Select/Deselect all list
Click on the keyboard if you do not have the correct keyboard layout.
مجمع اللغات
انگلیسیپښتومعلومات بیشترشرحمعنینوعیت کلمهریشۀ لغتتلفظاسم یا کلمه
If

​که، په دري ژبه کې د «اگر» مخفف د نښلونکو اداتو له ډلې نه دی

  

​مخفف (اگر) یکی از ادات اتصالی زبان دری و از مشتقات کلمۀ /اگر/ است

ادات شرطدری/ar/ار
presentation, display, address, show, exhibition
ښودل، وړاندې کول، ویل، بیانول​
  
کلمۀ عربی به معنی نمودار کردن - نمایش دادن - به حروف برجسته چاپ کردن - ابراز کردن - حالی کردن - ظاهر ساختن - معرفی کردن - پیشکش نمودن - در قانون و محاکم به معنی تقدیم کردن یک دعوا یا یک دوسیه به یک محکمه
اسم مصدرعربی/e.raa.'a/ارائه
wheel, trundle, roll
عرابه، ارابه، ټیر، هغه څرخ دی چې په موټرو او بایسکل او د نقلیې په نورو وسایلو کې کارول کېږي
 
تایری که در گادی بایسکل موتر و دیگر وسایل نقلیه به کار میرود ، چیزیکه به حالت دورانی در حرکت است، چرخ مدوری که سبب آسانی حرکت یک وسیلۀ نقلیه می گردد. 
به اهتمام مسعود فارانی
اسم آلتترکی/a.raa.ba/ارابه
Combat vehicles

​د جگړې ځانگړي وسایل یا ارابې چې پخوا به اسونو کشول کېدل چې په لاتیني کې «چریوت» ورته ویل کېدل

  

​عراده های مخصوص که در قدیم توسط اسپ رانده میشد و در جنگ به کار میرفت - معادل لاتین آن (چریوت) است

اسم مرکب - صفتترکیب دری و عربی/a.raa.ba.ye.jan.gee/ارابۀ جنگی
gossip

​د /ارجاف/ جمع بڼه: ناسم او خطرناکه خبرونه، بې بنسټه مالومات، چټیات

  

​اَراجِیف- جمع ارجاف - کلمۀ عربی، جمع /ارجوفه/ و /ارجاف/، به معنی اخبار خوفناک و ساختگی - معلومات غلط، شایعات بی اساس، سخن چینی، پارسی مارسی،  شایعات بی پرو پا، بد گوئی، بیهوده، ترهات، شایعات، مهملات، هرزه گویی ها، یاوه سرائی ها

اسم جمع - اسم معنیعربی/a.raa.jeef/اراجیف
sincerity, honesty, genuineness, truthfulness, integrity, trustworthiness

​دزړه له تل نه مینه لرل، پرته له غولونې څخه دوستي

  

کلمۀ عربی که درعربی /ارادة/ نوشته میشود، به معنی صمیمیت - اخلاص - سرسپردگی، صمیمیت، دوستی از روی اخلاص و بی ریایی - قلب پاک و صمیمی داشتن - گرایش و اخلاص تصوفی یا مذهبی یا تعصب داشتن. اخلاص، خلت، دوستی، آهنگ، خواست، قصد، مشیت، میل

اسم مصدرعربی/e.raa.dat/ارادت
Loyal, faithful, true blue, steadfast, committed, dedicated, devout

مینه ناک، صمیمي، د پاک زړه لرونکی

  

​ترکیب عربی و دری به معنی صمیمی - خوش قلب - انسان با حرارت - باذوق - باغیرت - ترکیبات ارادتمند و ارادت کیش نیز رائج است

اسم فاعل - صفت - اسم مرکبترکیب دری و عربی/e.raa.dat.pay.sha/ارادت پیشه
Intentionaly, consciously, one's purpose or intention, plan, mean or destine

​په خپله خوښه، قصدي، اختیاري، په خپله اراده

  

​ترکیب عربی به معنی قصدی -داوطلبانه, اختیاری, ارادی, به خواست

قیدترکیب عربی و عربی/e.raa.da.tan/ارادتاً
Sincerely  

​ عنوانی که شخص هنگام حرف زدن از خود برای اظهار تواضع به خود می‌ دهد: ارادتمند بسیار مشتاق شما هستم

​اِرادَتمَند- اخلاصمند، مخلص، آن که ارادت می ورزد، دارای صمیمیت و دوستی بسیار

صفت مرکبترکیب دری و عربی/e.raa.dat.mand/ارادتمند
؟؟؟   

​جمعِ اردتمند، اخلاصمندان، مخلصین، آنان که ارادت می ورزند

اسم جمع - اسم فاعل - صفتترکیب دری و عربی/e.raa.dat.man.daan/ارادتمندان
فارسی ایران به دری افغانستان
ملاحظاتاصطلاح دریعنوان
 موتر رو- سرک موتر رو است​ارابه رو
 ارمنی ها- کلمۀ ارامنه جمع معرب ارمنی است. در دری جمع معرب یک کلمهٌ غیر عربی، غلط است. ولی در محاورۀ عام رائج است.ارامنه
 مشتریارباب رجوع
 ﺑﻰ اﻧﺪیشه ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦارﺗﺠﺎل

​مدارج نظامی

اردو، فوج، قشونارتش
 سپهسالارارتش سالار
 لوی درستیزارتشبد
 نظامیارتشی
 ناآرامی - اضطرابارتعاد
 وارث، ورثهارث بر
مختصات افغانستان
نوع محتواشرحردیفلسانضرب المثل ها، مقولات، کنایات و گفته ها
ضرب المثل ها، مقولات، کنایات و اصطلاحات عامیانه

​در قدیم ها گادی خانهٔ دولتی یا محل توقف گادی های دولتی را میگفتند

اصطلاح عامیانهدریارابه خانه
ضرب المثل ها، مقولات، کنایات و اصطلاحات عامیانه

​با فتح اول و کسر سوم، مردمان شمال افغانستان به آدم بی حیا و پرروی گویند

اصطلاح عامیانهدریارتغ
ضرب المثل ها، مقولات، کنایات و اصطلاحات عامیانه

​پرک یا کَنگُرِه روتختی که به دورتخت خواب آویزان میباشد
عبد الله افغانی نویس

اصطلاح عامیانهدریارخچه
ضرب المثل ها، مقولات، کنایات و اصطلاحات عامیانه

​گیاه خودروی مفید و خوشمزه است که آنرا پخته میکنند از عبدالله افغانی نویس

اصطلاح عامیانهدریارخنک
ضرب المثل ها، مقولات، کنایات و اصطلاحات عامیانه

​در قدیم ها به لوای احتیاطی گارد شاهی میگفتند

اصطلاح عامیانهدریاردل
ضرب المثل ها، مقولات، کنایات و اصطلاحات عامیانه

​آله ای است که بوت دوزان و ترمیم کاران بوت از آن استفاده میکنند

اصطلاح عامیانهدریاردم کش
ضرب المثل ها، مقولات، کنایات و اصطلاحات عامیانه

​بازار همركابي پادشاه در اوقات سفر
عبدالله افغانی نویس

اصطلاح عامیانهدریاردو بازار
ضرب المثل ها، مقولات، کنایات و اصطلاحات عامیانه

​نوعی سبزی خودرو است که پخته و خام آن بسیار مفید و خوشمزه است
عبدالله افغانی نویس

اصطلاح عامیانهدریارغوزک
ضرب المثل ها، مقولات، کنایات و اصطلاحات عامیانه

​مردمان مشرقی نفقه اعیال را گویند از عبدالله افغانی نویس

اصطلاح عامیانهدریارگانه
ضرب المثل ها، مقولات، کنایات و اصطلاحات عامیانه

​دروازه های مشبک باغی را گویند از عبدالله افغانی نویس

اصطلاح عامیانهدریارگنه
زراعت و مالداری
نوع محتوامعلومات بیشترمعنیمحصولات نباتیفامیلاسم بوتانیکیانگلیسیآلمانیتلفظعنوان
نباتاتمعلومات بیشتر راجع به ارزن

ارزن مانند غله جات دیگر ازجملۀ علفهای شیرین ویا گرامینین میباشد که دارای 10 الی 12 جنس بوده و از نگاه ساختمان دانه به دو گروپ زورگوم و پانیسیاهی تقسیم میگردد. هردو گروپ از نگاه خصوصیات بوتانیکی دارای انواع محتلف می باشد. ارزن در حدود 5000 سال قدامت تاریخی دارد. در افغانستان برای خوراک پرنده ها و در فارمهای مرغداری استفاده می شود

غله جاتGramineaeSorghum and PaniceaeMilletHirse/ar.zan/ارزن
نباتاتتشریح بیشتر

گل ارکیده (اورشیدی) یک گل زیبای زینتی ومعطر همیشه سبز مداوم بوده به فامیل (ارشییداسیه) متعلق می باشد. موجودیت این گل قدامت 2500 ساله داشته، از ابتداء به عنوان نبات داروئی و زینتی مورد استفاده قرار می گرفت. این گل مانند گل گلاب به نام ملکۀ گلها یاد شده بزرگی و وسعت فامیل آن با 1000 گونۀ مختلف و با 20000 الی 30000 انواع مختلف در بین گلهای پنهان تخمی (اگنیواسپرما)   در جهان در مقام دوم قرار دارند. به جز قطب جنوب در سراسر جهان گل ارکیده انتشار یافته، بذر و استفاده می شود. به طور عموم گلهای ارکیده مانند گل لاله، جریبن، زنبق، مرسل وغیره دوجنسه بوده یعنی ارگانهای جنسی نر و ماده با هم یکجا در یک گل قرار دارند

گل های زینتیOrchidaceaeOrchidaceaeOrchidOrchidee ارکیده
جغرافیه
معلومات مکملترشرحمعرفی مختصرکتگوریاسم یا کلمه
  

​ولسوالی ارچی یا دشت ارچی ، به مرکزیت شهر ارچی درشمال افغانستان از ولسوالی های درجه اول  ولایت قندز بشمار میرود ، مساحت آن ٩٧٤ کیلومترمربع و نفوس ارچی ١٠٣٣٩٤ نفر « ١٣٩٩ش» ، چهارمین ولسوالی پُر نفوس ولسوالی قندز می باشد. ولسوالی دشت ارچی با  ولسوالی  قندز، امام صاحب ، ولسوالی علی آبا  و ولایت تخار احاطه است . نهر ارچی که تقریباً ٩٠سال قبل به منظور سرسبزی  وآبادی دشت وسیع و پهناور ولسوالی ارچی از دریای کوکچه کشیده شده است که برای زراعت و تربیۀ مواشی بسیار مهم میباشد ( ویکی پیدیا – دانشنامه آزاد ) ولسوالی دشت ارچی  قبلاً در تشکیلات اداری افغانستان مربوط یکی از حکومتی های ولایت قطغن و بدخشان بود.

ولسوالی ولسوالی ارچی
بازار تاشقرغان 

بازار سرپوشیدهٔ خلم یا تاشقرغان یکی از تیپیک ترین بازار های نوع قرون وسطی آسیای میانه در افغانستان می باشدکه به شکل اولی آن با ترمیمات و بازسازی های بعدی تا کنون حفظ گردیده است.

در نزدیکی های این بازار تاریخی، قصر جهان نما که به امر امیر عبدالرحمن خان اعمار گردیده است قرار دارد.

بازار سرپوشیده خلم و قصر جهان نما با گذشت زمان تخریباتی در خود دیده بودند که از طرف انستیتوت باستانشناسی و حفظ ابدات تاریخی افغانستان در سال های دهه ۱۳۵۰ش. مورد باز سازی و ترمیم قرار گرفتند.

بازار سرپوشیده خلم، حصه به حصه تخریب و دو باره بازسازی شده می رفت تا این که در سال ۱۳۵۸ش. به اثر تشدید جنگ و تسلط کامل مجاهدین به منطقه، کار باز سازی آن متوقف گردید.

بازاربازار تاشقرغان
  

​ساختمان زیبا و مثمن شکل قدیمۀ که در یک و نیم کیلومتری جنوب غرب مرکز بلخ در قریه برج عیاران وقوع دارد،  برجیست که در قدیم آباد شده و اكنون هم به اثر توجهی که به ترمیمات آن به کار رفته همان زیبائی و مقبولیت خود را حفظ کرده است می گویند وقتیکه (ابو مسلم خراسانی) به استشارۀ امام جعفر صادق صندوق نعش على كرم الله وجه را از نجف پنهانی توسط عیاران آزموده که در هیئت دعا خود داشت به خراسان انقال داد،  عیاران مذکور صندوق مذکور را زره مرو شاه جهان چهارجوی و ترمذ و کلف عبور از آمو به بلخ رسانیده پس از توقف يك شب در همین موضع مشهور به برج عیاران در مرکز مزار شریف در همین جای که مزار شاه ولایت نامیده می شود مدفون و بالای آن مختصر خطیره بنا نموده شده از این جهت این برج به برج عیاران موسوم گردیده است. (قاموس جغرافیای افغانستان)

برجبرج عیاران
  

​برجی است به فاصله ۸۷ کیلومتر در شمال مرکز علاقه چخار سور مربوط حکومت اعلی فراه که بین ۶۲ درجه ۱۱ دقیقه ۲ ثانیه طول البلد شرقی و ۳۱ درجه ۲۱ دقیقه ۳۸ ثانیه عرض البلد شمالی واقعست.(قاموس جغرافیای افغانستان)

برجبرج لار
  

​بند ارغنداب بند بزرگی است که به منظور ذخیره آب وادی ارغنداب و حفظ شادابی این واحه و توسعه باغستان و مزروع ساختن قسمت بیشتر اراضی لامزروع وادی ارغنداب بوجود آمده است کار ساختمان بند ارغنداب مستقیماً بعد از امضای قرار داد در ماه جون ۱۹۵۰ مطابق سال ۱۳۲۸ هـ آغاز گردید و در سال ۱۹۵۲ کار آن خاتمه پذیرفت این بند پا یا نتر از قریه دهله به فاصله ۲۰ میل از قندهار واقعست ارقام ذیل میتواند بزرگی بند ارغنداب و قوه آبی آنرا با خصوصیات دیگر آن معرفی کند.

۵۰ متر

الف بند ارغنداب

 ۱- ارتفاع  ۵۰ متر

۲ - طول بند در قسمت فوقانی  ۵۳۰ متر

۳ - طول بند در قسمت تحتانی ۲۲۰ متر

۴ - ضخامت بند در قسمت تحتانی  ۲۲۰ متر

قاموس جغرافیائی افغانستان (جلد اول)

۵۔ خاک و سنگ و سنگریزه که در پر کردن دیوار بند استعمال شده ۲۵۰۰۰۰۰۰ متر مکعب

۶ - طول جهيل -۱۸ کیلومتر

عرض اوسط -جهيل ۲ کیلو متر

ب:  تونل بند

۱ - طول – ۲۶۴ متر

  ۲ - شعاع تونل – ۴۰/۵ متر

۳ - مجموعه سرنگ پرانی تونل ۱۲۰۶۷ متر مكعب

 ۴ - مجموعه کانکریت که بمصرف رسیده ٢٢٠٠ متر مكعب

.(قاموس جغرافیای افغانستان)

بندبند ارغنداب
  

​بندیست نزديك دریای لوگر در شمال مشرق غزنی که سمت مقابل آن به سنگ و سمنت و عقب آن دیوار سنگ خشتی ساخته شده است طول بند خروار (۱۴۰) متر و بلندی آن ۳۰ متر و گنجایش آن نزده ملیون متر مکعب آب است که تقریباً برای بیست هزار جریب زمین کفایت خواهد کرد. (قاموس جغرافیای افغانستان)

بندبند خروار
  

​بندیست به فاصله ۳.۵ کیلومتر در شمال شرق قلعه جعفر در یکاولنگ مربوط حکومت کلان دایزنگی ولایت کابل که بین ۶۷ درجه ۱۱ دقیقه ۴۹ ثانیه طول البلد شرقی و ۳۴ درجه ۵۰ دقیقه ۲۵ ثانیه عرض البلد شمالی واقعست. (قاموس جغرافیای افغانستان)

بندبند ذوالفقار
 

​ ارقام ذیل می تواند بزرگی بند ارغنداب و قوه بزرگ برق آن را با خصوصیات دیگر آن معرفی نماید

الف بند

۱  ارتفاع بند ۱۰۰ متر

۲  طول بند در قسمت فوقانی ۲۷۵ متر

۳  ضخامت بند در قاعده حصهٔ تحتانی ۴۲۰ متر

۴  خاك و سنگ ریزه که در پرکاری دیوار های بند استعمال شده (۳۰۰۰،۰۰۰) متر متر مكعب

۵  طول جهيل ۸۵ متر

 ۶ عرض اوسط جھیل  ۲ متر

۷ مواد خاکی و سنگی که در بند استعمال شده.  (۳،۲۲۵،۰۰۰) متر مکعب

ب تونل آبیاری:

۱  طول جهیل   ۷۱۷ متر

۲  ارتفاع تونل   ۶۰ ، ۱۰

 ۳ عرض (۴۰ ،۱۰) متر

۴ مقدار سرنگ پرانی    (۷۰۸۰۰) متر مکعب

ج – تونل برق:

۱ طول  ۵۷۵ متر

۲ ارتفاع  ( ۶۰ ، ۱۰) متر

۳ عرض اکثری   (۳۶ ، ۱۰) متر

۴ مقدار سرنگ پرانی (۵۶۷۰۹) متر مکعب

۵ مجموعهٔ که نکریتی که به مصرف هردو تونل رسیده.   (۱۲۱۱) متر مکعب

۶ قوه که از بند کجکی حاصل می شود   (۱۲۰۰۰۰) کیلوات

. (قاموس جغرافیای افغانستان)

​ این بند به درجه دوم بند کجکی بوده و در حوزه دهله بر دریای ارغنداب ذریعه متخصصین کمپنی موریسن امریکائی آباد گردیده است. عامل بزرگی که سبب اعمار این بند شد کم آبی است که چند سال در وادی ارغنداب پیش گردید و به این منبع بزرگ تولیدات میوه صادرانی کشور صدمه، زد طوریکه اکثر باغداران به قطع اشجار باغستان های خویش پرداختند و نزديك بوده وادی سرسبز و شاداب ارغنداب با همه باغستان از بین رفته و خساره بزرگی بر پیکر عوائد صادراتی وارد آید لذا از طرف حکومت کمسیونی تعیین و به کندهار اعزام گردید که در نتیجه مفکوره احداث بند را بر دریای ارغنداب و سرسبزی آینده این وادی مهم صادراتی برداشته شد. کار ساختمان بند ارغنداب در ماه جوزای ۱۳۲۹(جون) سال (۱۹۵۰) آغاز گردیده و در سال ۱۳۳۱ (۱۹۵۲) خاتمه پذیرفت این بند پایان تر از قریه دهله به فاصله ۲۰ میل از کندهار واقعست. (قاموس جغرافیای افغانستان)

بندربندر ارغنداب
  

​پلی است که به فاصله ۲۵ کیلومتر در غرب (قلعه) سپین بولدک مربوط ولایت قندهار موقعیت دارد. (قاموس جغرافیای افغانستان)

پلپل ارش
  

​تپهٔ است در جناح جنوب شرقی کوه شیر دروازه که در بلندی های آن قلعهٔ بالاحصار احتمالاً در قرن پنجم میلادی از جانب سلسلهٔ یفتلی ها اعمار گردیده است. این تپه و این قلعه نقش بزرگی در تاریخ مبارزات آزادیخواهانه مردم این مرز و بوم داشته است

تپهتپهٔ بالاحصار
حقوق و قضاء
پښتوشرحتعریفمنبع قانونتلفظعنوان

​اقرار: د واكمنـې محكمـې پـه وړاندې له اكراه پرته، په بشپړ رضايت او د عقل د صحت په حالت كې د جرم په ارتكاب اعتراف دى

 

 اعتراف به ارتکاب جـرم است، بدون اکراه با رضایت کامل و در حالت صحت عقل در حضور محکمۀ با صلاحیت

قانون اجرآت جزائی افغانستانeq.raa.r​اقرار

د شاهدانو جلب او احضار: څارنوالي او محكمه كولاى شي هغه شاهدان چې د هغوى د بيانونو يا شهادت اورېدل د تحقيق او محاكمې په بهيركې اړين وي، دجزائی اجراآتو د قانون د ذیربط حكمونو له په پام كې نيولو سره جلـب او احضـار كړي

 

​څارنوالی و محکمه مـی تواننـد شهودی را که استماع اظهـارات یـا شـهادت آنهـا درجریـان تحقیـق و محاکمه ضروری باشد، با رعایت احکام ذیربط مندرج  قــانون اجراآت جزائی جلــب و احضــار نمایند

قانون جزاء افغانستانeh.za.r.e. sha.hedاحضار شاهد

د حكم په صادرېدو كې خپلواكتوب: محکمه د قضيې د څیړنې په وخت كـې خپلواكه ده، خپل حكم د هغۀ قناعت پر بنسټ چې د هغې په وړاندې له مطروحه دلايلو څخه برابریږي، د قـانـون د حكمونو په حدودو كې صـادر وي. د محكمې په واسطه څیړنه  او د حكـم صادرېدل، د قانون په وړاندې د قضيې د اړخونو د تساوۍ د اصل پـر بنـسټ د عدالت او ناپلوۍ له په پام كې نيولو سره، صورت مومي.

 

​محکمه حین رسیدگی قـضیه مـستقل بوده، حکـم خـویش را بـر اسـاس قنــاعتی کــه از دلایــل مطروحــه نزد آن فراهم مـی شـود، در حـدود احکام قانون صادر می نمايد. رسیدگی و اصــدار حکــم توســط محکمــه براســاس اصــل تــساوی طرفین قضیه در برابـر قـانون بـا رعایـت عـــدالت و بیطرفـــی صـــورت می گیرد

سائر منابع استقلالیت در اصدار حکم

​هيڅوك د قانون له حكمونه پرته تعقيبيداى، نيول كيداى او يا توقيفيداى نه شي.

​این اصل در ماده بیست وهفت قانون اساسی ۲۰۰۴ افغانستان تسجیل شده است

​هيچ شخص را نمي توان تعقيب، گرفتار و يا توقيف نمود مگر بر طبق احکام قانون

قانون اساسیasl.e.qa.no.niat.e.ge.ref.ta.riاصل قانونیت گرفتاری

د مظنون، تورن، متضرر شهودو او اهل خبره او ځوابونهږ  ټول دا خبری او ځوابونو  (اظهاراتو) د اوریدږ په وخت کی بشپړ یا خلص متن کی ثبت کیږی

​در جریان سمع در یک قضیهٔ جرمی متن کامل یا خُلص اظهارات  مظنون، متهم، متضرر وشهود در اوراق ثبت میګردد وحاوی امضأ آنها میباشد.

جوابات و گفته  های مظنون، متهم،  یا شهود به پولیس، څارنوال، قاضی تحقیق یا قاضی محکمه
قانون اجرآت جزائی افغانستانez.haa.raatاظهارات

​اقارب (خپلوان): زوج او زوجه او يوبل ته د هغوى اصول او فروع تر دوه يمې درجې پورې، پلار، مور او د هغوى اصولو تر دوه يمې درجې پورې او ورور، خور، كاكا، ماما، خاله، عمه او د هغوى فروع تر دوه يمې درجې پورې دي

 

​زوج وزوجــه واصــول وفروع آنها برای یکـدیگر الـی درجـه دوم،پدر،مادر واصول آنها الی درجه دوم و برادر، خـواهر، کاکـا، م امـا، خالـه، عمـه و فـروع آنهـا الـی درجـه دوم اقارب  می باشند

قانون اجرآت جزائی افغانستانaq.ar.ebاقارب

​د نيونې (ګرفتاری) امر: كه چېرې مطلوب شخص د مؤجه عذر له لرلو پرته د احضار له امر څخه سرغړونه وكړي يا په روښانه قرائنو سره د هغۀ د اخفاء (پټیدو) يا تېښتی وېره مدللـه وي او ياد هغه آزادي د جرمي آثارو او علايمو د ضايع كېدو باعث شي او يا په پـام وړ حوزه كې د اوسېدلو ټاكلى ځاى ونلري، د څارنوال يا محكمې لخوا له احوالو سره سم، د هغۀ د نيونې امر صادر او يا پوليس په جزائی اجرآتو قانون كې د درج شوو حكمونو پر بنسټ دهغهٔ په نیولو لاس پـورې کوی 

 

​هرگاه شخص مطلوب بـدون داشـتن عذر مؤجـه ازقبـو ل امـر احضـار سر پیچی نماید یا خـوف اخفـاء یـا فرار وی با قرائن روشن مـدلل باشـد و یا آزادی وی باعـث ضـیاع آثـار وعلایم جرمی گـردد ویـا در حـوزۀ مورد نظر محل سکونت معین نداشـته باشـد، امـر گرفتـاری وی حسـب احوال از طرف څارنوال یـا محکمـه صادرویا پولیس به اساس احکام مندرج  قـانون اجراآت جزائی بـه گرفتـاری او اقـدام  نماید.

قانون اجرآت جزائی افغانستانam.re.ge. ref.ta.riiامر گرفتاری

​د بيانونو ژباړه : كه چېرې تورن يا نور هغه اشخاص چې د تحقيق په پاڼو كې د هغوى بيانونه يـا د معلوماتو وړاندې كول اغېزمن وي، په هغه ژبه چې تحقيق په هغـې رو ان دى ونـه پوهېږي، د هغوى بيانونه، د ژباړونكي په واسطه، ژباړل كېږي 

 

​هرگاه متهم یا سـایر اشخاصـی کـه اظهارات یا ارایه معلومـات آنهـا در تحقیق موثر می باشـد، زبـانی راکـه تحقیق بـه آن جریـان دارد نداننـد،  اظهارات آنها توسط ترجمان، ترجمـه می گردد.

قانون اجرآت جزائی افغانستانtar.ju.ma.e.ez.ha.ra.tترجمۀ اظهارات

اداري تصمیم: د اداری اجراآتو دقانون په دریم فصل کې دپیشبیني شوو اجراآتو له بشپړولو وروسته  د اړوندو تقنیني سندونو د حکمونو په پام کې نیولوسره، صادرېږي

 

​تصمیم اداری بعد از تکمیل اجراآت پیش بینی شده  در فصل سوم قانون اجراآت اداری با در نظرداشت احکام اسناد تقنینی مربوط، صادر می گردد

سائر منابعtas.mi.me.e.da.riتصمیم اداری

​نه مهارت: هغه دی چې شخص په اړوند فن کې د پوهې او تجربې د نه لرلو د داسی عمل مرتکب شی چې له هغه څځه بل ته زیان ورسیږی

 

​آنست که شخص نسبت نداشتن دانش و تجربه در فن مربوط مرتکب عملی گردد که از آن به دیگری زیان برسد

قانون جزاء افغانستانaad.am.e.ma ha.ra.tعدم مهارت
تأریخ
نوع محتوامعلومات مکملترشرحمعرفیبیوگرافی مختصرتصویرعنوان
آبدات تأریخیمعرفی «برج عیاران» در قاموس کبیر افغانستان  
یکی از بناهای تاریخی ایکه بر فراز دیواری های کهن بلخ در نواحی شمالغربی این شهر باستانی تاکنون با شکوه و ابهت خاصی جلب نظر مینماید، عمارت زیبای ایست ، مشهور به «برج عیاران».
نظر به مطالعات باستانشناسی این بنا از عهد کوشانی ها بجا مانده؛ و از قرار معلوم در عهد هاویشکا و بازماندگانش یکی از قرار گاهای نظامی برای حراست کاورانهای بازرگانانی که بسوی ختن و کاشغر رفت و آمد داشتند بوده است. در زمان فرمانروایی هاویشکا از اخلاف کانیشکای بزرگ ، امپراتور مقتدر کوشانی تجارت میان هند و سرزمین چین و همچنان بسوی روم از طریق شاهرای ابریشم زیادت گرفت.
در آن عهد کاروانهای امتعهٔ هندی چون ادویه جات و زیورات که از طریق درهٔ خیبر ولندی کوتل وارد ننگرهار میشدند ، پس از عبور از ساحهٔ آبادان لوگر وارد کابل میگردیدند. از شهر مزدحم کابل جادهٔ تجارتی ئی دیگری بسوی شمال پس از عبور از تنگی ابریشم به وادی تاریخی بامیان وصل میشد ؛ و سپس این راه پرپیچ وخم تجارتی از دره ها وکوتل های صعب العبور هندوکش میگذشت تا سرانجام به بلخ باستان میرسید و از آنجا بسوی کاشغر وختن ره میگشود.
با ابراز مهر و تقدیم ارادت،
حامد نوید

  برج عیاران
آبدات تأریخیپل هارتن کابل 

اولین پل بالای دریای کابل که از خشت سنگی اعمار گردید . ۱۰۰ سال قبلپل هارتن کابل شاه امان الله هدایت داد تا دوطرف دریای کابل در قسمت کوره گاه ( نقاره بزرګ)پل اعمار گردد . قبلا در سالهای ۱۳۰۱ و ۱۳۰۲ هـ ش بنا به درخواست شاه کبیر امان الله به تعداد ۳۲ نفر مهندس و متخصصین تعمیرات المانی وارد کابل شده بودند و در ساختمان قصر های دارالامان سهم به سزایی داشتند ضمنا ساختمان خشت سنگی برای تعمیرات پل ها و کتاره های دریای از همین وقت شروع شد.

باوجودیکه درسال ( ۱۱۶۰ هـ ق =۱۶۵۰ م) در هنگام حکمروایی شاه جهان این قسمت به شیردروازه مسما ګردید و بین هر دو کوه ( آسمایی و شیردراوازه )پل چوبی بالای دریای کابل اعمار ګردید و بنابر گفته فوفلزایی از قدیم معمور بود و هنګامیکه در هنګام تأسیس ماشین خانه در زمان عبدالرحمن خان در ساحه عالم ګنج (علم گنج) پل ګوره ګاه از پایه های آهنین تعمیر یافت . تااینکا به اثر توجه شاه امان الله انجنیر والتر هارتن (آرتل) آمانی بصورت اساسی اعمار ګردید (۱۳۰۳ هـ ش)شاه موصوف به ریس تعمیرات دارالامان محمودړخان بارکزایی یاورملکی هدایت داد که برای سرافزاری مهندس مذکور پل را به نام وی مسما نموده و نوشته ذل را در دیوار سمت شرقی آن حک نماید:

  پل هارتن
آبدات تأریخیبازار چهار چته کابـل قدیم 

​«یکی از عمرانات دوره بابری ها (قرن شانزدهم میلادی) بازار چهار چته کابـل بود که توسط علی مردان خان اعمار گردیده بود و از شهکار های عصر به شمار می رفت.
چوک و چته از پُر ازدحام ترین نقاط شهر بود آنجا مرکز شهر کابل قدیم بود. هـر قدم، هر دکان و هر خشت آن خاطره های تلخ و شیرین برای مردم کابلستان قدیم داشت. چهارچته کابـل توسط معماران و صنعت گران با هنرمندی خاص آیینه کاری چوب بندی و کندن کاری شده بود که در زمستان از برف و باران در امان و در تابستان اثری از گرما نبوده سقف های سرپوشیده و بلند که از دو طرف آن روشنی از لابلای آیینه ها بدرون بازار می ریخـت که از هر لحاظ قابل دید و تماشا بود. چوک کـابل به اصطلاح نقطه پرکار شهر بود. هرگاه از شمال به جنوب و یا از شرق به غرب میرفتند کوتاه ترین راه و مرکز شهر چوک کابل بوده چهارچته از جمله آبادات تاریخی به شمار می رفت

  چهار چته کابـل
آبدات تأریخیشهر زریاسپه و چهار اسپ زرین

درسال ۲۰۰۷ میلادی رئیس جمهور تاجکستان امام علی رحمان به استناد یافته های باستان شناسان روسی که در تخت سنگین درجوار رود آمو انجام داده بودند، خواستدارحقوق تاریخی تاجکستان درگنجینه آکسوس گردید. در ماه سپتمبر ۲۰۱۳ موزیم برتانیا این خواهش رئیس جمهور تاجکستان را محترم شمرده و به دولت تاجکستان وعده داده تا نقلی ازین آثار زرین تاریخی را به موزیم ملی تاجکستان در هنگام اکمال کارساختمانی موزیم آنکشورخواهد فرستاد. اینجاب نگارنده این مضمون فکر میکنم که افغانستان نیزدرین رابطه حقوق تاریخی مهمی دارد که نباید فراموش گردد

زریاسپه و چهار اسپ زرین گنجینه آکسوس یا (آمودریا) که درموزیم برتانیا (British Museum) نگهداری میگردد درقرن نزدهم جمع آوری گردیده و یکی ازگرانبها ترین آثار تاریخی جهان است. یکتعداد قابل ملاحظه این آثار تاریخی زرین درقرن نزدهم ازافغانستان به موزیم ویکتوریا البرت (Victoria Albert) انگلستان انتقال یافت.

  زریاسپه و چهار اسپ
رجال سیاسی و شخصیت های تاریخیخان عبدالغفار خان و ناسیونالیسم پشتون‎  

​خان عبدالغفار خان یا خان عبدالغفار خان یکی از آزادیخواهان نیمقارۀ هند در قرن بیستم است. او  فرزند بهرام خان در میان قوم اتمان زائی هشنغر در سال 1890تولد یافت. علوم ‏دینی را در ‏مدرسه آموخت. سپس شامل مکتب لیلیه در شهر پشاورگردید. او مدتی هم در ‏پوهنتون ‏علیگر درس خوانده است که نام او را در جملۀ شخصیت های مشهور تحصیل ‏یافته علیگر ذکر کرده اند. ‏‏خان عبدالغفار خان یکی از شخصیت های مبارز و نامدار پشتونهای قبایل آزاد است که ‏یک ثلث از عمر خود ‏را (27 سال زندانی و ده سال تبعید) در زندان انگلیس ها و بعد از ‏تشکیل پاکستان در زندانهای آن ‏کشور با مشقت  ‏و سختی سپری کرده است. تم است. وی از جملۀ ‏اولین مهاجرینی بود که با ابوالکلام آزاد از هند برتانوی  به افغانستان که تازه استقلال ‏خود را از انگلیس گرفته بود آمد  و از طرف شاه امان الله مورد احترام خاص قرارگرفت ‏و به لقب "فخر افغان" نامیده شد

عبدالغفارخان
آبدات تأریخیقصر دارالامان ـ یادگار بزرگ عصر تجدد گرائی درکشور

قصر دارالامان که در غرب شهر کابل موقعیت دارد، در اثر جنگ های داخلی به شدت تخریب گردیده است. تلاش ها برای بازسازی این قصر در حالی آغاز شده است که برخی مردم انتقاد دارند که با وجود سرازیر شدن کمک های هنگفت جامعه جهانی به افغانستان در بیش از یک دهه اخیر به این بنای تاریخی توجه لازم نشده و هنوز هم  مانند یک مخروبه باقی مانده است​

استاد عزیزالدین وکیلی فوفلزائی در کتاب «کابل باستان» تحت عنوان «آغاز شهر جدید کابل» می نویسد- در آغاز سلطنت مستقل امانیه، برج حوت سال 1297 شمسی در جملۀ نخستین اقدامات مهمۀ دولت افغانستان یکی هم مسئلۀ تأسیس شهر جدید کابل مدنظر گرفته شد و چنین سنجیده شد که اصول مهندسی قصرها و جاده ها و خط سیر موتر و واگون [ریل شهری] مطابق به اصول افغانی و اسلامی و هم از لحاظ مسائل تخنیکی و فن ساختمانی براساس دول مترقی اروپائی شباهت داشته باشد و افغانستان مستقل در قسمت خریداری و تورید هرگونه سامان و لوازم و قبول هریک انجنیر و متخصص و مهندس، خودش مختار مطلق است تا هرچه مناسب داند، درپرتو استقلال کامل بپذیرد و بر استحضارآن موافقت نماید​

  قصر دارالامان
آبدات تأریخیقلعه نواب عبدالجبار خان بارکزایی

برای اطلاع بیشتر به لینک «قلعه نواب عبدالجبار خان» رجوع شود!

در کشور متلاطم مانند افغانستان هر روز و هر ساعت شقلعه نواب عبدالجبار خان بارکزاییاهد گذر زمان و آبستن یک واقعه و یا تغییر در روند زندگی و اجتماعی میباشیم و این ﮔﺬر زﻣﺎن و روﻳﺪادﻫا ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻐﻴﻴﺮ و ﺗﺤﻮ ﻻﺗﻲ گونه گون میگردد ، ﻳﻜـﻲ از آﻧﻬـﺎ ﺧﺮاﺑـﻲ قلعه ها و عمرانات تاریخی و حتی ﺷﻬﺮﻫﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ و یا برخلاف ﺗﺄﺳﻴﺲ آﺑﺎدي های ﺟﺪﻳﺪ و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺟﺎﻫﺎ و ﻧﺎﻣﻬﺎي ﺗﺎرﻳﺨﻲ اﺳﺖ و ﻫﻤﻴﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﮔﺎﻫﻲ ﻣـﺎ را درﻫﻨﮕﺎم ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ قلعه ها و شهر و به خصوص آثار ﺗﺎرﻳﺨﻲ و ادﺑﻲ در ﺗﻌﻴﻴﻦ و ﺗﺼﻮر مناطق دﻗﻴﻖ ﺑﻌﻀﻲ ازاﻳﻦ ﻣﻜﺎن ها دﭼﺎر ﺗﺮدﻳﺪ ﻳـﺎ ﺧﻄﺎ و سردرگمی ﻣﻲ نماید ﻳﺎ ﮔﺎﻫﻲ ﻧﺎم آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻏﻠﻂ ﺑﻪ ﺻﻮرت دﻳﮕﺮي ﺿﺒﻂ ﺷﺪه اﺳﺖ.

.

  قلعه نواب عبدالجبار خان
آبدات تأریخیمعبد نوبهار بلخ 

نا بر مطالعات و شواهد تاریخی معبد نوبهار بلخ یکی از بزرگترین نیایشگاه های کهن درشمال افغانستان و حتی منطقه بوده و در مورد آن پرسش های زیادی موجود است. عده ای آنرا عبادتگاهی مربوط به آئین زردشتی خوانده اند و گروهی این نیایشگاه بزرگ را بنا بر اسناد دست داشته یک معبد بودایی دانسته اند.

نظر به یادداشتهای هوانتسانگ واقعه نگار و زائر چینی در مورد معبد نوا ویهاره یا نوبهار، دو برادر بلخی بنامهای ته پوسو و بلیهکا از نخستین حواریون بودا بودند که وی هشت هفته بعد از رسیدن به روشنایی ودریافت حقیقت، هشت تار موی خودرا به آنان هدیه داد. ایندو برادر بلخی که در نیم قارهٔ هند بغرض تجارت رفت وآمد داشتند، پس از حلف وفاداری به بودا هشت تارموی اورا به بلخ آوردند و بلهیکا برادر بزرگتر ستوپه ای را برای بزرگداشت او دربلخ بنا نمود.

این واقعه بنا براسناد آئین بودایی (متن کهن سروستی ودا Sarvastivada) باید درحوالی سال ۵۳۷ پیش ازمیلاد رخ داده باشد که با گفتهٔ هوانتسانگ مطابقت دارد و این نیایشگاه همانا معبد نو بهاربلخ است. با اتکا به یاد داشتهای تاریخی و یافته های باستان شناسان بلخ کهن نخستین گهواره و پرورشگاه سبک هنر بودایی هلنستیک در منطقه بوده است.

  معبد نوبهار
آبدات تأریخیمنار جام نگین لاجوردین در تاریخ افغانستان

​آخرین تحقیقات در بارهٔ منار جام را در اینجا مطالعه کنید:
http://www.afghan-dic.com:8080/DocLib3/%D8%A2%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D8%AA%20%D8%AA%D8%A3%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C/mohammadakbar_a_minaar_jaam_in_qka.pdf

در تاریخ اسلام ساختن و اعمار منار ها در آغاز بخشی از بنای مساجد بوده که محلی برای آذان است . در حالیکه در گذشته از منار ها به منظور دیده بانی یا مراقبت شاهراه ها و نقاط استراتیژیک استفاده می نمودند تا از خطرات حملات دشمن با خبر گردند.همچنان برای رهنمای مسافران و کاروانیان که با روشن کردن آتش در نقطه اوج آن ، تا کاروان ها را هدایت نمایند. ضمناً اکثر مناره ها به عنوان برج های یادبود و نشان دادن عظمت و قدرت و شهرت و خودنمایی سلاطین و شاهان بوده است تا شکوه اقتدار انها را تمثیل نماید.
ضمایم برج ها چه در سطح بیرونی و یا درونی ان شامل نقوش تزئین شده دینی و یا اساطیری بوده که سازندگان یا معماران آن با انواع خشت یا اجر، کاشی های ساده و رنگین، گچ، چوب و سنگ با مجموعه از نگاره های تزئینی اسلیمی، گره و کتیبه ها با خطوط مختلف به نمایش میگزارند.
در افغانستان ساختن منار ها با سابقه طولانی دنبال میگردد.منار های به جا مانده بودایی - کوشانی در نزدیکی های ستوپه های بودایی قدامت ساخت و ساز منار را در افغانستان نشان میدهد . به همین سبب منار های قرون اسلامی به تعداد از مناره ها در غزنی، هرات، غور، سیستان و بلخ به جا مانده نشانه از فرهنگ مناره ها در کشور مان است . فراموش نکنیم اکثریت منار ها که با خشت خام اعمار شده بودند از بین رفته اند و تعداد از آنها سالم و یا نیمه ویران تا هنوز هویت تاریخی افغانستان را تبارز میدهند.

  منار جام
آبدات تأریخیمنار چکری 

یکی ازآبدات بسیار پراهمیت در ولسوالی بگرامی یا حوز ه تاریخی میان کابل و لوگر منار با عظمت چکری بود که در نزدیکی خاک جبار در ۱۳ کیلومتری جنوب شهر ازفراز کوتل شاخ برنتی در طی قرون متمادی از ارتفاع ۳۰۰ متر شهر باستانی کابل را فاتحانه میپایید، اما در ده ه هشتاد و نود، هنگامیکه بزرگترین صدمات بر پیکر آبدات تاریخی افغانستان در اثرجنگهای مدهش و تباه کن وارد آمد.

این منار تاریخی هم بی امان نماند و مورد حملات پراگندۀ توپ و تانک قرار گرفت، تا اینکه دریک شب تاریک درچهارم مارچ سال ۱۹۹۸ با صدای مهیبی برزمین افتاد و منهدم گردید، درحالیکه نه بتی را یکی از آبدات بسیار پراهمیت در ولسوالی بگرامی یا حوز ه تاریخی میان کابل و لوگر منار با عظمت چکری بود که در نزدیکی خاک جبار در ۱۳ کیلومتری جنوب شهر ازفراز کوتل شاخ برنتی در طی قرون متمادی از ارتفاع ۳۰۰ متر شهر باستانی کابل را فاتحانه میپایید، اما در ده ه هشتاد و نود، هنگامیکه بزرگترین صدمات بر پیکر آبدات تاریخی...


  منار چکری