان
اصطلاح دریعنوان
سربابار
نو آوریابدا گری
مختصات افغانستان
نوع محتواشرحردیفلسانضرب المثل ها، مقولات، کنایات و گفته ها
ضرب المثل ها، مقولات، کنایات و اصطلاحات عامیانه

​اَبتَر بمعنی روز گار خراب شده، فقیر و ناتوان گشته، محتاج از عبدالله افغانی نویس

اصطلاح عامیانهدریابتر
مشروطه خواهان   ابراهیم ساعت ساز و حیدر علی
شعراء، هنرمندان و خدمتگاران   ابراهیم صفــا
ضرب المثل ها، مقولات، کنایات و اصطلاحات عامیانه

​نوعی بتهٔ خاردار است که برای سوخت از آن استفاده میکنند و در کوه ها بیشتر میروید از عبدالله افغانی نویس

اصطلاح عامیانهدریابرغو
ضرب المثل ها، مقولات، کنایات و اصطلاحات عامیانه

​شیشهٔ روی ساعت را گویند
عبدالله افغانی نویس

اصطلاح عامیانهدریابره
ضرب المثل ها، مقولات، کنایات و اصطلاحات عامیانه

​الف - موهای اضافی ابرو را گرفتن و آنرا به اشکال مختلف و قوسین زیبا ساختن و رویش را با وسمه و یا رنگهای آرایشی رنگ کردن یا سیاه ساختن
ب - با کشیدن ابرو علامت قهر و غضب را برای کسی نشان دادن

اصطلاح عامیانهدریابرو کشیدن
ضرب المثل ها، مقولات، کنایات و اصطلاحات عامیانه

​به کسی با بالا و پاهین کردن ابرو با اشارات و رمز مطلبی را رساندن، اشاره به کجا بود؟ چه میکردی؟ ابهامات را پرسیدن

اصطلاح عامیانهدریابروگک زدن
ضرب المثل ها، مقولات، کنایات و اصطلاحات عامیانه

​کاغذ پوش کتاب یا کتابچه را گویند از عبدالله افغانی نویس

اصطلاح عامیانهدریابری/اوری
ضرب المثل ها، مقولات، کنایات و اصطلاحات عامیانه

​کنایه از آدم ضعیف و ناتوان و نازدانه است از عبدالله افغانی نویس

کنایهدریابریشم نفس
ضرب المثل ها، مقولات، کنایات و اصطلاحات عامیانه

​اَبَغَه مردمان هزارجات کاکا را گویند

اصطلاح عامیانهدریابغه
جغرافیه
معلومات مکملترشرحمعرفی مختصرکتگوریاسم یا کلمه
  

​موضعی است که به فاصله ۱۵ کیلومتر در شمال غرب وزیر آباد یکی از قرای مربوطة حكومتكلان بلخ متعلق ولایت مزار شریف واقع و بین خط طول البلد ۶۶ درجه - ۴۸ دقیقه - ۱۸ ثانیه مشرقی و خط عرض البلد ۳۶ درجه - ۴۹ دقیقه - ۴۲ ثانیه شمالی کانن است. (قاموس جغرافیای افغانستان)

آسیابآسیاب دنگک
  

​آسیابی است که به فاصله ۱۴ کیلومتر در غرب قریه جوی نو مربوط ولایت هرات واقع و در خط طول البلد ۶۲ درجه - ۳۷ دقیقه - ۵۲ ثانیه مشرقی و خط ۳۴ درجه – ۳۰ دقیقه - ۱۰ ثانية عرض البلد شمالی وقوع دارد. (قاموس جغرافیای افغانستان)

آسیابآسیاب نائب
باغ بابر با تصاویر 

ظهیرالدین محمد بابر پس از فتح کابل  برای بیست سال در این شهر زندگی کرد و از آنجا به هند لشکر کشید و شهنشاهی مغلی هند را اساس گذاشت، در 47 سالگی در شهر آگره وفات کرد و در «حرم باغ» آنجا به خاک سپرده شد، تا آنکه پسرش همایون جسد پدر را  بنابر توصیه او هنگام مرگ  از آگره به کابل انتقال داد و درباغی که خود بابر درعصر سلطنت خود در ناحیه گذرگاه حالیه بنا کرده بود، دفن کرد.
صدسال بعد نوۀ او شاه جهان به کابل آمد و به اعمار مکمل باغ پرداخت و مسجد مرمرین را آباد نمود که به باغ بابر شهرت یافته است.

پیشینهٔ تاریخی باغ بابر (بالای لینک کلیک کنید)
در یکی از برنامه های تلوژیون ملی افغانستان ( سلام صبح بخیر- جون 2009 م. ) یک تن از منسوبین اداری باغ بابر (باغ آرامگاۀ بابر در کابل) درجریان صحبت هایش در مورد جهات مختلف باغ بابر، مدعی شدند که باغ بابر در سال 1504 م. بدست شخص ظهیرالدین محمد بابراحداث گردیده است. در حالیکه هیچ سند تاریخی در مورد وجود ندارد که همچو یک ادعای را به اثبات رسانده بتواند.نگارنده در تقریبآ 25 سال قبل حینکه در کدر علمی اکادمی علوم افغانستان پذیرفته شدم یکی از رساله های علمی ام را در مورد باغ بابر نگاشتم که ممکن در آرشیف و کتابخانۀ مرکز باستانشناسی اکادمی علوم افغانستان و کتابخانۀ آن اکادمی موجود باشد.

باغباغ بابر
پیشینهٔ تاریخی باغ بابر 

در یکی از برنامه های تلوژیون ملی افغانستان ( سلام صبح بخیر- جون 2009 م. ) یک تن از منسوبین اداری باغ بابر (باغ آرامگاۀ بابر در کابل) درجریان صحبت هایش در مورد جهات مختلف باغ بابر، مدعی شدند که باغ بابر در سال 1504 م. بدست شخص ظهیرالدین محمد بابراحداث گردیده است. در حالیکه هیچ سند تاریخی در مورد وجود ندارد که همچو یک ادعای را به اثبات رسانده بتواند.نگارنده در تقریبآ 25 سال قبل حینکه در کدر علمی اکادمی علوم افغانستان پذیرفته شدم یکی از رساله های علمی ام را در مورد باغ بابر نگاشتم که ممکن در آرشیف و کتابخانۀ مرکز باستانشناسی اکادمی علوم افغانستان و کتابخانۀ آن اکادمی موجود باشد.

باغباغ بابر
 

​تا اینکه در سال ۱۵۳۵م به عمر ۴۹ سالگی در هند وفات یافت و بعد طبق وصیت خودش جسد او را به کابل نقل داده و در همین جا دفن کرده است. چون مرور زمان بنای مختصری را که نواده او نوردین محمد جهانگیر در سال ۱۶۰۷م بر فراز قبرش بنا نهاد در هم شکسته و خراب کرده بود و هذا در سال ۱۹۳۳م به امر اعلیا حضرت محمد نادر شاه شهید امارت جدیدی بر مدفن وی اعمال شد و صحن مدفن با سنگ های قیمتی رخام کار شده است که با سنگ لاجورد مرصع کاری گردیده و یک بنایی که مناسب نام و بزرگی آن مرد پودان شاه گردید در حدود ده متر پایانتر از آرامگاه بابر شاه مسجدی بنا یافته که با مهارت و اسنادی تمام اعمال شده مظهر لیاقت و قابلیت معماران و نمونه کمال معماری آن نسل است،  این مسجد کاملاًاً از سنگ مرمر بنا یافته است از لوح سنگی که بر آن نسب است معلوم می شود که مسجد مذکور را شاه جهان نواده باقر شاه نزده سال بعد از جلوس خود بر تخت سلطنت در سال ۱۶۴۶م به مناسبت فتح بلخ و بدخشان تعمیر کرده است ولی از آنجا که برخی شکستگی ها در مسجد مذکور بیش گردیده اخیراً امارت قدیم این مسجد تخریب و سر از نو بنای آن آغاز شده که هنوز کار آن جاریست درین نزدیکی ها در باغ باریک حوض بزرگ آب بازی احداث شده است که هنگام تابستان اهالی کابل به آنجا رجوع، و درشناوری ازدحام می باشد لهذا باغ بابر شاه علاوه بر مزایای طبیعی و موقعیت دلاویز خود از حیث اهمیت تاریخی نیز جالب توجه است و در فهرست دفتر سیاحین مملکت ما موقع خاصی را اشغال نموده است. (قاموس جغرافیای افغانستان)

​باغ بابر در مدخل چهارده کابل و در دامنه غربی کوهشیر دروازه واقعست این باغ از بقایای آثار بابر شاه پادشاه مغلی .میباشد که در زمان امامت خود آن را در موضع بسیار زیبائی که بر تمام حوزه سرسبز و شاداب چهارده حاکم است بناگذاشت این باغ بزرگ که محل تفریح و میله اهالی کابل میباشد بذریعه دیواری محاط است که تقریبا باغ را شکل مربع داده است در قسمت شرقی آن که دامنه کوه و بلندترین قسمت باغ است خود بابر پادشاه مدفون است بانی این تفرجگاه یعنی ظهیر الدین محمد بابر پادشاه از سلاله امیر تیمور گورکان و موسس سلسله مغولیه در افغانستان و هندوستان میباشد که در سال ۱۴۹۳م به تخت سلطنت جلوس نمود و در سال ۱۵۰۴ م بعد از فتح کابل آن را پای تخت خویش انتخاب کرد و با نیرو و همدستی افغانها به هندوستان حمله کرده پس از یک سلسله جنگها که تقریباً بیست سال دوام کرد قسمت شمالی هندوستان را کاملاً به تصرف درآورد و بعد اگره را پایتخت خود قرار داد ولی کابل را فراموش نکرده اکثر اوقات خود را در کابل می گذرانید. (قاموس جغرافیای افغانستان)

باغباغ بابر
  

​بند ارغنداب بند بزرگی است که به منظور ذخیره آب وادی ارغنداب و حفظ شادابی این واحه و توسعه باغستان و مزروع ساختن قسمت بیشتر اراضی لامزروع وادی ارغنداب بوجود آمده است کار ساختمان بند ارغنداب مستقیماً بعد از امضای قرار داد در ماه جون ۱۹۵۰ مطابق سال ۱۳۲۸ هـ آغاز گردید و در سال ۱۹۵۲ کار آن خاتمه پذیرفت این بند پا یا نتر از قریه دهله به فاصله ۲۰ میل از قندهار واقعست ارقام ذیل میتواند بزرگی بند ارغنداب و قوه آبی آنرا با خصوصیات دیگر آن معرفی کند.

۵۰ متر

الف بند ارغنداب

 ۱- ارتفاع  ۵۰ متر

۲ - طول بند در قسمت فوقانی  ۵۳۰ متر

۳ - طول بند در قسمت تحتانی ۲۲۰ متر

۴ - ضخامت بند در قسمت تحتانی  ۲۲۰ متر

قاموس جغرافیائی افغانستان (جلد اول)

۵۔ خاک و سنگ و سنگریزه که در پر کردن دیوار بند استعمال شده ۲۵۰۰۰۰۰۰ متر مکعب

۶ - طول جهيل -۱۸ کیلومتر

عرض اوسط -جهيل ۲ کیلو متر

ب:  تونل بند

۱ - طول – ۲۶۴ متر

  ۲ - شعاع تونل – ۴۰/۵ متر

۳ - مجموعه سرنگ پرانی تونل ۱۲۰۶۷ متر مكعب

 ۴ - مجموعه کانکریت که بمصرف رسیده ٢٢٠٠ متر مكعب

.(قاموس جغرافیای افغانستان)

بندبند ارغنداب
 

​ ارقام ذیل می تواند بزرگی بند ارغنداب و قوه بزرگ برق آن را با خصوصیات دیگر آن معرفی نماید

الف بند

۱  ارتفاع بند ۱۰۰ متر

۲  طول بند در قسمت فوقانی ۲۷۵ متر

۳  ضخامت بند در قاعده حصهٔ تحتانی ۴۲۰ متر

۴  خاك و سنگ ریزه که در پرکاری دیوار های بند استعمال شده (۳۰۰۰،۰۰۰) متر متر مكعب

۵  طول جهيل ۸۵ متر

 ۶ عرض اوسط جھیل  ۲ متر

۷ مواد خاکی و سنگی که در بند استعمال شده.  (۳،۲۲۵،۰۰۰) متر مکعب

ب تونل آبیاری:

۱  طول جهیل   ۷۱۷ متر

۲  ارتفاع تونل   ۶۰ ، ۱۰

 ۳ عرض (۴۰ ،۱۰) متر

۴ مقدار سرنگ پرانی    (۷۰۸۰۰) متر مکعب

ج – تونل برق:

۱ طول  ۵۷۵ متر

۲ ارتفاع  ( ۶۰ ، ۱۰) متر

۳ عرض اکثری   (۳۶ ، ۱۰) متر

۴ مقدار سرنگ پرانی (۵۶۷۰۹) متر مکعب

۵ مجموعهٔ که نکریتی که به مصرف هردو تونل رسیده.   (۱۲۱۱) متر مکعب

۶ قوه که از بند کجکی حاصل می شود   (۱۲۰۰۰۰) کیلوات

. (قاموس جغرافیای افغانستان)

​ این بند به درجه دوم بند کجکی بوده و در حوزه دهله بر دریای ارغنداب ذریعه متخصصین کمپنی موریسن امریکائی آباد گردیده است. عامل بزرگی که سبب اعمار این بند شد کم آبی است که چند سال در وادی ارغنداب پیش گردید و به این منبع بزرگ تولیدات میوه صادرانی کشور صدمه، زد طوریکه اکثر باغداران به قطع اشجار باغستان های خویش پرداختند و نزديك بوده وادی سرسبز و شاداب ارغنداب با همه باغستان از بین رفته و خساره بزرگی بر پیکر عوائد صادراتی وارد آید لذا از طرف حکومت کمسیونی تعیین و به کندهار اعزام گردید که در نتیجه مفکوره احداث بند را بر دریای ارغنداب و سرسبزی آینده این وادی مهم صادراتی برداشته شد. کار ساختمان بند ارغنداب در ماه جوزای ۱۳۲۹(جون) سال (۱۹۵۰) آغاز گردیده و در سال ۱۳۳۱ (۱۹۵۲) خاتمه پذیرفت این بند پایان تر از قریه دهله به فاصله ۲۰ میل از کندهار واقعست. (قاموس جغرافیای افغانستان)

بندربندر ارغنداب
  

​پلی است به فاصله ۶۵ کیلومتر بجنوب شرق مرکز حکومتی سـریـل مربوط حکومت کلان شبرغان از توابع ولایت مزار شریف بین خط طول البلد مشرقی ۶۵ درجه – ۵۹ دقیقه - ۱ ثانیه و عرض البلد شمالی ۳۶ درجه - ۱۱ دقیقه - ۱۱ ثانیه واقع میباشد.(قاموس جغرافیای افغانستان)

پلپل ابکه ذات
  

​پلیست به فاصله ۱۱ کیلومتر در شمال غرب بلچراغ مربوط حکومت اعلی بین ۶۵ درجه  ۸ دقیقه  ۵۸ ثانیه طول البلد شرقی و ۳۵ درجه  ۵۲ دقیقه  ۱ ثانیه عرض البلد شمالی موقعیت دارد (قاموس جغرافیای افغانستان)

پلپل بابه رنگی
  

​پلیست به فاصله ۵ کیلومتر در غرب بلچراغ در علاقه در زاب و گرزیوان مربوط حکومت اعلی میمنه که بین ۶۵ درجه  ۹ دقیقه  ۴۳ ثانیه طول البلد شرقی و ۳۵ درجه  ۴۹ دقیقه  ۴۲ ثانیه عرض البلد شمالی واقعست. (قاموس جغرافیای افغانستان)

پلپل لویناب
حقوق و قضاء
پښتوشرحتعریفمنبع قانونتلفظعنوان

​دښه نیت سره د جرمی عمل ارتکاب دهغه حق د استعمال په منظور چه دشریعت یا قانون په موجب شخص ته ورکول شوی وی جرم نه ګڼل کیږی

​قانون حالاتی را که اباحت در آن مطرح شده میتواند، پیش بینی کرده است. بطور مثال  حالت تأدیب توسط پدر یا معلم، عملیات توسط جراح، درجریان مسابقات سپورتی، در جریان ګرفتاری مجرم در جرم مشهود

 عمل جرمی که باحسن نیت واعتقاد به اینکه فاعل حق شرعی یا قانونی خود را استعمال میکند، ارتکاب یافته باشد، تحت شرایط پیش بینی شده در قانون جرم پنداشته نمی شود


قانون جزاء افغانستانa.baa.hatاباحت

​ابرام: د استيناف د محكمې په واسطه د ابتدائيه محكمې د حكم تاْييد يا د سترې محكمې په واسطه د استيناف د محكمې د حكم تاْييدیدل دي

 

​ابرام : تائید حکم محکمۀ ابتدائیـه توسط محکمۀ استیناف یا تائید حکـم محکمۀ استیناف توسط ستره مح کمـه می باشد 

قانون جزاء افغانستانeb.ra.mابرام
قاموس بایوگرافیکی افغانستان
نوع محتوابیوگرافی مختصرتصویراسم
قاموس بایوگرافیکی افغانستان

​په ۱۹۲۶ز کال کې زېـږېـدلی دئ. په ۱۹۵۷ز کال کې ﺌـې د حقوقو او سیاسي علومو د فراغت سند تر لاسه کړی دئ. په ۱۹۴۳ز کال ﺌـې د مطبوعاتو په ریاست کې کار پیل کړی دئ. په ۱۹۵۲ز کال کې د مطبعې د ریاست د لومړۍ څانگې مدیر. په ۱۹۵۴ز کال کې د پوهنې نندارې مدیر.

په ۱۹۵۵ز کال کې د نشراتو عمومي مدیر. په ۱۹۶۵ز کال کې د کلتوري اړیکو مشر او مدیر. په ۱۹۵۷ز کال کې د اصلاح سرمحرر. په ۱۹۵۹ز کال کې د نشراتو عمومي مدیر. په ۱۹۵۹ز کال کې د انیس د ورځپاڼې سرمحرر. له ۱۹۵۹ تر ۱۹۶۰ز کال پورې ددولتي مطبعې سرپرست رﺌـیس. له ۱۹۵۸ تر ۱۹۶۰ز کال پورې د افغان ژورنالیستانو د ټولنې رﺌـیس.
په ۱۹۶۳ز کال کې د انیس د ورځپانې سرمحرر او رﺌـیس. په ۱۹۶۴ز کال کې آسترلیا ته د تحصیل لپاره لاړ. له ۱۹۶۳ تر ۱۹۶۵ز کال پورې د راډیو افغانستان رﺌـیس. په ۱۹۶۶ز کال کې د میدان والي. په ۱۹۶۸ز کال کې د فاریاب والي. په ۱۹۷۰ز کال کې د هرات والي. له ۱۹۷۱ – ۱۹۷۲ز کال پورې (د ډاکټر ظاهر په کابینې کې) د اطلاعاتو او کلتور وزیر. له ۱۹۷۴ تر ۱۹۷۵ز کال پورې د انیس د ورځپاڼې سرمحرر. په ۱۹۸۰ز کال کې هندوستان د جواهر لعل نهرو پوهنتون ته لاړ او د مـېـلمه پروفیسر په توگه کې ﺌــې هلته کار وکړ. د مینه پال او رښتین مډالونه ﺌـې اخیستي دي. مورنۍ ژبه : دري. وادﮤ ﺌـې کړی دئ. مـېـرمن ﺌـې نفیسه عباسي نومـېـږي. (لاندې شرحه وگورئ).
لیکوال: لودویگ آدمک
ژباړونکي: رحمت آریا

ابراهیم عباسي